KURDÎ
العربية
ئەرشیف
یه‌ك شه‌ممه‌, شوبات 28, 2021
  •  
  • كوردستان
  • ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست
  • جيهان
  • ژن ‌
  • کۆمه‌ڵایه‌تى
  • ئابووری
  • کلتوور و هونه‌ر
  • ژینگه‌
  • چاوپێکه‌وتن
  • دیكه‌
    • وتار
    • چاوپێکەوتن
    • دۆسیە
    • ڤیدیۆ
    • وێنە
  • كۆی بابەتەكان
بەردەست نییە
هەموویان پیشان بدە
  •  
  • كوردستان
  • ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست
  • جيهان
  • ژن ‌
  • کۆمه‌ڵایه‌تى
  • ئابووری
  • کلتوور و هونه‌ر
  • ژینگه‌
  • چاوپێکه‌وتن
  • دیكه‌
    • وتار
    • چاوپێکەوتن
    • دۆسیە
    • ڤیدیۆ
    • وێنە
  • كۆی بابەتەكان
بەردەست نییە
هەموویان پیشان بدە

ئاگرەکەی سێی ڕەشەمێی ڕۆژهەڵات هێشتا دەگەشێتەوە

  ڕۆژنیوز
21/02/2021 - 8:00:55 am
لەناو دۆسیە
0 0
A A
خۆپیشاندانی ٣ی ڕەشەمێ

خۆپیشاندانی ٣ی ڕەشەمێ

FacebookTwitterEmailTelegramWhatsappPinterest

دژوار کرماشان

ڕۆژی ٣ی ڕەشەمێ ١٩٩٩، خەڵکی ڕۆژهەڵاتی کوردستان دژی بە دیلگرتنی ڕێبەر ئۆجالان ئاگرێکیان کردەوە کە هێشتاش دەگەشێتەوە و سەرکوتەکانی دەسەڵاتیش کە هێشتا بەردەوامە، نەیتوانیوە بیکوژێنێتەوە.

ڕۆژی ٩ی مانگی ١٠ی ١٩٩٨، گەلەکۆمەیەکی نێودەوڵەتی دژی عەبدوڵا ئۆجالان ڕێبەری گەلی کورد کە زۆرێک لە نەتەوە جیاوازەکانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و زۆربەی ئازادیخوازانی جیهان بە ڕێبەری خۆیانی دەزانن، دەستپێکرد و لە ١٥ی شوباتی ١٩٩٩ گەیشتە لوتکە و ڕێبەر ئۆجالان لە پیلانگێڕییەکی بەربڵاو بە بەشداریی زۆربەی دەزگا سیخوڕییەکانی ناوچەکە و جیهان، بە دیل گیرا.

هەر لە ڕۆژانی دەستپێکی گەلەکۆمەوە ناڕەزایەتییەکان لە کوردستان و جیهان دەستیپێکرد، بە دەیان کەس دژی ئەو گەلەکۆمەیە ئاگریان لە جەستەی خۆیان بەردا و گیانیان بەختکرد، لەگەڵ بە لوتکە گەیشتنی گەلەکۆمەی نێودەوڵەتی، ناڕەزایەتییەکانیش گەیشتە لوتکە و بە هەزاران کەس لە کوردستان، ناوچەکە، ئەوروپا، ئەمریکا، ڕوسیا و شوێنەکانی دیکە ڕژانە سەر شەقامەکان.

سەرەڕای ئەوەی ئەو کاتانە لەژێر فشار و سەرکوتی دەسەڵاتی ئێران، بێدەنگییەکی قووڵ باڵی بەسەر ڕۆژهەڵاتی کوردستانەوە کێشابوو، بەڵام گەلەکۆمەی نێودەوڵەتی دژی ڕێبەر ئۆجالان، شتێک نەبوو کە ئەو فشار و بێدەنگییە بیشارێتەوە.

هەرچەند، چەند ساڵێک بوو خەڵکی ڕۆژهەڵاتی کوردستان ئاشنای کار و چالاکییەکانی پارتی کرێکارانی کوردستان- پەکەکە، بوون و تا ڕادەیەک هزر و فەلەسەفەی عەبدوڵا ئۆجالان ڕێبەری گەلی کوردیان ناسیبوو، بەڵام ڕێکخستنێکی ئەوتۆ لەناو شارەکانی ڕۆژهەڵاتی کوردستاندا نەبوو کە ئەو ناڕەزایەتییانە دژی گەلەکۆمەی نێودەوڵەتی بەڕێکخستن بکات.

یەکەم کەس کە دژی ئەو گەلەکۆمە چالاکیی فیدایی ئەنجامدا، گەنجێکی خەڵکی شاری ئیلامی ڕۆژهەڵاتی کوردستان بوو، کە هەر ڕۆژێک دوای ١٥ی شوبات ئاگری لە جەستەی خۆی بەردا و گیانی بەختکرد.

دوای ئەوەش ناڕەزایەتیی و گردبوونەوە لە چەندین شار دەستیپێکرد و بە بڵاوبوونەوەی هەواڵی چالاکییەکان و خۆپیشاندانەکان، لە باکووری کوردستان و ئەروپا، رۆژی ١ی ڕەشەمێ ساڵی ١٣٧٧ی هەتاوی واتا ٢٠ی شوباتی ١٩٩٩، کوردەکان و دۆستانیان لە تارانی پایتەختی ئێران دوای چەندین ڕۆژ پێداگری، بە وەرگرتنی مۆڵەت لە بەردەم باڵیۆزخانەی دەوڵەتی تورک و هەروەها نوێنەرایەتی نەتەوە یەکگرتووەکان لە ئێران، ناڕەزایەتییان دەربڕی.

خۆپیشاندانەکەی سنە

ڕۆژنامەی ‘هەمشەهری’ی ئێران لە ژمارەی ١٧٧١ی خۆیدا لەو بارەوە نووسیویەتی: “نزیکەی پێج هەزار کەس لەم خۆپیشاندانە بەشدارییان کرد و دژی دەزگا سیخوڕییەکانی ئەمریکا و ئیسرائیل و هاوکارییان لەگەڵ میتی تورکیا بۆ دەستگیرکردنی عەبدوڵا ئۆجالان دروشمیان بەرزکردەوە، هەروەها کوشتنی کوردەکانیان لەلایەن دیپلۆماتەکانی ئیسرائیلەوە لە ئەڵمانیا شەرمەزارکرد، داواشیانکرد لە نەتەوە یەکگرتووەکان کرد کە بە توندی ڕووبەڕووی ئەم تاوانە ببێتەوە، خۆپیشاندەران پشتیوانیی خۆیان لە ڕێبەری گشتی پارتی کرێکارانی کوردستان دەربڕی و دەستگیرکردنی ئۆجالانیان شەرمەزارکرد، داواشیانکرد دۆزی کورد لە ڕێگای ناوەندە نێونەتەوەییەکانەوە چارەسەر بکرێت”.

هەرچەند مۆڵەتێک لەلایەن دەسەڵاتەوە بۆ خۆپیشاندان نەدرابوو، بەڵام لە شاری ئورمیەی ڕۆژهەڵاتی کوردستان خۆپیشاندان بەردەوام بوو و بە گێڕانەوەی شایەتحاڵەکان، هێزە ئەمنییەکانی دەسەڵات لە سەربانی ناوەندە ئەمنییەکان و شوێنە ئیدارییەکانەوە دەسترێژی گولـلەیان لە خەڵک کردووە و ژمارەیەکی زۆر کوژراون و برینداربوون، بە شێوەیەک کە ئۆتۆمبێلەکانی ئاگرکوژێنەوە خوێنی سەر شەقامەکانی شۆردووەتەوە.

ناڕەزایەتییەکان کە سەرەڕای سەپاندنی کەشوهەوای سەربازی بەسەر هەموو شارەکانی ڕۆژهەڵاتی کوردستانەوە لە ئورمیە تا ئیلام، دەستیپێکردبوو، بەڵام لە ڕۆژی ٣ی ڕەشەمێ ساڵی ١٣٧٧ی هەتاوی (بەرامبەر ٢٢ی ٢ی ١٩٩٩) لە ڕۆژێک وەکو ئەمڕۆدا، گەیشتە لوتکە و شەقامی ڕۆژهەڵاتی کوردستان هەژاند و خۆپیشاندانێکی گەورە و بەرفراوان لە شاری سنە ئەنجامدرا.

هەرچەند هیچ ڕێکخستنێک لە پشت ئەم خۆپیشاندانەوە نەبوو و مۆڵەتیشی بۆ وەرگیرابوو، بەڵام چەند کاتژمێر پێش دەستپێکردنی خۆپیشاندانەکە مۆڵەتەکەی لەلایەن وەزارەتی ناوخۆی دەسەڵاتەوە (لە سەرەمی سەرۆک کۆماریی محەمەد خاتەمی) هەڵوەشایەوە و لە تەلەفزیۆندا هەڕەشە لە خەڵک کرا کە نەیەنە ناو شەقامەکان و وتیان هەر چەشنە گربوونەوەیەک بە توندی سەرکوت دەکرێت.

بەڵام هەزاران کەس بێ گوێدانە هەڕەشەکانی دەسەڵات و کەشوهەوای سەربازیی سەپێندراو بەسەر شارەکاندا، بۆ دەربڕینی ناڕەزایەتی خۆیان ڕژانە شەقامەکان و خۆپیشاندانیان ئەنجامدا، خۆپیشاندەران وێنەی ڕێبەر ئۆجالان، ئاڵاکانی پەکەکە و ئاڵای (کەسک و سوور و زەرد)ـیان بەرزکردەوە و دروشمی سەرەکیشیان، “باکوور باشوور، ڕۆژهەڵات، یەك وڵات و یەک خەبات” بوو.

سەرهەڵدانی سنە

هێزە ئەمنییەکانی دەسەڵات لە شاری سنە کە لە ناوەندەوە فەرمانیان پێکرابوو، ڕووی چەکەکانیان لە خۆپیشاندەرانکرد و بە شێوەی ڕاستەوخۆ خەڵکیان کردە ئامانج و دایانە بەر دەستڕێژی گولـلە.

هەرچەند هەتا ئێستاش ئامارێکی فەرمی لەو بارەوە لەلایەن دەزگا ئەمنییەکانی دەسەڵاتەوە بڵاو نەکراوەتەوە، بەڵام بەپێی ئامارە نافەرمییەکان بە لانیکەمەوە ٥٠ کەس لە سەر شەقامەکان و ٢٠ کەسیش لەناو زیندانە ئەمنییەکان لەلایەن هێزە ئەمنییەکانەوە کوژراون و بە سەدان کەسیش برینداربوون.

دوای ئەوەش هێزە ئەمنییەکان هێرشێکی بەرفراوانیان دەستپێکرد و بە سەدان کەسی دیکەیان لە شەقامەکان و لەناو مەڵەکاندا دەستگیرکرد و گواستیانەوە بۆ زیندانە ئەمنییەکان، هەندێک لە شایەتحاڵەکانی ئەو سەرهەڵدانە خوێناوییە باس لەوە دەکەن؛ زیندانە ئەمنیی و کاتییەکان ئەوەندە پڕ بوون کە زۆرێک لە دەستیگیرکراوەکان بەبێی هیچ لێپرسینەوەیەک ڕاپێچی زیندانە گشتییەکانی دەسەڵات کراون.

سەرکوتەکانی دەسەڵاتی ئێران تەنیا سنووردار بە شار سنەوە نەبوو، لە ‘کامیاران و کرماشان’یش هەر ئەو ڕۆژانە سەدان کەس دەستگیرکران، لە ئورمیە و ئیلامیش بە دەیان کەس لەلایەن هێزە ئەمنییەکانەوە دەستگیرکران و برانە زیندانە ئەمنییەکان و ئەشکەنجەدران.

زۆرێک لە دەستگیرکراوەکان، دوای ئەوەی لە زیندانی ناوەندە ئەمنییەکان بە توندی ئەشکەنجە دران، گوازرانەوە بۆ زیندان و لە دادگا فۆرماڵیتەکاندا سزای قورسیان بەسەردا سەپا.

سەرهەڵدانی ٣ی ڕەشەمێ شاری سنە، بە یەکێک لە خوێناویترین سەرهەڵدانەکان لە کاردانەوە بەرامبەر دەستگیرکردنی ڕیبەر ئۆجالان دەناسرێت، کە لەوانەیە لە هیچ شوێنێک نمونەی نەبووبێت، ئەو ئاگرەی ڕۆژی ٣ی ڕەشەمەی ٩٩ کرایەوە، هێشتا دەگەشێتەوە و لە گەورەبووندایە.

لەو ڕۆژە بەدواوە، ڕۆژهەڵاتی کوردستان کە نزیکەی دوو دەیە بێدەنگیی سیاسیی بەخۆیەوە بینیبوو، گۆڕا و جوڵەی سیاسی و مەدەنی لە هەموو شارەکان دەستیپێکرد، کە تا ئێستاش بەردەوامە و خەڵک و چالاکوانانی کۆمەڵگای مەدەنی بەداوای مافە سەرەتاییەکانی خۆیان بەردەوامن لە کار و چالاکیی و سەرەڕای هەموو فشار و سەرکوتکارییەکان دەستیان لە تێکۆشان هەڵنەگرتووە.

لە بەرامبەردا، سەرکوتی دەسەڵاتیش لەو ڕۆژە بەدواوە، تادێت بۆسەر کۆمەڵگای مەدەنی ڕۆژهەڵاتی کوردستان لە زیادبووندایە و ڕۆژانە بەدەوامیی پێدەدرێت و ئامانجیان ئەوەیە کە کۆمەڵگایەکی بێدەنگ و گوێڕایەڵ دروست بکەن، بۆیەش لە سەرەتای ساڵی نوێی زاینییەوە تا ئێستا نزیکەی ١٥٠ چالاکوان، خوێندکار، ژینگەپارێز و هاوڵاتیی مەدەنییان لە پارێزگاکانی ئورمیە، سنە، کرماشان و ئیلام دەستگیرکردووە، کە هێشتاش چارەنووسی زۆرێکیان نادیارە.

هەرچەند دەسەڵات و دەزگا ئەمنییەکانی ئێران، هاوشێوەی داگیرکەرانی دیکە و دەوڵەتە زلهێزەکان، وایاندەزانی کە بە سەرکوتکردنی ناڕەزایەتی خەڵک و دەستگیرکردنی ڕێبەریان، دۆزی کورد لەبیر دەبەنەوە و کوردەکان بێدەنگ دەکەن و لەناویان دەبەن، بەڵام دۆزی کورد و بزوتنەوەی ئازادیخوازیی کورد ڕۆژ لەدوای ڕۆژ لە گەورەبووندایە و لە جیهاندا زیاتر دەناسڕیتەوە.

ب.ک

دواتر

هەموو ١٢ ڕۆژ جارێک زمانێک لەناودەچێت

پێشتر

وردەکاری هێرشەکەی شەوی ڕابردووی سەر بنکەی بەلەد

بابەتی پەیوەندیدار

جوگرافیای بەلوچستان

بەلوچەکان کێن؟ بۆچی دەستیان بە خۆپیشاندان کردوە؟

25 شوبات 2021
سێ گۆشەی بەعشیقە

بەعشیقە ئەو سێ گۆشە ستراتیژییەی میساقی میللی بۆ تورکیا یەکلا دەکاتەوە

20 شوبات 2021

١٧ی شوبات خوێنێکی مەییو بە شەقامی هەرێمی کوردستانەوە

بەرخۆدان لەودیو دیوارەکانی مەرگەوە

چۆن تینی بەرخۆدان کۆتی ئیمرالی شکاند؟

لە ٢٢ساڵدا ١٦٥٤جار داواکاریی بۆ بینینی ڕێبەر ئۆجالان ڕەتکراوەتەوە

پێشتر
بنکەی بەلەد

وردەکاری هێرشەکەی شەوی ڕابردووی سەر بنکەی بەلەد

زۆرترین خوێندراو

کەسوکاری بارزانی لەبەردەم پزیشکی دادوەری هەولێردا

“ئاسایش وتی بارزانمان دەستگیردووە، ئێستا تەرمەکەی دۆزراوەتەوە و گولـلەباران کراوە”

27 شوبات 2021

ڕۆژی ١٠ی مانگی ١٠ی ساڵی ڕابردوو، هاوڵاتییەك لەماڵەكەی دەچێتە دەرەوە و دوای كاتژمێرێك تەلەفۆنەكەی دادەخرێت، ئەوکات ئاسایش وتووییەتی ئەوان دەستگیریان...

گەریلایەکی عەرەب بانگ لە گەنجانی عەرەب دەکات ئاپۆ و پەکەکە بناسن

گەریلایەکی عەرەب بانگ لە گەنجانی عەرەب دەکات ئاپۆ و پەکەکە بناسن

27 شوبات 2021

گەریلایەکی عەرەب لە دێرەزور باس لە ڕۆڵی ژنانی ناو پەکەکە دەکات و بانگ لە گەلانی عەرەب دەکات بەشداری ڕیزەکانی گەریلا...

کاتی هێرشەکە

د.غالب محەمەد: هەواڵگریی عێراق مانگێک پێش ئێستا ئاگاداری کردوومەتەوە خۆم بپارێزم

27 شوبات 2021

دکتۆر غالب محەمەد ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق دۆخی تەندروستیی بەرەو باشیی دەچێت و پۆلیسیش بەردەوامە لە بنکۆڵکردنی هێرشەکەی ئێوارەی دوێنێی...

سەردانی شاندی تەڤگەر بۆلای غالب محەمەد

هاوسەرۆکی تەڤگەری ئازادیی سەردانی غالب محەمەدی کرد

27 شوبات 2021

شاندێکی تەڤگەری ئازادیی کۆمەڵگەی کوردستان، کە پێکهاتبوو لە هاوسەرۆک و جێگری هاوسەرۆکان و دەستەی بەڕێوەبەریی تەڤگەر، سەردانی دکتۆر غالب محەمەدیان...

ڕێکخراوێکی نێودەوڵەتی داوای لێکۆڵینەوە لە ئاسەواری شەڕی گارە دەکات

ڕێکخراوێکی نێودەوڵەتی داوای لێکۆڵینەوە لە ئاسەواری شەڕی گارە دەکات

27 شوبات 2021

ڕێکخراوی "پزیشکانی نێودەوڵەتی بۆ پێشگرتن لە شەڕی ئەتۆمی" لەسەر قسەکانی موراد قەرەیلان، داوای لێکۆڵینەوە لە ئاسەواری بەکارهێنانی چەکی کیمیاوی لە...

مەراسیمەکە

ساڵیادی کۆچی دوایی شۆڕش مستەفا لەسەر مەزارەکەی بەرزڕاگیرا

27 شوبات 2021

بۆ بەرزڕاگرتنی پێنجەمین ساڵیادی کۆچی دوایی هاوڕێ و هاوکارمان ڕۆژنامەنوس شۆڕش مستەفا، لە سەرمەزارەکەی مەراسیمێک سازدرا و بەوەفادارییەوە بەبیرهێنرایەوە. ئەمڕۆ...

  • ئێمە کێین؟
  • پەیوەندیکردن

ماڵپەر | هەموو مافێک بۆ ڕۆژنیوز پارێزراوە

بەردەست نییە
هەموویان پیشان بدە
  • كوردستان
  • ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست
  • جيهان
  • ژن ‌
  • کۆمه‌ڵایه‌تى
  • ئابووری
  • کلتوور و هونه‌ر
  • ژینگه‌
  • چاوپێکه‌وتن
  • دیكه‌
    • وتار
    • چاوپێکەوتن
    • دۆسیە
    • وێنە
    • ڤیدیۆ
  • كۆی بابەتەكان
  • KURDÎ
  • العربية

ماڵپەر | هەموو مافێک بۆ ڕۆژنیوز پارێزراوە

Hûn dîsa bixêrhatin!

Têketina hesabê

Min paroleya xwe jibîr kir

Hesabeke nû veke

Ji bo hesabeke nû formê dagirin

Divê hemû cih werin nivîsandin Têketin

Paroleya xwe binivîsin.

Please enter your username or email address to reset your password.

Têketin

Lîsteyeke nû veke