لەگەڵ داخستنی دوایین کامپی ئاوارەکان “سەلامیە” لە نەینەوا، وەزارەتی کۆچ و کۆچبەرانی عێراق هۆشداریدا لە بەکارهێنانی ئاوارەکانی ناو هەرێمی کوردستان بۆ هەڵبژاردنەکانی داهاتووی عێراق و هێمای بۆ ئەوە کرد، بە پاساوی باوەرپێنەکراو، ئاستەنگیی و ڕێگری لە گەڕانەوەی ئازادانەیان دەکرێت بۆ شوێنەکانی خۆیان.
ئەم لێدوانەی کۆچ و کۆچبەرانی عێراق لەکاتێکدایە، هێشتا ٢٦ کامپی ئاوارەکان لە هەرێمی کوردستاندا ماون کە بەوتەی بریکاری وەزیری کۆچ و کەریم نوری لەلایەن بەرپرسانی هەرێم و وەزیری ناوخۆوە بەهۆکاری باوەڕپێنەکراو ئاستەنگیان بۆ دروستکراوە بگەڕێنەوە بە شێوەی ئازادانە، لە کاتێکدا مانگی ڕابردوو دوایین کامپی ئاوارەکان لە نەینەوا داخرا.
لە چاوپێکەوتنێکی مانگی ڕابردووی ئیڤان فائیق وەزیری کۆچ و کۆچبەرانی عیراقیشدا لەگەڵ کەناڵی فەرمی عێراقیە وتی، کامپەکانی ئاوارەکان بونەتە سەرچاوەی بژێوی هەندێک لە هێزە سیاسییەکان، بۆیە زۆربەی هێزە سیاسییەکان لە داخستنی کامپەکاندا زیان بە بەرژەوەندییەکانیان دەکەوێت.
فائیق هێمای بۆ ئەوەشکرد، ئاوارەکان لە زۆر بابەت بەکارهێنراون لەوانەش لە هەڵبژاردنی ڕابردوودا، هەروەها هەندێک لە رێکخراوە نێودەوڵەتییەکانیش سوومەندبون لە پارەی زۆری تەرخانکراو بۆ ئاوارەکان، رێکخراوە نێودەوڵەتییەکانیش لە رێگە هەندێک کەسی عێراقی کاریان کردووە، کە ئەمانەش سودیان لەو پارە تەرخانکراوانە وەرگرتووە.
لە دوای کۆتاییهاتنی داعشەوە تا ئێستا، لە سنوری پارێزگای سلێمانی ٧٠هەزار خێزانی ئاوارە گەڕاونەتەوە زێدی خۆیان و لە ئێستاشدا ٣٣ هەزار خێزان کە پێکدێن لە ١٢٢ هەزار ئاوارە، لەو پارێزگایە ماونەتەوە.
هەروەها کۆی ئەو ئاوارە و پەنابەرانەش کە لە ئێستادا لە هەرێمی کوردستاندا ماونەتەوە، ٩٣٠ هەزار و ٦٣٥ کەسە، لەو ژمارەیەش ٦٧١هەزار و ٢٣٨کەسیان پەنابەری ناوخۆن، ٢٩٣هەزار و ٤٧٦ کەسیان پەنابەری سوری و هەشت هەزار و ٥٥١کەسیان پەنابەری باکور و ١٠هەزار و ٥٧٢ پەنابەریان ڕۆژهەڵاتی و ٧١٣ پەنابەریان فەلەستینی و ٨٥ پەنابەری جۆراوجۆری دیکە لەخۆدەگرێت.
بەپێی ئاماری حکومەتی هەرێمی کوردستان ژمارەی ئەو کامپانەی لەهەرێمدا بوونیان هەیە ٣٥ کامپە، بەڵام ئاوارەکانی ناوخۆ کە لە دوای ٢٠١٤وە هاتوون، بەسەر ٢٥ کامپدا دابەشبوون، کە شەش کامپیان دەکەونە سنوری پارێزگای هەولێر و ١٥ کامپ لە پارێزگای دهۆک و پێنج کامپیشیان لە پارێزگای سلێمانیدایە، تەواوی ئاوارەکانی دیکە لەناو گەڕەک و گوندەکاندا دەژین.
بەگشتی ئاوارەکان لەهەرێمی کوردستان ٣٠٪یان لەناو کامپەکان و ٧٠٪یان لەدەرەوەی کامپەکان واتە لە گەڕەک و گوندەکاندا دەژین.
بابە ڕەسوڵ غەفور بەڕێوبەری کۆچ و کۆچبەران و ڕووبەڕوو بوونەوەی قەیرانەکانی پارێزگای سلێمانی بۆ ڕۆژنیوز وتی: لەسەرەتادا لەسنوری پارێزگای سلێمانی و ئیدارەی گەرمیان حەوت کامپی پەنابەران هەبوون، بەڵام ئێستا تەنها پێنج کامپیان ماوەتەوە و دوو کامپەکەی دیکە بەهۆی گەڕانەوەی خێزانە ئاوارەکان بۆ زێدی داخراون.
ئەو بەرپرسە لەبارەی بڕیاری داخستی کامپی پەنابەران لەلایەن وەزارەتی کۆچ و کۆچبەرانی عێراق و گەڕاندنەوەیان بۆ زێدی خۆیان باسی لەوە کرد، کۆچی ئاوارەکان بۆ هەرێمی کوردستان بە بڕیاری ئەوان نەبووە و ناردنەوەشیان بە شێوەی ئارەزوو مەندانە دەبێت و هەرکات زەمینە سازییان بۆ کرا دەگەڕێندرێنەوە.
هاوکات لە کۆی ٢٠٠ هەزار ئاوارەی ئێزدی لە هەرێمی کوردستان، تەنها ١٥٠ خێزانیان لە سنووری پارێزگای سلێمانیدا ماونەتەوە.
لە هەڵبژاردنەکانی ١٢ی ئایاری ٢٠١٨ی پەرلەمانی عێراقدا، کۆمسیۆنی هەڵبژاردنەکان ٤٠٠ بنکەی دەنگدانی بۆ ئاوارەکان لە هەرێمی کوردستان کردەوە کە ٣٣ بنکەیان لە سلێمانی بوو، بەرپرسانی عێراق ئاماژەیان بەوە کرد، بەشێک لە هێز و لایەنە سیاسیەکان فشاریان لە ئاوارەکان کردووە بە ناچاری دەنگیان پێ بدەن.
هەروەها دەسەڵاتدارانی هەرێمی کوردستانیان تۆمەتبار کرد کە دەنگی سەدان هەزار ئاوارەیان ساختە کردووە و کارتی دەنگدان و بایۆمەترییان بۆ دروستکردوون، هەر ئەوەش وای لە حکومەتی عێراق کرد بەر لە وادەی هەڵبژاردنەکان، ئاوارەکان بگەڕێنرێنەوە شوێنەکانی خۆیان و بەکارنەهێنرێن لە هەڵبژاردنەکاندا، کە دواجار باڵانسی هێز لە ناوچەکان یەکلا دەکەنەوە، لە کاتێکدا حکومەتی هەرێم تا ئێستا هیچ لێدوانێکی نوێی لەبارەی گەڕاندنەوەی ئەو ئاوارانە بۆ زێدی خۆیان بڵاونەکردووەتەوە.
بڕیارە لە ١٠ی تشرینی یەکەمی ئەمساڵدا هەڵبژاردنی پەرلەمانی لەعێراقدا بەڕێوەبچێت و تا ئێستا ٥٩ حزب ناوی خۆیان بۆ بەشداریکردن لە پرۆسەکە تۆمار کردووە، تا ئێستاش زیاتر لە ١٥ ملیۆن و ٥٣٤ هەزار کارتی بایۆمەتری نوێکراوەتەوە کە زیاتر لە ٢٧٩ هەزاریان یەکەمجاریانە بەشداری پرۆسەکە بکەن، ١٤ هەزار و ٧٩٤ کارتی بایۆمەتری نوێش لەناو ئاوارەکاندا تۆمار کراوە.
ی. ک
