هۆشیار عەبدوڵا ئاشکرای دەکات، کە بەغدا و ئەنقەرە بەنهێنیی لە گفتوگۆدان و ئەگەر بگەنە ڕێککەوتن ئەوا “هەرێمی کوردستان دەکەوێتە قەیرانێکی قووڵەوە”، گومانیشی هەیە لە ویستی هەولێر بۆ ڕێککەوتن لەگەڵ بەغدا و دەڵێت: پارتی پێیوایە نەوتی لەدەستدا نەمێنێت ئەوا دەسەڵاتیشی نامێنێت.
هات و نەهاتی ڕێککەوتنی هەولێر و بەغدا لەبارەی مووچە و بودجەوە بەردەوامە، هێشتا ئاسۆیەکی ڕوون لە ترافیکی نێوانیان نابیندرێت و بەرپرسانی هەرێم دەڵێن تۆپەکە لە گۆڕەپانی بەغدایە و ئەوان ئامادەن بچنە ژێرباری مەرجەکانی بەغداوە بە ڕادەستکردنی داهاتی نەوتیی و نانەوتیی.
هۆشیار عەبدوڵا، ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق و ئەندامی گروپی ١٥ لەم چاوپێکەوتنەی ڕۆژنیوزدا، وەڵامی چەندین پرسیار دەربارەی دانووستانەکانی نێوان هەولێر و بەغدا و مەلەفی نەوتی هەرێمی کوردستان و کاریگەریی ڕێککەوتن و مامەڵە دەرەکییەکانی هەرێمی کوردستان لەسەر ڕێککەوتنی لەگەڵ عێراق، دەداتەوە.
دەقی چاوپێکەوتنەکە؛
ـئاراستەی دانووستانەکانی هەولێر و بەغدا بە چ ئاقارێکدا دەچێت؟ ئایا بەغدا تاچەند ئامادەیە بۆ ڕێککەوتن لەگەڵ هەرێم؟
“پارتی پێیوایە نەوتی لەبەردەست نەمێنێت دەسەڵاتیشی لەدەستدا نامێنێت“
هۆشیار عەبدوڵا: ڕێککەوتنی هەولێر و بەغدا فرە ڕەهەندییە، بەدیارییکراویی لەدوای ڕاکێشانی بۆری نەوتی هەرێم بۆ دەوڵەتی تورکیا مەلەفی نەوت ئاڵۆزتر بووە، هەرچەندە هەم هەولێر و هەم بەغدا جەخت لە پابەندبوون بە دەستوور دەکەنەوە، بەڵام بەجۆرێک لەجۆرەکان هەردوولا لە پابەندبوون بە دەستوور و یاسا ڕادەکەن، ئێستاش دانووستانەکان تەواو سیاسیین، هەم کوتلە عێراقییەکان و تەنانەت کازمییش کاریگەریی هەڵبژاردنیان لەسەر لە چۆنییەتی مامەڵەکردن لەگەڵ هەرێم، هەرێمیش بەهۆی پابەندنەبوونی بە ڕێککەوتنەکانی پێشووەوە متمانەی لەدەستداوە، ڕەهەندێکی دیکەشی بابەتی نەوتە کە پارتی دیموکراتی کوردستان نەوت وەک نیعمەتێکی خۆی دەزانێت و پێیوایە، بەهۆی نەوتەوە توانیویەتی پایەکانی دەسەڵاتی خۆی لە هەرێمی کوردستان قاییم بکات، کەم حزبی سیاسیی هەیە پارتی لۆبی تیا دروست نەکردبێت، هەر بەو میکانیزمەش فەزای گشتیی هەرێمی کوردستانی داگیرکردووە، بۆیە پێیان وایە ئەگەر نەوتیان لەبەردەست نەمێنێت ئەوا دەسەڵاتیشیان لەدەستدا نامێنێت.
ـ داواکاریی هەولێر چییە و لەبەرامبەردا مەرجی بەغدا چییە؟
“بەغدا دەڵێت دەبێت داهاتی هەموو عێراق بگەڕێتەوە بۆ ناو سەللـەی فیدراڵیی“
هۆشیار عەبدوڵا: بەغدا دەڵێت دەبێت داهاتی هەموو عێراق بگەڕێتەوە بۆ ناو سەللـەی فیدراڵیی، هەرێمی کوردستانیش دەڵێت بەشێکی داهاتەکان بۆ خۆمە و بەشێکی دەگەڕێنمەوە، هەرێم، دەڵێت من ٥٠٪ی داهاتی خاڵە گومرگییەکان و ٢٥٠ هەزار بەرمیل نەوتی ڕۆژانە دەگێڕمەوە، بەڵام عێراق بەوە ڕازی نییە دەڵێت هەرێم سەرووی ٤٥٠ هەزار بەرمیل نەوت دەفرۆشێت و ئێمە ئەوەمان دەوێت.
-لێدوانەکەی شەوی ١٤ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٠ی قوباد تاڵەبانی کە دەڵێت ئێمە ئامادەین بۆ ڕادەستکردنی داهاتە نەوتیی و نانەوتییەکان، ئەمە ئاماژە نییە بۆ ئەوەی کە ئەگەری ڕێککەوتن لاوازە؟
“گومانم هەیە کە حکومەتی هەرێم بییەوێت ڕێکبکەوێت“
هۆشیار عەبدوڵا: من گومان دەکەم لەوەی حکومەتی هەرێمی کوردستان مەبەستی بێت کە دەڵێت هەموو داهاتە نەوتیی و نا نەوتییەکان ڕادەست دەکەین، بەپێی زانیارییەکانی ئێمە لە دانووستانەکاندا باسیان لە ڕادەستکردنی ٥٠٪ی داهاتی نانەوتیی و داهاتی ٢٥٠ هەزار بەرمیل نەوتی ڕۆژانە کردووە، ئەو تیمەی ئێستا لە بەغدان لەڕابردوودا ئەوەندە بەڵێنیان داوە و جێبەجێیان نەکردووە وەک چیرۆکی مەلەوانە درۆزنەکەی لێهاتووە، ئەسڵەن گومانم هەیە کە حکومەتی هەرێم بییەوێت ڕێکبکەوێت، هەروەک مەسرور بارزانی لە دوا کۆنگرەی ڕۆژنامەنووسییدا وتی ئەگەر لەگەڵ بەغدا ڕێکنەکەوین بەپێی ئەو داهاتەی هەمانە مووچە دابەش دەکەین، پێموایە ئەمە ستراتیژیانە، گفتوگۆکردن لەگەڵ بەغدا تاکتیکە.
ـ دانووستانەکانی ئێستا بۆ ڕێککەوتنە لەسەر یاسای پڕکردنەوەی کورتهێنان یاخود بۆ پرۆژە یاسای بودجەی ٢٠٢١؟
“پێدەچێت بودجەی ٢٠٢١ بۆ ٢٠٢٢ش بێت“
هۆشیار عەبدوڵا: ئەگەر ڕێککەوتن بکەن بۆ مانگەکانی ١٠ و ١١ و ١٢ لە چوارچێوەی یاسای قەرز دەبێت، ئەوەش دەبێتە بنەڕەت بۆ پرۆژە یاسای بودجەی ٢٠٢١، ئەگەر هەرێمی کوردستان بتوانێت ڕێککەوتنێکی باش بکات بۆ بودجەی ٢٠٢١ زۆر گرنگە، چونکە پێدەچێت بودجەی ٢٠٢١ بۆ ٢٠٢٢ش بێت، چونکە ئەگەر هەڵبژاردنەکانی عێراق لە کۆتایی ٢٠٢١ بێت، ئەوا ڕەنگە بۆ ٢٠٢٢ پرۆژە یاسای بودجە نەبێت.
ـلە ئەگەری ڕێکنەکەوتن لەگەڵ بەغدا، هەرێم چ بەدیلێکی دیکەی هەیە؟ هەم بۆ پڕکردنەوەی خەرجییەکانی و هەم بۆ دابینکردنی مووچە؟
“لە ٢٠٠٤ بەدواوە پارتی هەوڵیداوە ڕووی لە بەغدا نەبێت بەڵکو ڕووی لە دەوڵەتی تورکیا بێت“
هۆشیار عەبدوڵا: لە ٢٠٠٤ بەدواوە پارتی هەوڵیداوە ڕووی لە بەغدا نەبێت بەڵکو ڕووی لە دەوڵەتی تورکیا بێت، بە بۆڕیی نەوتەکە و قۆناغی پێش ڕیفراندۆمیشەوە، دوور نییە ئەم کابینەیەش پێیان وابێت یەکێک لە بەدیلەکان تورکیایە، کە ئەمە هەڵەیەکی ستراتیژیی گەورەیە، هەمان هەڵەی ساڵی ١٩٧٤ە کە پارتی هەموو هێلکەکانی خستبووە سەبەتەی ئێرانەوە، ئێستاش هەموو هێلکەکانی خستووەتە سەبەتەی تورکیاوە، من پێموایە یان ئەوەتا هەولێر لەگەڵ بەغدا ڕێکبکەوێت، کە ڕێککەوتنیش قورسە چونکە پێش هەڵبژاردنە، هەرێمی کوردستانیش پاساوی داوەتە دەست هێزە شیعییەکان کە هێزی شکستخواردوون، هیچ چیرۆکێکیان بۆ خەڵک پێ نییە جگە لە هەرێمی کوردستان بۆ هەڵبژاردن، یانیش ئەوەتا داهاتی ناوخۆ کۆبکرێتەوە و دابەشبکرێت بەسەر خەڵکدا.
ـبەغدا وەک دامەزراوەی حکومیی مامەڵە لەگەڵ هەرێم دەکات، یاخود هەژموونی حزبیی لەوێش هاوشێوەی هەرێم زاڵە بەسەر کەشوهەوای دانووستانەکاندا؟
هۆشیار عەبدوڵا: بێگومان لەوێش هەژموونی حزبیی زۆر زاڵە، مۆدێلی حکومڕانیی لە هەرێم و بەغدا زۆر جیاوازیی نییە، هەر ئەوەیە عێراق دەوڵەتە و هەرێم دەوڵەت نییە، ئەگینا لە هەموو ڕووە بەدکارییەکانەوە زۆر لەیەک دەچن.
ـئایا ڕادەستکردنی نەوت وەک بەرپرسانی هەرێم دەیڵێن تەنازولە بۆ بەغدا؟ یاخود پاساوە بۆ ئەوەی بەمشێوە ناشەفافەی ئێستا لەدەستی خۆیدا بیهێڵێتەوە؟
“ئەوانەی دەڵێن ڕادەستکردنی نەوت تەنازولە بۆ بەغدا، ئەوانەن کە دەیانەوێت نەوتەکە بۆخۆیان بدزن“
هۆشیار عەبدوڵا: ئەوانەی دەڵێن ڕادەستکردنی نەوت تەنازولە بۆ بەغدا، ئەوانەن کە دەیانەوێت نەوتەکە بۆخۆیان بدزن، هەرێمی کوردستان کۆمەڵێک مافی دەستووریی هەیە، پابەندبوون بە دەستوورەوە مافی خەڵکی کوردستان دەستەبەر دەکات نەک تەنازول، ئەمە بەشێکە لەو دروشمە قەومبازییەی کە هەموو جارێک باسی دەکەن.
ـهەرێمی کوردستان بەم ڕێککەوتنە دەتوانێت خۆی لە قەرز و شکستە داراییەکانی چەند ساڵی ڕابردوو دەرباز بکات؟
هۆشیار عەبدوڵا: ئەو هەڵە گەورانەی لە ڕابردوودا هەرێمی کوردستان کردوویەتی بەتایبەت لە سیاسەتی نەوتدا، چ ئەو گرێبەستانەی کە کردوویەتی کە لەسەرووی ٥٠ گرێبەستەوەیە، وە شیرینیی نەوت و ئەو ڕێککەوتنە ٥٠ ساڵییەشی کە لەگەڵ تورکیا کراوە، بێ گومان بەچەندین ساڵی دیکە ئەوەی کە خۆیان ناویان ناوە پابەندیی و هەندێ جاریش پێی دەڵێن قەرز، ڕاستنابێتەوە.
ـ دوای ٣٠ ساڵ لە حکومڕانیی گەڕانەوەی هەرێم بۆ خاڵی سفر چیمان پێدەڵێت؟ کەواتە بۆچی هەر لە سەرەتاوە ڕێکنەکەوتن؟
“بەرپرسانی پارتی وادەزانن مێژوو خۆی دووبارە دەکاتەوە و دەبێت جارێکی دیکە ڕابکەنەوە بۆ کەرەج“
هۆشیار عەبدوڵا: ئەوانە لە ڕاگەیاندن وا خۆیان نمایش دەکەن کە زۆر دڵسۆزی هەرێمن، بەس کەس بەهێندەی ئەوان دژی هەرێم نییە، چونکە هەرێمی کوردستانیان یەکسان کردووە بە حزب و بنەماڵەکانی خۆیان، چونکە خۆیان هەر بە میوان دەزانن لەم هەرێمە و وادەزانن مێژوو خۆی دووبارە دەکاتەوە و دەبێت جارێکی دیکە ڕابکەنەوە بۆ کەرەج و کوێ و کوێ، کەس هێندەی ئەوان ئەزموونی هەرێمی کوردستانی ناشرین نەکرد، ناشرینیان کرد ئەوکاتەی ڕۆژنامەنووسیان کوشت و سەروەت و سامانەکەیان بۆخۆیان برد و هەر ڕۆژەی کرێگرتەی وڵاتێک بوون.
ـ ڕێککەوتنی ٥٠ ساڵەی نێوان هەرێم و ئەنقەرە و پرسی پێشوەختە فرۆشتنی نەوت تاچەند لەمپەڕن لەبەردەم ڕێککەوتنی هەولێر و بەغدا؟
“ڕێککەوتنی ٥٠ ساڵە تەنها لە نێوان بنەماڵەی بارزانی و تورکیایە“
هۆشیار عەبدوڵا: ڕێککەوتنی ٥٠ ساڵە تەنها لە نێوان بنەماڵەی بارزانی و تورکیایە، ئەم ڕێککەوتنە لەسەر نەوتی هەرێم نییە، بەڵکو لەسەر ڕێڕەوی نەوتی هەرێمە، لە دیوی هەرێمەوە کۆمپانیاکانی ڕۆسنەفت و کار سەرپەرشتیی دەکەن، لە دیوی تورکیاشەوە کۆمپانیای بۆتاش-ی تورکیی سەرپەرشتیی دەکات، تورکیا ساڵانە سەدان ملیۆن دۆلار قازانج لەو بۆرییە دەبینێت، جگەلەوەش نەوتی هەرێم بۆ چەند ساڵێک فرۆشراوە، بۆیە ڕوسیا و تورکیا ڕۆڵێکی گەورەیان هەیە لە سیاسەتیی نەوتی هەرێمدا، ڕاکێشانی بۆری نەوت بۆ تورکیا وەک کەلەبچەیەکی ئاڵتوونی کرایە دەستی هەرێمی کوردستان.
“ئێستا تورکیا بەنهێنیی لە گفتوگۆدایە لەگەڵ عێراق“
“ئێستا تورکیا بەنهێنیی لە گفتوگۆدایە لەگەڵ عێراق، دەیانەوێت عێراق لە سکاڵاکەی دادگای پاریس بکشێتەوە و لەبەرامبەردا تورکیا وتوویەتی ئێمە ڕێکدەکەوین لەسەر چۆنییەتی مامەڵەکردن لەگەڵ هەرێمی کوردستان، هەرکاتێک ئەو ڕێککەوتنە لە نێوان بەغدا و ئەنقەرە ڕووبدات، ئەوکاتە خەڵکی کوردستان و تەنانەت خێزانە سیاسییەکانیش زەرەمەندیی سەرەکیی دەبن و قەیرانێکی دارایی یەکجار قوڵدەبێتەوە”.
س.ح
