گرنگی ئاو لە ژیانماندا چییە؟

ناوەندى هەواڵەکان

دەستەى ژینگەى هەرێم بڵاوى کردەوە، ئاو بڕبڕەی پشتی ژیانە لەسەر هەسارەی زەوی، هەروەها توخمی بنەڕەتییە بۆ مانەوەی زیندەوەرە زیندووەکان و خۆشگوزەرانی شارستانیەتەکان، دەشڵێن، ئاوی شیرین بە یەکێک لە بەنرخترین سەرچاوە سروشتییەکانی جیهانەکەمان دادەنرێت، بەو پێیەی ڕۆڵێکی گرنگی هەیە لە بەردەوامبوونی ژیان لەسەر زەوی.

دەستەى ژینگەى پاراستن و چاککردنى ژینگەى هەرێم لەبارەى گرنگى ئاو لە ژیانمان ڕاگەیەندراوێکى بڵاوکردەوە، کە دەقەکەى بەمجۆرەیە:-

ئاو بڕبڕەی پشتی ژیانە لەسەر هەسارەی زەوی، هەروەها توخمی بنەڕەتییە بۆ مانەوەی زیندەوەرە زیندووەکان و خۆشگوزەرانی شارستانییەتەکان . بەبێ ئەو سووڕەکانی سروشت دەوەستن و لایەنەکانی ژیان نامێنن. گرنگی ئاو چییە و چۆن پارێزگاری لێبکرێت؟ بابەتەکەمان گرنگی ئاو لە ژیانماندا دەکۆڵێتەوە، لە پێکهاتەکەی و کاریگەرییەکانی لەسەر کوالیتی، تا دەگاتە ئەو کارانەی کە دەبێت بیکەین بۆ پاراستنی ئەم سەرچاوە گرنگە. بابەتەکە تیشک دەخاتە سەر ڕۆڵی ئاو لە بەردەوامی ژیان و کاریگەرییەکانی لەسەر جەستە و ژینگە.

گرنگی ئاو لە ژیانماندا چییە؟

ئەو شتانەتان بیردەخەمەوە کە خودای گەورە سەبارەت بە گرنگی ئاو لە ژیاندا فەرموویەتی: «وجعلنا من الماءِ كلَّ شيءٍ حيٍّ أفلا يؤمنون»«ئێمە هەموو زیندوویەکمان لە ئاو دروست کردووە ئایا ئەوان باوەڕ ناکەن؟»

ئاو نهێنی و هۆکارێکی سەرەکییە بۆ بەردەوامی ژیان بۆ هەموو زیندەوەرە زیندووەکان بەشێکی گەورەی پێکهاتەی جەستە پێکدەهێنێت و بەشدارە لە زۆرێک لە پرۆسەی گرنگ وەک هەرسکردن و میتابۆلیزم و گواستنەوەی ماددە خۆراکییەکان.

ئاو یارمەتی ڕێکخستنی پلەی گەرمی لەش دەدات لە ڕێگەی هەڵمبوون و ئارەقکردنەوە، ئەمەش بەشدارە لە پاراستنی پلەی گەرمی گونجاو بۆ پرۆسە گرنگەکان.

ئاو ڕۆڵێکی گرنگی هەیە لە پاراستنی هاوسەنگی ژینگەیی و پاڵپشتیکردنی ئیکۆسیستەمی جۆراوجۆر، لەوانە بەشداری کردن لە سووڕی ئاو و پاراستنی جۆراوجۆری زیندوو ئاو بە یەکێک لە هۆکارە بنەڕەتییەکانی بەرهەمهێنان لە کشتوکاڵ و پیشەسازی و بەرهەمهێناندا دادەنرێت، وەک درووستکردنی کانزا و کاغەز و… هەروەها ئاو بە ئامرازێکی گواستنەوە دادەنرێت لە ڕووی بازرگانییەوە، چونکە زۆرێک لە کارەکانی گواستنەوەی دەریایی بەسەر دەریا و زەریاکاندا ئەنجام دەدرێن.

پێکهاتەکانی ئاو

وەک تا ڕادەیەک هەمووان دەزانن، مۆلیکولی ئاو لە ئەتۆمێکی ئۆکسجینی ناوەندی پێکدێت کە دوو ئەتۆمی هایدرۆجین لەسەر دوو سەرەکەی بە پەیوەندییەکی هاوپەیوەندی بەیەکەوە گرێدراون و فۆرمولەی کیمیاییەکەی پێکدەهێنن. H2O

لە بارودۆخی ستانداردی پەستان و پلەی گەرمیدا، ئاو شلەیەکە؛ دۆخی ڕەق لە خاڵی بەستن درووست دەبێت، و پێی دەوترێت سەهۆڵ. دۆخی گازی لە خاڵی کوڵان درووست دەبێت، و پێی دەوترێت هەڵمی ئاو.

ئایا دەتوانین چ ئاوێک بخۆینەوە؟

کۆمەڵێک ستاندارد هەیە بۆ دیاریکردنی گونجاوی ئاوی خواردنەوە کە دیارترینیان بریتین لە:

رەنگەکەی

توخمە ڕەنگاوڕەنگەکە بە نیشاندەرێکی بنەڕەتی بوونی پیسکەرەکان لە ئاودا دادەنرێت، وەک ماددە ئۆرگانیک و نائۆرگانیکەکان کە بە کانزاکانی وەک ئەلەمنیۆم، مس، ئاسن و مەنگەنیز نوێنەرایەتی دەکرێن، و پیسکەرەکانی دیکەی وەک ماددە ڕەقە تواوەکان و ماددە کەفییەکان پلەی ڕێگەپێدراوی… ڕەنگی ئاو لەوانەیە تەنها لە نێوان 5-30 یەکە ڕەنگەکاندا بێت، و لە هەندێک حاڵەتدا ڕەنگی ئاوەکە قبوڵ ناکرێت هەرچەندە ڕەنگەکەی بە 10 یەکە ڕەنگەکان دەگۆڕێت.

ئاستی pH

بە بەهای pH ناسراوە، ئاستێکی بەرزی ئاماژەیە بۆ نەگونجاوی ئەم ئاوە ، بەو پێیەی بەرزی pHـی ئاو دەبێتە هۆی ئەوەی تامی ئاوەکە تاڵتر بێت، هەروەها بۆری و بۆری ئاوەکان پڕ دەبن لە نیشتوو، لەکاتێکدا pH نزم لەوانەیە ببێتە هۆی ژەنگاوی و توانەوەی کانزاکان.

گێژاوی

پێوانەیەک بۆ پاکی ئاو دەپێورێت بە درەوشاندنەوەی تیشکی ڕووناکی بۆ ناو نمونەیەکی ئاو، بۆ پێوانەکردنی بڕی تیشکی پەرشوبڵاو، بەهۆی بوونی ئەو ماددانە کە دەبنە هۆی ئەم گێژاوییە، وەک گڵ و ئۆرگانیک و نائۆرگانیک ماددە، سیلت، بەکتریا و زۆرێک لە وردە زیندەوەران.

گرنگی ئاو و چۆنیەتی پاراستنی

بۆ پاراستنی سەرچاوەکانی ئاوی شیرین و دڵنیابوون لە بەردەست بوونیان بۆ نەوەکانی ئێستا و داهاتوو، دەتوانین هەندێک ڕێگا پەیڕەو بکەین کە یارمەتیدەرمانە لە پاراستنی ئاو، لەوانە:

بەکارهێنانی عەقڵانی ئاو لە چالاکییەکانی ڕۆژانەی وەک خۆشۆردن و کەلوپەل شۆردن و دوورکەوتنەوە لە بەفیڕۆدان.

بەکارهێنانی سیستەمی ئاودێری بە شێوەیەکی کاریگەر لە باخچە و ناوچە سەوزەکاندا، وەک ئاودێری دڵۆپ دڵۆپ.

بەڕێوەبردنی دروستی سەرچاوە ئاوییە ناوخۆییەکان و یەدەگی ئاو بەشدارە لە پاراستنی سەرچاوەکانی ئاوی شیرین.

زیادکردنی هۆشیاری لای تاکەکان و کۆمەڵگە لە ڕێگەی هەڵمەتی هۆشیارییەوە سەبارەت بە گرنگی پاراستنی ئاو و چۆنیەتی بەکارهێنانی ئاو بە شێوەیەکی بەرپرسیارانە.

ئەو ئاوەی کە بۆ چالاکییەکانی ماڵان بەکاردەهێنرێت دەتوانرێت لە هەندێک حاڵەتدا بۆ مەبەستی دیکە وەک ئاودێری دووبارە بەکاربهێنرێتەوە.

گرنگی ئاوی شیرین لە جیهاندا و شێوازەکانی پاراستنی

ئاوی شیرین بە یەکێک لە بەنرخترین سەرچاوە سروشتییەکانی جیهانەکەمان دادەنرێت، بەو پێیەی ڕۆڵێکی گرنگی هەیە لە بەردەوامبوونی ژیان لەسەر زەوی، لەڕێگەی پشتگیریکردنی ئیکۆسیستەمەکان و دابینکردنی ئاو بۆ خواردنەوە و کشتوکاڵ و پیشەسازی. سەرەڕای گرنگییە گرینگەکەی، ئاوی شیرین ڕووبەڕووی چەندین تەحەدا دەبێتەوە کە هەڕەشە لە بەردەستبوونی دەکات، وەک پیسبوون و زیادەڕۆیی لە بەکارهێنانی. بۆ پاراستنی ئەم سەرچاوە گرنگە، پێویستە ڕێگەی بەردەوام وەک دووبارە بەکارهێنانەوەی ئاو، بەکارهێنانی تەکنیکە کاریگەرەکانی ئاودێری کە پاشەڕۆ کەم دەکەنەوە، و بەرزکردنەوەی هۆشیاری کۆمەڵگا سەبارەت بە گرنگی عەقڵانیکردنی بەکارهێنانی ئاو بگیرێتەبەر. پاراستنی ئەو ئیکۆسیستەمانەی کە ئاوی شیرین دابین دەکەن، وەک ڕووبار و دەریاچە و تاڵاوەکان، هەنگاوێکی بنەڕەتییە بۆ دڵنیابوون لە بەردەوامیی ئەم سەرچاوەیە بۆ نەوەکانی داهاتوو.

پاراستنی ئاو پێویستی بە هاوکاری هەمووان هەیە , و درککردن بەوەی کە ئاو سەرچاوەیەکی بەنرخە کە دەبێت بپارێزرێت و بەردەوام بێت بۆ نەوەکانی ئێستا و داهاتوو.

ئ.م