Salih û Nizar ên du mînakên ji hezaran cotyarên Herêma Kurdistanê ne ji ber ti planeke hikûmetê nîne û berhemên wan nayên firotin, îsal jî ev qas ked û westandina wan vala çû. Berpirs û aliyên pêwendîdar ên li Herêma Kurdistanê ji bo çareseriya pirsgirêkên cotyaran îsal jî ti planek pêşkeş nekirine. Heta niha ji ber nebûna erêkirina belgeya kontrolê berhemên navxweyî yên Herêma Kurdistanê ji bo derve nikarin bên şandin.
Pirsgirêka ku berhemên çandiniyê yên Herêma Kurdistanê nayên firotin ev gelek sal in bûye derdekî mezin ê cotyaran. Weke salên borî îsal jî piraniya berheman bi xisar çûn. Beşek ji cotyarên parêzgeha Hewlêr berhemên xwe li ser cadeyan rijandin. Li Silêmaniyê jî cotyar berhemên xwe li ser xelkê dabeş dikin.
Cotyarê bi navê Salih Qadir diyar kir ku berhemên xwe ji bo firotinê aniye hala sebze û fêkî ya Silêmaniyê, lê kes pirs nake û got, “Zebeş cureyên herî baş in, lê kîloya wê 150 dînar jî nake.”
Salih Qadir bal kişand ku îsal 15 donim zevî kiriye zebeş û wiha dewam kir, “Ev sala bê ez ê zebeşan neçînim. Ji ber hemû xisar e.”
Cotyarê bi navê Nizar Heme Elî jî bal kişand ku ji ber nehatine firotin nîv ton berhemên xwe li xizmên xwe û xelkê xwe belav kiriye.
Nizar ê ji saet 04.00’ê sibê ve hatiye hala sebze û fêkî ya Silêmaniyê anî ziman ku îsal mesrefa berheman zêde çêbûye, lê ligel vê ti qezencek nekiriye. Nizar axaftina xwe wiha domand: “Em îsal li qezencê nagerin, em dixwazin bi ziyaneke kêmtir xwe jê xelas bikin.”
Li bajarê Silêmaniyê rojane pêwîstî bi hezar-hezar û 500 ton sebze û fêkî heye. Lê belê ji ber ti kargeheke mezin a ji bo tirşî û çêkirina doşevê nînin, dîsa nebûna sarincên pêwîst ên ji bo hilgirtina berheman û ligel vê ku berhemên li herêmê naçin derve jî nirxê kîloya berheman kêm dibe û nayên firotin.
Serokê Lijneya Çandiniyê ya Hala Sebze û Fêkî ya Silêmanî Serwer Elî têkildarî mijarê wiha axivî: “Ji sedî sed berhemên li vir yên navxweyî ne. Sedema ku berhem nayên firotin jî ew e naçin bajarên din. Em daxwazê ji hikûmetê dikin ku ji bo em karibin berhemên xwe bibin bajarên Iraqê derfetan çêbikin.”
Alîkarê Rêveberiya Çandinî û Çavkaniyên Avê ya Silêmanî Rizgar Heme Xidir jî diyar kir ku ji bo çareserkirina pirsgirêkên berhemên cotyaran planên wan hene, lê îsal derfet nîne pêk bînin.
Yek ji van planên Rizgar Heme Xidir behs kir jî ew e ji bo sala bê kargeh bên avakirin da ku ji firotina berhemên xwemalî re bibin alîkar.
Her çiqasî ji welatên derve berhem tên Herêma Kurdistanê jî, ji herêmê berhem nikarin îxracî welatên din bibin. Sedema vê jî ew e ku belgeya erêkirina kontrola berheman li Herêma Kurdistanê nîne. Alîkarê Rêveberiya Çandinî û Çavkaniyên Avê ya Silêmanî Rizgar Heme Xidir têkildarî vê mijarê jî wiha got, “Wezareta Çandiniyê û Çavkaniyên Avê ya Herêma Kurdistanê ji bo wergirtina rayeya vê belgeyê ji bo karibe berheman bişîne derveyî herêmê jî ligel hikûmeta Iraqê di nav hewldanan de ye.”
(yş)
