کوردی
العربية
TÜRKÇE
Arşîv
Pênçşem, Gelawêj 18, 2022
  •  
  • KURDISTAN
  • ROJHILATA NAVÎN
  • JIN
  • CÎHAN
  • CIVAK-JIYAN
  • ÇAND-HUNER
  • ABORÎ
  • EKOLOJÎ
  • HEMÛ NÛÇE
  • YÊN DIN
    • ANALÎZ
    • DOSYA
    • HEVPEYVÎN
    • VIDEO
    • WÊNE
Encam nîn e
Hemû encaman bibîne
  •  
  • KURDISTAN
  • ROJHILATA NAVÎN
  • JIN
  • CÎHAN
  • CIVAK-JIYAN
  • ÇAND-HUNER
  • ABORÎ
  • EKOLOJÎ
  • HEMÛ NÛÇE
  • YÊN DIN
    • ANALÎZ
    • DOSYA
    • HEVPEYVÎN
    • VIDEO
    • WÊNE
Encam nîn e
Hemû encaman bibîne

Yasayên Herêma Kurdistanê nikare pêşî li pirjiniyê bigre

  ROJNEWS- NAVENDA NÛÇEYAN
23/06/2022 - 7:40:58 am
in JIN
0 0
A A
Yasayên Herêma Kurdistanê nikare pêşî li pirjiniyê bigre
FacebookTwitterWhatsappEmailTelegramPinterest

Her çiqas li Herêma Kurdistanê yasayek heye ku têde pirjinî gelek sinordar kiriye, lê vê yasayê nekariye pêşî li diyardeya pirjiniyê bigre. Zilamên li Herêma Kurdistanê dema dixwazin cara duwem bi zewicin diçin li dadgehên Iraqê karûbarên xwe pêktînin, bêy ku qet lêpirsînek di gel de werin kirin. Ji berku li gor yasaya Iraqê wek tiştek normal tê dîtin.

Mijara pirjiniyê yek ji mijarane ku bi berdewam di nava civak û hevjînan de dibe sedema niqaş û nakokiyan. Behaneya zilam ya ji bo pirjiniyê jî ewe ku dibêjin di Îslam û Şerîetê de rê daye ku zilam heta çar jinan bîne.

Lê li gor daxuyaniya dawî ya Şêxê Ezherda Dixtor Ehmed Elteyîb ya di debarê pirjiniyê de, dibêje; “Zilam jinek tenê bîne bese, yên dibêjin di Îslamê de pirjinî heye, xeletin. Piraniya caran mijareke ku zilme li jin, zarok heta li xwe dike ye. Pirjinî yek ji wan mijarane ku ji rastiya Qurana pîroz û suneta pêximber hatiye dûrxistin. Musulman ne azadin ku jin bi ser jina yekem de bîne. Destur heye, lê bi hin şert û mercan. Desturdan bi hin sedeman heye. Lê ger sedem neman destura wê yekê jî namîne.”

Pirsyar ewe ku ev pirjinî çawan û li kijan dadgehê tê kirin, çima bi sererastkirinên parlementoya Herêma Kurdistanê nikare pêşî lê bigre?

Yasaya barê kesî û mercên ji bo pirjiniyê

Di mijara girêbesta hevsergirî û daxwaza erêkirina hevsergiriya derve de, dadgeha ser bi encûmena dadwerî ya Herêmê kar bi yasaya barê kesayetî ya Iraqê dike. Ev yasaya hejmar 15 a sala 2008’an li Parlementoya Herêma Kurdistanê hatiye sererastkirin. Bi rêjeyek zêde anîna jina duwem qedexekiriye. Ji bo anîna jina duwem bi hin merc û sedemên gelek giran rê pê tê dayîn.

Li gor yasaya hatî sererastkirin a parlementoya Herêma Kurdistanê, Mafê tu zilamekî nine ji jinek zêdetir bîne. Bi mercê ku jina yekem nexweş be yan jî zarokên wê çênebin. Ger rewşa zilam di warê aborî de baş be, soz bide ku di navbera her du jinan de dadperwerbe. Di ser hemûyê re jî divê jina yekem bi anîna jina duwem a hevjînê xwe razîbe. Ji bona wê ger sedem jî hebin, lê hevjîna yekem nerazîbe, zilam nikare jina duwem bîne.

Lê ger kesek li dervey dadgehê jina duwem an zêdetir anî û girêbesta derve pêkanî, dîsan jî nikare li dadgehên Herêma Kurdistanê daxwaza erêkirina vê girêbesta li derve kirî, bike. Ji ber ku li gor yasayê mehrkirina dervey dadgehê suce, di dema şandina wî zilam û jinê ya ji bo dadgeha lêkolînê de cezayê wan li gor benda pêncem a madeya 7, sizayê pere lê tê birîn ku ew jî ji milyonek dînar ne kêmtir û ji sê milyon dînar jî ne zêdetir be. Her wiha cezayê girtîgehê jî lê tê birîn ku ji sê salan kêmtir nebe û ji pênc salan jî zêdetir nebe.

Li vir pirs eve, ev rêjeya zêde ya pirjiniyê çawan û li kijan dadgehê tê kirin, çima bi sererastkirinên parlementoya Herêma Kurdistanê nikare pêşî lê bigre?

Ji ber kêmûkurtiyên ne zelal ên di sererastkirina yasaya barê kesî li Herêma Kurdistanê de hene, nekariye pêşî li diyardeya pirjiniyê were girtin. Her ku diçe diyardeya pirjiniyê zêdetir dibe. Zilamên li Herêma Kurdistanê dema dixwazin jina duwem yan zêdetir bînin, serî li dadgehên dervey Herêma Kurdistanê didin. Ji berku li gor desturê hemwelatiyên Herêma Kurdistanê wek hemwelatiyên Iraqê tên hesibandin. Yanî yasaya barê kesî ya Iraqê bi ser welatiyên Herêma Kurdistanê de jî tê bicihanîn.

Li gor benda sêyem a yasaya barê kesî ya Iraqê, ji bo anîna jina duwem tenê pêwîstî bi razîbûna dadwer û du mercan heye, ewjî evin;

– Ger rewşa aborî baş be û bikare ji jinek zêdetir jinek din xwedî bike.

– Berjewendiyek rewa hebe.

Heta di benda pêncem a madeya 40’an a yasaya barê kesî ya Iraqê de, mafê tomarkirina gilî a jina yekem li ser anîna jina duwem hatiye qedexekirin. Ger li dervey dadgehê jî hevsergiriya duwem pêkanîbe.

Li gor lêkolînan, ji piştî sala 2003’an ve rêjeya pirjiniyê zêde bûye, sedem jî wek çênebûna zarokên hevjîna yekem yan nexweşiyek demdirêj a hevjîna yekem tên nîşandan. Yek ji sedemên din jî başbûna rewşa aborî tê diyarkirin.

Roja 29’ê Gulana 2022’an Encûmena Dadwerî ya Bilind a Iraqê ragihand, di nava sê mehan de li Iraqê 1892 girêbestên hevjiniya duwem hatine tomarkirin. Piraniya wan jî li parêzgeha Ninowa bûne.

Ev rêje wê yekê nîşan dide ku yasaya pêşîlêgirtina pirjiniyê ya Herêma Kurdistanê nekariye diyardeyê kêm bike. Sedema wê jî ji ber kêmaniyên di yasa û desturê de hene ye.

(kş)

 

 

Nûçeya berê

‘Ta Rêber Ocalan azad nebe, dawî li şer nayê’

Nûçeya pişt re

Baca zêde bûye sedema giraniya nirxê pêdawîstiyên rojane

NÛÇEYÊN TÊKÎLDAR

Gulşen bi gulan reng dide jiyanê

Gulşen bi gulan reng dide jiyanê

Gelawêj 18, 2022
Meclisa Îştar a Mexmûrê qetilkirina Axîna biçûk şermezar kir

Meclisa Îştar a Mexmûrê qetilkirina Axîna biçûk şermezar kir

Gelawêj 17, 2022

Nuran Sezgîn: Rola jinan di Şerê Gelê Şoreşgerî de gihiştiye asta herî jor

Endama Meclîsa Îştar: 15’ê Tebaxê rê li ber artêşbûna jinê vekir

TAJÊ bi meşekê şehîdên meha Tebaxê bibîr anî

Li Rojhilatê Kurdistanê aktivîstek jin hate girtin

Nûçeya pişt re
Baca zêde bûye sedema giraniya nirxê pêdawîstiyên rojane

Baca zêde bûye sedema giraniya nirxê pêdawîstiyên rojane

Yên Li Pêş

PAJK: Bêrîvan Zîlan 31 salan bi biryardariyek mezin têkoşiya û şehîd bû

PAJK: Bêrîvan Zîlan 31 salan bi biryardariyek mezin têkoşiya û şehîd bû

Gelawêj 18, 2022

Partiya Azadiya Jin a Kurdistan (PAJK) bi daxuyaniyek ragihand Endama Meclîsa PAJK’ê Bêrîvan Zîlan di encama êrişek asîmanî ya dewleta...

Li Silêmaniyê Şehîd Rêzan Cavîd hate bîranîn

Li Silêmaniyê Şehîd Rêzan Cavîd hate bîranîn

Gelawêj 17, 2022

Li Silêmeniyê bi pêşengiya PJAK’ê, Hevserokê Berê yê KODAR û Endamê Rêvberiya PJAK’ê Rêzan Cavîd hate bîranînin. Li Salona Aqua...

‘Tirkiye dixwaze pişta Herêma Kurdistanê bişkêne’

‘Tirkiye dixwaze pişta Herêma Kurdistanê bişkêne’

Gelawêj 18, 2022

Welatiyên bajaroka Teqteq a ser bi Koyeyê diyar kirin ku sedema berdewamkirina êrişên dewleta Tirk bêdengiya hikûmeta Herêma Kurdistanê ye...

Şehîdên Sikêniyê hatin bîranîn

Şehîdên Sikêniyê hatin bîranîn

Gelawêj 17, 2022

Komîteya Tendirustî ya Şengalê bi boneya yekemîn salvegera êrîşa dewleta Tirk a dagirker a li ser nexweşxaneya Sikêniyê daxuyaniyek da....

Ozan Comert: Hunermend ronakbîrên civakê ne

Ozan Comert: Hunermend ronakbîrên civakê ne

Gelawêj 18, 2022

JIYAN PÎRAN / ROJNEWS Hunermend Comert balkişand li ser rol û mîsyona hunermandan ya di nava civaka Kurd û têkoşîna...

Gulşen bi gulan reng dide jiyanê

Gulşen bi gulan reng dide jiyanê

Gelawêj 18, 2022

HEWRAMAN CELAL / ROJNEWS Ji destdana lingên xwe li pêşiyê bi destxistina xewnên wê nebûye asteng. Gulşen weke gulên di...

  • Em Kî Ne?
  • Têkîlî
  • Derhaqê Me De

Malper | © Copyright 2020 . Hemû mafên portala ROJNEWS Ajansa Nûçeyan a Roj hatine parastin

Encam nîn e
Hemû encaman bibîne
  • KURDISTAN
  • ROJHILATA NAVÎN
  • JIN
  • CÎHAN
  • CIVAK – JIYAN
  • ÇAND Û HUNER
  • ABORÎ
  • EKOLOJÎ
  • HEMÛ NÛÇE
  • YÊN DIN
    • ANALÎZ
    • DOSYA
    • HEVPEYVÎN
    • VIDEO
    • WÊNE
  • العربية
  • کوردی
  • TIRKÎ

Malper | © Copyright 2020 . Hemû mafên portala ROJNEWS Ajansa Nûçeyan a Roj hatine parastin

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist