41 yıllık sanat yolculuğu: Hasan Xerîb ve Germiyan dengbêjî geleneği

BIRWA ESHED

Neredeyse yarım yüzyıldır sanatçı Hasan Xerîb, Germiyan bölgesine ait dengbêjî (Kürt müziğinde bir makam) şarkıları seslendiriyor. Yüzlerce esere sahip olan sanatçı, genç neslin dengbêjî geleneğini öğrenmesini ve bu kültürün kaybolmamasını istiyor.

Kurdistan’ın her bölgesi kendine özgü kültürel ve sanatsal renkleriyle tanınırken, Kerkük de Germiyan bölgesine has dengbêjî şarkılarıyla bilinir. Bu alanda birçok büyük sanatçı çıkmış ve Kürt sanatının kimliğini oluşturmuş, dengbêj geleneğinin koruyucusu olmuştur.

Tüm baskı ve saldırılara rağmen, sanata olan bağlılık Kerkük’te yaşamaya devam ediyor. Bu bağlılığı sürdüren sanatçılardan biri de Hasan Xerîb. O, bu bölgenin sanatsal ve dengbêjî tarihinin önemli bir parçası. Hasan Xerîb, yaşamı ve sanatsal çalışmaları hakkında Rojnews’e konuştu.

Hasan Xerîb Kimdir?

Hasan Muhammed Xerîb, bilinen adıyla Hasan Xerîb, 1972 yılında Kerkük’ün Şorîce semtinde doğdu. İlk öğrenimini de burada tamamladı. Aynı yıllarda bir kebapçıda çalıştı. Sanata, özellikle de şarkı söylemeye olan ilgisi nedeniyle, 1983 yılında müzik eğitimi almaya başladı.

Hasan Xerîb, müzik ve şiir konusunda yeteneklerini geliştirdikten sonra, birkaç arkadaşıyla birlikte Rojava Müzik Grubu’nu kurdu. Bu grup, Kerkük’te çeşitli etkinliklere katıldı.

Birçok diğer sanatçı gibi, Hasan Xerîb de başlangıçta Germiyanî ismiyle tanındı. Ancak, daha sonra bu ismi değiştirdi.

Hasan Xerîb, Germiyanî ismini değiştirme sebebini şöyle açıkladı: “Arkadaşlarım, herhangi bir etkinlik başvurusunda benim ismimi Germiyanî olarak yazıyorlardı. Ünlü Kürt sanatçı Hasan Germiyanî, Kerkük’te bir taziyeye katılır. Orada kendisine, ‘sen nasıl olur da taziye olmasına rağmen etkinliğe katılırsın’ diye soruyorlar. Kendisi durumu anlamıyor ve canı sıkılıyor. Ben de bu durumu değerlendirdim ve kendisine ulaşıp özür dileyip ismimi değiştirdim. Sonrasında ismimi babamın adıyla birleştirip Hasan Xerîb yaptım.”

1992 yılında ünlendi

Hasan Xerîb, 1992 yılında ilk kasetini Kerkük’te çıkardı. Bu kasette birçok şarkı ve dengbêjî makam bulunuyordu. En çok beğenilen şarkılardan biri de ‘Bukman Hatewe’ idi. Daha sonra Bağdat’ta birkaç eser daha kaydetti. Bu eserler hakkında Hasan Xerîb şunları söyledi: “Diğer çok beğenilen şarkılardan biri de ‘Givey Ba’ idi. Bu şarkı gerçek bir hikayeye dayanıyordu ve o zamanlar çok popülerdi.”

Hasan Xerîb eserleri hakkında şunları ekledi: “O zamanlar CD yoktu, sadece kasetler vardı. Şarkılarımızı kasetlere kaydediyorduk. Kasetlerin üzerinde sanatçının adı ve şarkıların listesi yazıyordu. 2000’li yıllarda Kurdistan’a gelen Nasır Rezazî ve Merziye Xan ile bir araya geldim. Onların deneyimleri beni çok etkiledi ve zorluklarla nasıl başa çıktıklarını gördüm. O dönemde ‘Bargey Xem’ adlı şarkıyı yazdım ve 2001 yılında bir kasete kaydettim. Bu şarkıyı Nasır Rezazî’ye hediye ettim.”

Germiyan’da Hasan Xerîb ve dengbêjî

Germiyan bölgesinde Kürt dengbêjî şarkılarını seslendiren çok az kişi kaldı. Hasan Xerîb, bu sanatçılardan biri. Dengbêjî şarkıları söylemeye nasıl başladığı hakkında şöyle konuştu: “Başlangıçta Hasan Zîrek, Ali Merdan ve Heme Ceza gibi ünlü dengbêj şarkıcıları dinliyordum. Bağdat Kürt televizyonuna çıkan herkes en az 7 dengbêjî şarkıyı bilmeliydi.”

100’den fazla eseri kayıt altına alındı

Hasan Xerîb, eserleri hakkında şunları söyledi: “1990’dan 2004’e kadar her yıl bir kaset kaydettim. Her kasette 8 ila 10 şarkı vardı. Ayrıca, televizyonlar için yaklaşık 40 klip çektim. Ne yazık ki, daha sonra Kerkük televizyonu Bağdat’ta yayın yapmaya başladı. Amerika’nın Baas rejimiyle (2003) savaşı arşivlerimizin büyük kısmının kaybolmasına neden oldu. Sadece birkaç eserim kaldı. O dönemde televizyona kaydedilmişlerdi. İhtiyaç duyulan temizlik yapılmadı ve bazıları hasar gördü.”

Son olarak sanatçı Hasan Xerîb, gelecekteki sanatsal planlarından bahsederek şöyle dedi: “Sanatçı Muhammed Abbas Baram ile birlikte çalışmak istiyorum. Rojnews ajansına teşekkür ederim, siz bizim gözümüzsünüz. Talebim, dengbêjî ustalarının bu geleneği koruması ve yeni nesillere öğretmesidir.”

rm