Sadr ve Koordinasyon Çerçevesi arasında yeni kriz

H. Yekta EREN

Irak’ta Şii Koordinasyon Çerçevesi, Mukteda es-Sadr’ın hükümetin kurulması için süre vermesini reddetti. Süre vermek, siyasi tıkanıklığın devam etmesinden başka bir şeyle sonuçlanmayacağını belirten Şii Koordinasyon Çerçevesi, iş birliği mesajı verdi.

Irak’ta siyasi kriz sürerken, her geçen gün yaşanan yeni gelişmelerle tartışmalar farklı noktalara çekiliyor. Cumhurbaşkanı seçimi yapılamadı, hükümet kurulamadı. Siyasi partiler, gruplar arasında sürekli ortaya atılan senaryolar da hayata geçmeden yeni bir gelişme yaşanıyor. Cumhurbaşkanı kim olacak, hükümeti kim kuracak, siyasi dengeleri kim değiştirecek, ABD ve İran müdahalesi Irak’ı nereye götürecek gibi birçok soru cevap beklerken, her gün yeni bir gelişme yaşanıyor. Sadr Hareketi, cumhurbaşkanı seçimi yapılmaması üzerine geri çekilmiş, muhalefete 40 gün süre vermişti. Sadr’ın süre tanıdığı Şii Çerçevesi Koordinasyonu, yaptığı açıklamada, verilen süreyi reddederek, bunun sadece siyasi tıkanıklığın devam etmesine neden olacağını belirtti. Şii Koordinasyonu Çerçevesi’nin bu hamlesiyle Irak’ta yeni bir krizin de habercisi olduğu yorumları yapılıyor.

SADR’DAN GERİ ADIM

Irak’ta Şii Koordinasyon Çerçevesi, yeni hükümetin kurulması için süre verilmesini reddederek, bunun sadece siyasi tıkanıklığın devam etmesine neden olacağını belirtti. Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr, Ramazan ayı öncesinde 40 gün boyunca “siyasi itikafa” gireceğini ilan ederek, Şii Koordinasyon Çerçevesi çatısı altındaki rakip siyasi parti ve gruplara bir sonraki hükümeti kurmaları için süre tanıdı. Sadr Hareketi’nin hükümet müzakerelerinde yer almayacağını vurgulanmıştı.

KOORDİNASYON ÇERÇEVESİ’NDEN İŞ BİRLİĞİ MESAJI

Koordinasyon Çerçevesi’nden dün yapılan yazılı açıklamaya göre, grubun çatısı altında yer alan Nuri el-Maliki Kanun Devleti Koalisyonu lideri Nuri el-Maliki, Fetih Koalisyonu lideri Hadi el-Amiri, Asayib Ehlil Hak Hareketi lideri Kays el-Hazeli, Ulusal Hikmet Akımı lideri Ammar el-Hekim ve Nasr Koalisyonu lideri Haydar el-İbadi’nin katıldığı toplantıda ülkedeki “mevcut siyasi durum, ekonomik durumunu düzeltmeyi ve hak ettiği hizmetleri almayı arzulayan Irak vatandaşının çıkarına olmayan siyasi süreçteki tıkanıklık ve hükümetin kurulmasındaki gecikme” ele alındı. Açıklamada, “Koordinasyon Çerçevesi ülkenin çıkarlarını gözetmek için özellikle en büyük bileşen (Şii bileşene atıfla) içerisindeki diğer siyasi güçlerle iş birliği yapmayı çok istediğini vurgular. El ele vermeden, iyilik ve takva üzerinde yardımlaşmadan insanların çıkarları gözetilemez” ifadeleri kullanıldı.

‘KİMSEYİ ÖTEKİLEŞTİRMEYECEĞİZ’

Koordinasyon Çerçevesi’nin tek başına iktidar olmaya veya diğerlerini ötekileştirmeye çalışmadığı aksine onlarla iş birliği yapmak istediğine işaret edilen açıklamada, Çerçeve’nin siyasi tıkanıklığın uzamasından ve insanların çıkarlarının baltalanmasından başka bir şeyle sonuçlanmayacak olan süre belirlemelerle ilgilenmediği ifade edildi. Açıklamada ayrıca Koordinasyon Çerçevesi’nin diğer siyasi güçleri ötekileştirmeden onlarla gerçekçi uzlaşmalara varmak için çalıştığı ve en büyük bileşenin (Şiilerin) en küçük bileşen yapılmamasına odaklandığı belirtildi.

SÜNNİ TARAFLAR ARASINDA ANLAŞMAZLIK

Siyasi gözlemciler, Sadr Hareketi, Sünni Egemenlik İttifakı ve Kürdistan Demokrat Partisi’nden (KDP) oluşan Vatanı Kurtarma İttifakı içerisinde anlaşmazlıkların yaşandığına ilişkin yapılan haberler ile bu açıklama arasında ilişki kuruyor. Nitekim Vatanı Kurtarma İttifakı üyelerinden Sünni Egemenlik İttifakı lideri ve Parlamento Başkanı Muhammed el-Halbusi ile Parlamento Birinci Başkan Yardımcısı ve Sadr Hareketi yöneticilerinden Hakim ez-Zamili arasındaki yetki tartışması konusunda bir anlaşmazlık olduğu haberleri sızdırılıyor.

Sünni Egemenlik İttifakı, bu anlaşmazlığa müdahale etmesi için Mukteda es-Sadr’a çağrıda bulunurken, Sadr zaman zaman Twitter hesabından oruç ve diğer dini konularla ilgili paylaşımlarda bulunmak dışında “siyasi itikafını” sürdürüyor.

İKİ TARAFTA DA ÇOĞUNLUK SAĞLANAMIYOR

Bazı gözlemciler, Sadr’ın “siyasi itikafa” girerek topu Koordinasyon Çerçevesi’nin sahasına atarak onu hükümeti kurma noktasında aciz bir duruma düşürmeye çalıştığı değerlendirmesinde bulunuyor. Koordinasyon Çerçevesi hükümeti kurmak için Parlamento’da milletvekili çoğunluğuna sahip değil. Aynı şekilde Sadr’ın liderliğindeki Vatanı Kurtarma İttifakı da yeni cumhurbaşkanının seçilmesi amacıyla Parlamento’da yapılan üç oturuma rağmen KDP’nin cumhurbaşkanı adayı Rêber Ahmed’in seçilmesini sağlayamadı. Rêber Ahmed’in seçilememesin sebebi, Vatanı Kurtarma İttifakı’nın söz konusu oturumlarda oylamaya geçilebilmesi için milletvekili tamsayısının üçte ikisinin oturuma katılmasını sağlayamadı.

2003’TE VARILAN TEAMÜLLERE VURGU

Koordinasyon Çerçevesi, son günlerde bir konsensüs oluşturmak amacıyla çeşitli siyasi gruplarla gerçekleştirdiği görüşmelerden sonuç alınıp alınmadığına dair herhangi bir açıklama yapmazken, Koordinasyon Çerçevesi’nden bir yönetici basına yaptığı açıklamalarda “İster Kürdistan Yurtseverler Birliği (YNK) ister Sünni Azim Koalisyonu ve bağımsız milletvekilleri ile Parlamento’ya girmeyi başaran Ekim Hareketi güçleri ile yapılan görüşmelerde, üzerinde en çok vurgu yapılan şey, başbakanlık makamının Şii bileşen içindeki koalisyonlara değil, Şii bileşene ait olduğu dikkate alındığında en çok milletvekili sayısına sahip Parlamento blokunu kurmanın Şii blokların (Sadr Hareketi ve Koordinasyon Çerçevesi) hakkı olduğuydu. Cumhurbaşkanlığı makamı ile Parlamento Başkanlığı makamı diğer siyasi veya Parlamento gruplarının hakkı. Bu paylaşım, 2003 yılı sonrası Irak siyasi güçleri arasında üzerinde uzlaşıya varılan geleneğe dayanıyor” dedi.

Şİİ KANAT İLE SÜNNİ KANAT ARASINDA ÇEKİŞME 

Koordinasyon Çerçevesi yöneticisi, iyi niyet göstergesi olarak Mukteda es-Sadr’ın başbakan adayı Cafer es-Sadr’a itiraz etmediklerini açıkladıklarını ancak anlaşmazlık noktasının, hangi Parlamento blokunun başbakan adayını gösterme hakkına sahip olacağı etrafında döndüğünü söyledi. Yönetici, Cafer es-Sadr’ı aday göstermek isteyen Vatanı Kurtarma İttifakı’nın Şii Sadr Hareketi, Sünni Egemenlik İttifakı ve Kürt KDP’den oluştuğunu oysa başbakan adayını belirleme hakkının Şiilere ait olmasından hareketle Şii Koordinasyon Çerçevesi’nin yaklaşık 2 milyon Şii vatandaşın oyunu aldığını kaydetti. Vatanı Kurtarma İttifakı’nın başbakan adayını sunmak istediğini ve buna karşılık olarak Koordinasyon Çerçevesi’ne birkaç bakanlık koltuğu vermek istediğini söyleyen yönetici, bakanlık koltuklarının seçim başarılarına göre dağıtıldığını ve kimsenin hibe edebileceği bir şey olmadığını belirtti.