ABD ile İran’ın Irak ve Kürdistan Bölgesi üzerinde baskıları artıyor

ABD’nin nükleer anlaşmayla kaldırılan İran yaptırımlarının enerji, finans ve gemi taşımacılığı sektörlerini içeren ikinci bölümünü 5 Kasım 2018’de uygulanmaya başladı.  ABD’ye karşı harekete geçen İran ambargonun etkisini azaltmak için Rusya, Çin ve bazı Avrupa ülkeleri ile görüşmeler yaptı.

ABD’nin ambargo uygulaması

İran üzerinde uyguladığı ambargo kararına bağlı kalmaları için Rusya, Çin ve bazı Avrupa ülkelerine baskı yapan ABD, ambargoyu ağırlaştırmak için ciddi çabalar gösterdi. ABD Dışişleri Bakanlı Mike Pompeo, Aralık ayında Arap ülkelerini ziyaret etti. Pompeo, yaptığı ziyaretlerde Arap ülkelerden, ambargo kararına uymalarını istedi.

Pompeo, 9 Kasım 2018’de Bağdat’ı ziyaret etti. Irak Parlamento Başkanı Mihemed Helbusi, Irak Başbakanı Adil Ebdulmehdi ve Irak Cumhurbaşkanı Berhem Salih ile toplantı yapan Pompeo, aynı gün Kürdistan Bölgesi’ni ziyaret etti. Pompeo Hewlêr’de KDP Başkanı Mesut Barzani, Kürdistan Bölgesi Başbakanı Neçirvan Barzani ve Mesrur Barzani ile görüştü.

Irak Başbakanlık Ofisi’nin açıklamasına göre, Pompeo ile yapılan toplantılarda her iki devletin birbirine destek vermesi, DAİŞ’e karşı savaş ve enerji konuları tartışıldı. Toplantıda ABD güçlerinin Suriye’den çekilmesi de konuşuldu.

Ancak siyasetçilere göre Pompeo ziyaretiyle,  Bağdat ve Kürdistan Bölgesi’ne baskı oluşturarak İran üzerindeki ambargoyu ağırlaştırmayı planlıyor.

ABD’nin İran’a uyguladığı ambargonun etkileri

İran her ne kadar ABD’nin uyguladığı ambargonun etkilerini saklamak istese de İran Planlama Kurumu Başkanı Mihemed Bafir, 18 Ocak’ta yaptığı bir açıklamada İran’ın ambargo nedeniyle birçok sorun yaşadığını belirtti. İran’ın 10 ay içerisinde yalnızca 2 milyon 800 bin varil yakıt ihraç ettiğini söyleyen Bafir, İran’da yakıt ihracatının azalması dışında İran’ın yakıttan elde ettiği parayı dağıtamadığını söyledi. İran ambargodan önce günde 3 milyon 500 bin varil petrol ihraç ediyordu.

İran’ın ekonomik özgürlüğü için verdiği çabalar

İran, üzerindeki ambargo etkisini azaltmak için bölge ve Avrupa devletlere baskı uyguluyor. İran, “İran artık savunmada Avrupa’ya yardım etmeyecek” açıklamalarını yaparak devletlere siyasi baskı uyguluyor.  İran,  Irak ve Kürdistan Bölgesi sınırlarını kullanarak ABD’nin baskılarını etkisiz kılmak istiyor. Siyasetçiler, ABD güçlerinin Irak’tan çıkarılması çabalarının, İran’ın talepleri ve baskıları sonucu gerçekleştirildiğini belirtiyor.

Pompeo ziyaretinden 6 gün sonra bu sefer İran Dışişleri Bakanı Mihemed Cewad Zerif, içinde ticaret yapan iş insanlarının da olduğu bir heyet ile Irak ve Kürdistan Bölgesi’ni ziyaret etti. İran Dışişleri Bakanı Bağdat ve Kürdistan Bölgesi’nde Pompeo ile toplantı yapanlarla görüştü.

Süleymaniye’de bulunan Şarê Ciwan otelinde İran ve Kürdistan Bölgesi Süleymaniye’de bulunan Şarê Ciwan Oteli’nde bir araya gelerek toplantı gerçekleştirdi. Ticari ilişkilerin konuşulduğu toplantıya İran, Kürdistan Bölgesi’ndeki şirket sahipleri, İran Dışişleri bakanı Mihemed Cewad Zerif, Kürdistan Bölgesi Hükümeti Başkan Yardımcısı Qubat Telebani ve Kürdistan Bölgesi Ekonomi Bakanı katıldı.

Görüşmede konuşan Kürdistan Bölgesi Başbakanı Yardımcısı Qubat Telebani, “Kürdistan Bölgesi ve İran arasında uzun ver derin ilişkiler var. İran en zor zamanlarda Kürdistan halkının imdadına yetişti. İran Dışişleri Bakanı’nın gelmesi Kürdistan, Irak ve dünya için güzel bir mesajdır” dedi.

Telebani’den sonra konuşan Kürdistan Bölgesi Ekonomi Bakanı Rêbaz Hemlan ise, “Kürdistan ve İran arasında 7 ticaret kapısı bulunuyor. Bunların 3’ü uluslararası ve günde 2 bin yük aracı bu kapılardan geçiyor” ifadelerini kullandı.

Telebani’nin açıklamaları İran’ın Kürdistan Bölgesi’nde güçlü olduğunu gösteriyor. Qubat Telebani’nin açıklamaları Kürdistan Bölgesi’nin bütün sınırlarını İran’a kapatmaya hazır olmadığını gösteriyor.

İran’daki Kürdistan Bölgesi’nin Hükümet Temsilcisi Nazim Debax, bir röportajında, “ABD, ambargo kararına bağlı kalmaları için bölgedeki devletlere baskı yapıyor. Ancak Kürdistan Bölgesi ve Irak kendi çıkarlarını düşünüyor” ifadelerini kullandı.

Irak’ın İran ve ABD arasında paylaşıldığını söyleyen Yazar ve Gazeteci Erdelan Ebdula ise, “ABD 2003’ten sonra askeri, siyasi ve diplomasi güce sahip oldu. İran da Irak’ta dini bir güçtür. ABD şuan yürüttüğü siyaset İran’ın Irak ve Kürdistan Bölgesi’ndeki varlığına saldırmaya dönüktür. Irak’taki iktidarların sorunu İran ve ABD ile kuracakları ilişkidir. ABD ve İran’daki yarış zirveye ulaştı. Irak Başbakanı Adil Ebdulmehdi’nin ABD’ye ihtiyacı var. Ancak İran’ın Irak’taki etkisi daha büyüktür. Bana göre Irak, ABD’nin taleplerini yerine getirmeyecek. Irak kendini ABD’nin İran kararından uzak tutmaya çalışıyor. Irak ve Kürdistan Bölgesi’ndeki iktidarlar büyük baskılar altında. Ancak ABD ile İran arasında merkezi bir yol bulmak istiyorlar” dedi.

ABD ve İran baskılarının Bağdat ve Kürdistan Bölgesi’ni zorladığını söyleyen Erdelan, “ABD’nin İran’a yönelik baskıları her iki tarafın anlaşmasına dönüktür. İran ve ABD’nin bu yıl anlaşacağını düşünüyorum. Eğer anlaşamazlarsa da ilişki kuracaklar. Ancak hiçbiri olmazsa, bölgede kaos derinleşir” diye konuştu.

(hb/eo)