Sadr ve KDP birinci raundu kaybetti: Bundan sonra ne olacak?

H. Yekta EREN

Irak’ta 26 Mart’ta parlamentoda yapılan oturumda cumhurbaşkanlığı seçimi için üçte ikilik çoğunluk sağlanamadığı için seçim yapılamadı. Sadr Hareketi’nin girişimleri sonuç almadı. Parlamentoda yarın yapılacak oturumda cumhurbaşkanı seçilecek mi yoksa taraflar arasında yeni krizler mi çıkar? Ortak bir uzlaşı ve teamüller yerine getirilmediği taktirde Irak’ı önümüzdeki günlerde büyük bir siyasi kriz bekliyor.

Irak’ta siyasi kriz derinleşiyor, taraflar arasındaki güç gösterisinden dolayı cumhurbaşkanlığı seçimi yapılamıyor, yeni hükümet kurulması için sonut hiçbir adım atılmıyor. Şiiler arasında parçalanmışlık, Sünni kanadın taraflı duruşu var olan sorunlara çözüm olamadığı gibi sorunları çözülemez bir duruma getiriyor. 2003’ten beri var olan siyasi teamüller de Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) tarafından bozulup, cumhurbaşkanlığı için aday çıkarması ve Şii kanatla ittifakta yer almasıyla beraber krizi daha da derinleştirdi. Irak’ta 2003’ten beri Parlamento Başkanı Sünni, Başbakan Şii ve Cumhurbaşkanı ise Kürtlerden seçiliyor. Kürtlerin kanadından ise Kürdistan Yurtseverler Birliği’nin (YNK) aday gösterdiği kişi seçiliyordu. Ancak KDP’nin aday çıkarması ve Şii taraflarla ittifak kurması yeni bir sorunu beraberinde getirdi.

KDP’nin sorun yaratan ve sorunun çözümünden yana olmamasından dolayı birçok kez parlamento toplandı ancak cumhurbaşkanı seçilemedi.

SADR VE KDP’NİN OYUNU BOZULDU

Çoğunluk hükümeti kurma hedefiyle yola çıkan Sadr Hareketi, KDP ve bazı taraflarla ittifak kurup, cumhurbaşkanının KDP’den başbakanın ise Sadr’dan seçilmesi konusunda anlaşmaya varıldı. Ancak karşı cephede bulanan ve bu ittifaka karşı olan Nuri Maliki, YNK ve bazı siyasi güçler bu ittifaka karşı durarak farklı girişimlerde bulundu. Sadr Hareketi’nin karşısında duran kesimler, Cumartesi günü (26 Mart) Parlamento’da yapılan cumhurbaşkanlığı seçimi oturumunda üçte ikilik çoğunluğu bozmayı başardı. Çoğunluk sağlanamadığı için cumhurbaşkanı seçilemedi. Bu gelişmenin ardından muhalifler, Muqteda es-Sadr’ın lideri olduğu Üçlü İttifak’ın cumhurbaşkanı adayının seçilmesini engellemek için tüm ağırlığını ortaya koydu.

ÜÇTE İKİ ÇOĞUNLUK ŞARTI

Siyaset çevreleri, oturumu boykot edenlerin Koordinasyon Çerçevesi Koalisyonu ile uzlaşıp uzlaşmadığına bakılmaksızın “üçte iki çoğunluk engeli” olarak adlandırılan grupta yer alan isimlere şüpheyle yaklaşıyor. Çünkü diğerleri, dengeyi bir başkasının aleyhine bozmaktan çekindikleri için gri alanda durduklarından üçte iki çoğunluk engeli grubundakiler gibi Nuri el-Maliki’nin evinde çekilen fotoğrafta yer almadılar.

GÜÇ DENGESİ NASIL DEĞİŞECEK?

Muqteda es-Sadr ve Koordinasyon Çerçevesi Koalisyonu arasında yaşanan sorunlar derinleşirken, iki taraf da parlamentoda tarafsız ve kararsızları kendi safına çekme rekabeti içine girdi. Tarafsızları, kararsızları ve bağımsızları kendi tarafına çekmeyi başaracak kanat, cumhurbaşkanlığı için elini güçlendirip, en büyük bloku oluşturabilecek.

UZLAŞI ORTAMI KALKIYOR

Sadr, yeni ortaya çıkan ve Irak’taki herhangi bir siyasi bağlamın parçası olmayan salt çoğunluk engeliyle, geri çekilemeyeceği en önemli siyasi çatışmanın merkezinde olduğunun farkındadır. Cumartesi günü parlamentoda cumhurbaşkanlığı seçimi oturumunda yaşananlar Üçlü İttifakı (Mukteda es-Sadr liderliğindeki Sadr hareketi, Hamis el-Hancer ve Meclis Başkanı Muhammed el-Halbusi liderliğindeki (Sünni) Egemenlik İttifakı ve Mesud Barzani liderliğindeki-KDP) zorladı ama tam bir yenilgi aldı demek zor. Koordinasyon Çerçevesi Koalisyonu için ise tam bir galibiyet sağlandı denilemez. Ancak oturum, iki taraf arasındaki uzlaşı veya fikir birliği için fırsatların aynı oranda azaldığı kanıtlandı.

ŞİİLER ARASINDA GÜÇ SAVAŞI

Koordinasyon Çerçevesi Koalisyonu, Şiilerin tamamı olmadan bir hükümet kurmanın imkansız olduğunu ve Şiilerin bir bölümünün Sünniler ve Kürtlerle ittifak kurmasını engellemek için ne lazımsa yapması gerektiğini düşünüyor.

Sadr ise Cumartesi günü kaybettiğini Çarşamba günü kazanması gerektiğine inanıyor. Sadr Hareketine yakın bir kaynak, Çarşamba günü yapılması planlanan oturumdan önce üçte iki çoğunluğu yani 202 milletvekilinin desteğini alan tarafın, üçte iki çoğunluk engelini aşacağını ve Sadr’ın bunun için 18 sandalyeye ihtiyacı olduğunu söyledi. Sadr’a yakın kaynaklar, bağımsız milletvekillerinin oluşturduğu “Halk için İttifakı” ile anlaşmaya varılmasının gerekli salt çoğunluğun elde edileceğinin bir göstergesi olduğunu, ancak bunun için hızlı ve net bir uzlaşının sağlanmasının gerektiğini düşünüyorlar.

SADR’IN KDP ISRARI

Sadr’ın Koordinasyon Çerçevesi Koalisyonu çatısı altındaki bazı partilere karşı adımlar atması konuşuluyor. KDP ile yeni bir uzlaşı yaparak YNK’yi etkisiz hale getirilmesi de bu adımlardan biridir. Ancak cumhurbaşkanlığının YNK’den alınıp, KDP’ye verilmesi yeni krizlerin doğacağı aşikardır.

GÖZLER YARINKİ OTURUMDA

Tüm bu senaryolar yarın yapılması planlanan parlamento oturumunda nasıl şekilleneceği merak konusu. Yarın parlamentoda cumhurbaşkanı seçilecek mi, uzlaşı ile mi seçilecek yoksa taraflar arasındaki sorunları derinleştirecek bir yolla mı seçilecek yoksa seçilmeyecek mi? Tüm bu sorular cevap bekliyor. Gözler yarın parlamentoda yapılacak cumhurbaşkanlığı seçimlerine çevrildi. Çözümsüz bir ortamda Irak’taki aktörlerin anayasaya aykırı olasılıklara yönelmeye zorlanacağı anlamına da geliyor. Ama öylesi girişimler ya da atılacak olası adımlar var olan siyasi krizleri derinleştirecek ve Irak büyük bir çıkmaza doğru sürüklenebilir.