2018 Kürdistan Panoraması: Siyasi

Kürdistan Bölgesi’nde referandumundan sonra Irak ve Kürdistan Bölgesi arasındaki ilişkiler bozuldu. 2018’de her iki taraf arasındaki iletişim kanalları yeniden açıldı ve ilişkiler tekrar başladı. Kürdistan Bölgesi’ndeki havaalanları açıldı. Irak, Kürdistan Bölgesi’nin bütçesinin bir bölümünü gönderdi. Ancak bölgedeki maaş ve ekonomik sorunlar devam ediyor.

*Goran Hareketi ve Komeleya İslami’nin 17 Ocak 2018’de Kürdistan Bölgesi kabinesinden çekilmesinden sonra Yekgirtu de kabineden çekildi. Ancak partilerin çekilmesine rağmen hükümetin çalışmaları devam etti.

*Tevgera Azadi, Irak’ta resmiyet almak için 19 Ocak 2018’de kongre gerçekleştirdi. Süleymaniye’de gerçekleştirilen kongreye 700 üye ve 300 konuk katıldı.

*Türk devletinin Rojava ve Efrin’e yönelik saldırıları,  Başurê Kürdistan’da tepkilere yol açtı. Yurtsever Gençli Hareketi ve Mücadeleci Genç Kadınlar, 22 Ocak 2018’de Süleymaniye’den Efrin’e doğru yürüyüşe geçti. Dêgele’deki KDP asayişi, 2 Şubat 2018’de gençlere saldırdı ve saldırı sonucunda 15 genç yaralandı.

*15 Şubat 2018’de PKK Lideri Abdullah Öcalan’a yönelik gerçekleştirilen uluslararası komplo protesto edildi. Başurê Kürdistan halkı, Öcalan’a yönelik uygulanan tecridin kaldırılmasını ve Öcalan’ın özgürlüğünü talep etti. Halk, Kürdistan Bölgesi’ndeki Türk konsolosluğu önünde toplanarak, “Bê Serok Jiyan Nabe”, “Bijî Serok Apo” sloganları attı.

*2 Mart 2018’de dönemin Başbakanı Heyder Ebadi, Irak’ta yaptığı haftalık açıklamada, Kürdistan Bölgesi’ndeki işçilerin maaşlarını göndereceğini ve bölgede uçak seferlerinin tekrar başlayacağını söyledi. Irak, 29 Eylül’de Kürdistan Bölgesi’ndeki uçak seferlerini kapatmıştı. 20 Mart’ta uçak seferleri tekrar başladı. Türk devletinin Süleymaniye havaalanına uyguladığı ambargo hala devam ediyor.

*21 Mart Newroz, Başurê Kürdistan’da farklı etkinliklerle kutlandı. Binarê Qendil’deki kitlesel kutlamaya 10 bin kişi katıldı. Efrin direnişi Newroz Bayramı’na damga vurdu. Kürt siyasi partileri ve KCK yaptıkları açıklamalarla,  işgallere karşı ulusal birlik çağrısında bulundu.

Kürdistan Bölgesi’nde işçi, sağlıkçı ve öğretmenlerden oluşan bir grup, maaş sistemini kitlesel bir şekilde protesto etti. Maaş sistemini protesto eden grup, eylemi başlattı. Protesto eylemleri Kürdistan Bölgesi’nde geniş alanlara yayıldı. Güvenlik güçleri eylemcilere plastik mermi, biber gazı ve ses bombasıyla müdahale etti. Müdahale sonucunda birçok eylemci yaralandı.

*12 Mayıs 2018’de Irak parlamento seçimleri yapıldı. KDP 25, YNK 18, Goran Hareketi 5, Yeni Nesil (Nifşe Nû) 4 (1’i Tevgera Azadi) , Demokrasi ve Adalet için Koalisyonu 2, Komela Îslamî ise 2 parlamenter kazandı.

*Kürdistan Bölgesi Parlamentosu 1 Temmuz’da terörle mücadele yasasını iki yıl uzattı.  18 maddeden oluşan terörle mücadele yasası 2016’da kabul edilmişti.

*Başurê Kürdistan’da kısa dönem içerisinde birkaç farklı yerde mühimmat depoları patladı. 2 Temmuz 2018’de Süleymaniye’de bulunan Primam- Hewlêr yolu üzerinde iki silah ve mühimmat deposu patladı.  3 Temmuz 2018’de Duhok’ta bir mühimmat deposu patladı. 6 Ağustos’ta Hewlêr’de başka bir mühimmat deposu patladı. Mühimmat depolarında meydana gelen patlamaların sebeplerine ilişkin şüpheli açıklamalar olsa da, patlama nedenlerine ilişkin bir bilgi edinilemedi.

*3 Temmuz 2018’de Kürdistan Bölgesi’nde yerel bir mahkeme, Irak’ta resmi bir parti olmadığı gerekçesiyle Tevgera Azadi’nin parlamento seçimlerine katılmasına izin vermedi. Tevgera Azadi, karara itiraz etse de 30 Eylül seçimlerine dahil olamadı.

*Kürdistan Bölgesi Parlamentosu 11 Temmuz 2018’de bölge başkanlığı görevi için bir yasa kabul etti. KDP ve Goran Hareketi’nin destek verdiği yasaya göre Kürdistan Bölgesi’nde başkanlık, Başbakanlık ve Parlamento başkanlığı olarak paylaştırılacak.

*Rojhilatê Kürdistan İnsan Hakları Örgütü Üyesi Îqbal Muradî Süleymaniye’nin Pêncwên ilçesinde bilinmeyen kişi veya kişilerce katledildi. Olaya ilişkin soruşturma başlatıldı ancak Muradi’nin katilleri

*3 kişiden oluşan silahlı bir grup 23 Temmuz 2018’de Hewlêr Valiliği’ne saldırı düzenledi. Binaya giren silahlı grup ile güvenlik güçleri arasında çatışma çıktı.  Çatışmada silahlı 3 kişi de öldürüldü. Valilik binası güvenlik güçleri tarafından kontrol altına alındı.

*12 Mayıs 2018’te gerçekleşen Irak parlamento seçimleri ile birlikte anlaşmazlık ve karışıklıklar baş gösterdi. Oy sayım işlemlerindeki elektronik sistemde hile yapıldığı iddia edildi. Ortaya çıkan iddialardan sonra, oyların el ile sayılmasına karar verildi. Irak ve Kürdistan Bölgesi’ndeki oy sayım işlemi 6 Ağustos’ta sona erdi. 11 Ağustos’ta Goran Hareketi, Yekgirtûya İslami, Demokrasi ve Adalet için Koalisyon seçim sonuçlarını kabul etmedi.

*8 Eylül 2018’de İran rejimi, Kürdistan Demokrat Partisi-İran (HDK-İ) ve HDK’nin Koyê’deki parti üslerine top atışları yaptı. Saldırılarda 16 HDK-İ üyesi şehit düştü,  40 kişi yaralandı. 

*Aynı günde İran rejimi 3 Kürt siyasi tutsak Zanyar Muradî, Luqman Muradi ve Ramin Hisen Penahi’yi idam etti. Hükümet ailelere cenazelerini vermedi. Cenazeler Tahran’da toprağa verildi.

*19 Eylül 2018’de YNK, oy birliği ile Berhem Salihi Cumhurbaşkanı adayı olarak gösterdi. 23 Eylül’de ise KDP Fuad Hisen’i Cumhurbaşkanlık için aday gösterdi.

*30 Eylül 2018’de gerçekleştirilen Kürdistan Bölgesi Parlamentosu seçimlerinde, 3 milyon 85 bin 461 kişinin seçme hakkı bulunuyordu. Kürdistan Bölgesi Yüksek Seçim Komisyonu, katılım oranının yüzde 57 olduğunu açıkladı.

*Kürdistan Bölgesi Yüksek Seçim Komisyonu, 20 Ekim gecesi seçim sonuçlarını açıkladı. Seçim sonuçlarına göre, KDP 45, YNK 21, Goran Hareketi 12, İslah Listesi 5, Komela İslami 7, Yeni Nesil (Nifşê Nû) 8 parlamenter çıkardı.

*6 Kasım’da Kürdistan Bölgesi parlamentosu 5’inci dönemin ilk oturumunu gerçekleştirdi. Oturum, parlamentoda yaşça büyük üyeler tarafından yürütüldü. Oturumda YNK Listesi Başkanı Qubad Talabani, Yeni Nesil Listesi Başkanı Şasiwar Ebdulwahid ve parlamenterler yemin etti.

*21 Kasım 2018’de HDP Başurê Kürdistan Temsilcisi öncülüğünde Hewlêr’de PKK Lideri Abdullah Öcalan üzerindeki tecride dikkat çekmek için 7 Kasım itibariyle süresiz dönüşümsüz açlık grevi eylemini sürdüren Demokratik Toplum Kongresi (DTK) Eşbaşkanı ve Colemêrg (Hakkari) Milletvekili Leyla Güven’e destek vermek için açlık grevi eylemi başlatıldı.

*Kürdistan Bölgesi hükümeti 25 Ekim’de aldığı bir karar ile Kürdistan Bölgesi hükümetinde resmiyeti olmayan parti ve örgütleri kapatma kararı aldı. Kararın ardından Süleymaniye’deki Tevgera Azadi merkezleri kapatıldı. Ancak diğer parti ve örgüt merkezleri kapatılmadı.

*KDP, 3 Aralık’ta, Kürdistan Bölgesi Başkanlığı için Neçrivan Barzani’yi başbakanlık için de Mesrur Barzani’yi aday gösterdiğini açıkladı.

*Kürdistan Bölgesi’nde yeni hükümetin kurulmasına ilişkin KDP, YNK ve Goran Hareketi arasında görüşmeler başladı. Taraflar arasında bir uzlaşmaya varılmadığı için yeni kabinenin oluşturulması 2019 yılına kaldı.

(hb/eo)