Güney Kürdistan ve Irak’taki siyasi, ekonomik, askeri ve güvenlik gelişmeleri birbirleriyle bağlantılıdır ve birbirini doğrudan etkiler. Bu aynı zamanda bölgenin her zaman karmaşık bir durumda olduğu anlamına da gelmektedir. Yani, bir krizin bitişi, bir başka krizin başlangıcına işaret eder.
Irak bütçesinin onaylanması, Türk devletinin Güney işgalinin başlaması, KDP’nin Kürt savaşı başlatma çabaları, YNK’nin iç olayları, Irak’taki erken parlamento seçimleri ve yurttaşların Avrupa ülkelerine göçü, 2021 yılında Irak ve Kürdistan Bölgesi’nde gerçekleşen önemli olayların bazıları olarak karşımıza çıkıyor.
Irak bütçesinin onaylanması
Koronavirüs, son iki yılda sağlık üzerindeki etkisinin yanı sıra ekonomik, sosyal ve politik bir etki de yarattı. Virüsü önlemeye yönelik tedbirlerin genişletilmesi, Irak ve Kürdistan Bölgesi ekonomisi üzerinde yıkıcı bir etki yarattı. Özellikle petrol fiyatları açısından Irak ekonomisini çok etkiledi.
Irak’ın 2021 bütçesini onaylamak için 2021’in başından itibaren çabalar ve müzakereler başladı. Birkaç oturumdan sonra, 2021 bütçesi nihayet 31 Mart’ta onaylandı ve Kürdistan Bölgesi’ne özgü 11. Madde uygulandı.
Kürdistan Bölgesi’nin bütçedeki payı yüzde 9,5 olarak kabul edildi. Geçen yıl bu rakam yüzde 12.67 idi. Buna göre Kürdistan Bölgesi’nin payı 9 ila 10 trilyon olacaktı. Kürdistan Bölgesi yasayı uygulaması gerekiyordu.
Yasaya göre Kürdistan Bölgesel Hükümeti, merkezi hükümete günde 250 bin varil SOMO petrolü teslim etmek zorundaydı. İç gelirin yarısını da Bağdat’a vermek zorundaydı. Kürdistan Bölgesel Hükümeti de gelen parayla ise çalışanların maaşlarını ödemek zorundaydı.
Bölgesel hükümet daha sonra yasayı uygulamak için bahaneler gösterdi. Irak’ta siyasi sorunların yaşanmaması ve erken genel seçimlerin atlatılması için Başbakan Mustafa Kazimi, Kürdistan Bölgesi’ne bütçe kanunu dışında ayda 200 milyar dinar gönderme kararı aldı.
Türk devlet işgalinin yeni saldırılarının başlangıcı
23 Nisan 2021 gecesi Türk devleti, Avaşîn, Metîna ve Zap bölgelerine yönelik geniş çaplı bir işgal başlattı. Şimdi kadar bu saldırılar devam ediyor. Saldırıların başlamasıyla birlikte Türk ordusu ülkenin güneyindeki üslerinin sayısını artırdı ve yeni alanları işgal etmek için birçok yerde yollar inşa etmeye başladı.
İşgal saldırılarının başlamasıyla birlikte Türk ordusu Behdînan bölgesinde doğayı yağmalamaya ve tahrip etmeye başladı. Türk ordusu binlerce yaşlı ağacı kesip Türkiye’ye nakletti.
Bu saldırılara ve doğanın yağmalanmasına karşı protestolar patlak verdi ve Güney Kürdistan’ın birçok il ve ilçesinde gösteriler düzenlendi.
Saldırıların başlamasıyla birlikte Türk devleti, bir Kürt-Kürt savaşı çıkarmak için KDP’yi kullanmaya başladı. Bu amaçla KDP, Medya Savunma Alanlarına büyük bir askeri güç gönderdi ve bu güçleri gerilla bölgelerinin yakınlarına konuşlandırdı.
Uluslararası Kürdistan Savunma İnisiyatifi Güney’e geldi
12 Haziran’da, çeşitli Avrupa ülkelerinden üyeleri olan Uluslararası Kürdistan Savunma İnisiyatifi, Kürt halkına destek ve Türk işgaline karşı Kürdistan Bölgesi’ne geldi. İnisiyatifin birçok üyesi Hewlêr havalimanından geri gönderildi.
KDP’nin pek çok engellemesine rağmen Hewlêr’e ulaşan heyet, 14 Haziran’da Hewlêr’de ‘ Türkiye’nin İşgaline Karşı Kürdistan’ın Savunması Uluslararası İnisiyatifi ‘ ismiyle bir kampanyayı ilan etti.
Gerillalara yönelik KDP saldırıları
Birçok çağrıya rağmen KDP, Türk devletinin isteği üzerine gerillalara yönelik saldırılar başlattı.
HPG Basın ve İletişim Merkezi, 29 Temmuz 2021’de yaptığı açıklamada, 26 Temmuz 2021’de Xelîfan kasabası yakınlarındaki Bexme köyünde KDP güçlerinin bir grup gerillaya saldırdığını duyurdu. 3 gerillanın akıbeti o günden bugüne bilinmiyor.
3 Ekim’de HPG, 28-29 Ağustos gecesi Xelîfan’da KDP güçlerinin düzenlediği pusuda 7 gerilladan 5’inin şehit olduğunu duyurdu. Bir gerillanın akıbeti bilinmiyor ve hayatta kalan bir gerilla ise yoldaşlarına ulaştı. Şehit gerillaların kimlikleri açıklansa da, KDP cenazeleri ailelere henüz teslim etmedi.
YNK içinde 8 Temmuz olayları
8 Temmuz’da YNK’nin Zanyari ve Anti- Terör başkanı aniden değiştirildi ve YNK içinde karmaşık bir durum ortaya çıktı. Bu durum medyada geniş yer buldu ve gündeme girdi.
Bir hafta sonra YNK Politbürosu toplandı ve YNK Eş Başkanı Lahor Şêx Cengî, yetkilerini YNK eşbaşkanı Bafel Talebanî’ye devretti.
YNK içindeki değişiklikler burada durmadı, Lahor Şêx Cengî ve YNK merkez komitesinden diğer üç üyenin YNK’den ihraç edildiği açıklandı.
Irak’ta erken parlamento seçimleri
10 Ekim 2021’de erken parlamento seçimleri yapıldı.
Irak parlamento seçimlerinin kesin sonuçlarına göre Sadr Hareketi 73 sandalye, Teqedum Koalisyonu 37 sandalye, Dewleta Yasa 33 sandalye, KDP 31 sandalye, YNK 19, Fetih Koalisyonu 17, Azim 14, İmtidad 9 ve Yeni Nesil Hareketi 9 koltuk sandalye kazandı.
Kesin seçim sonuçlarının açıklanmasının ardından birçok Şii memnuniyetsizliklerini dile getirirken, seçim sonuçlarına karşı protestolar devam etti.
Seçim sonuçlarının açıklanmasının ardından yeni bir Irak hükümetinin kurulması için müzakereler başladı. Yeni bir hükümet kurmakla görevlendirilip görevlendirilemeyeceği konusunda Şii partiler arasında fikir ayrılığı var. Ayrıca cumhurbaşkanlığı koltuğu, KDP ile YNK arasında tartışma konusu oldu.
Avrupa ülkelerine göç
8 Kasım’da çoğu Güney Kürdistan ve Irak’tan gelen binlerce göçmen, Avrupa ülkelerine geçmek için Belarus’tan Polonya’ya sınırına yöneldi.
Belarus-Polonya-Litvanya sınırındaki binlerce kişinin göçü, Kürt ve uluslararası medyada geniş yer buldu.
Avrupa ve Rusya, göçmenler konusunda harekete geçmedi. Ancak bölge yönetimi, kendisini göç durumundan sorumlu tutmadan ve göçe neden olan sorunlara çözüm bulamadan göçten PKK’yi sorumlu tuttu.
Kürdistan Bölgesel Parlamentosu da göçmenlerin durumunu daha yakından incelemek için Belarus-Polonya sınırına bir heyet göndermeye karar verdi. Ancak bu heyet şu ana kadar göçmenleri ziyaret etmedi.
Polonya, Belarus ile olan tüm sınırlarını göçmenlere kapattı. Göçmenler sınırda çok zor durumda kaldı. KNK’den bir heyet daha sonra göçmenleri ziyaret ederek durumlarını yakından inceledi. Günlerce sınırda çok zor durumda kalan göçmenlerin büyük bir kısmı Avrupa ülkelerine gidemeyeceklerini düşündükleri için geri döndü. Irak Dışişleri Bakanlığı’na göre şimdiye kadar 3 bin 500’den fazla göçmen Irak’a döndü.
ABD güçlerinin Irak’tan çekilmesi
Temmuz 2021’in sonu, Irak ile ABD arasındaki stratejik uzlaşı görüşmelerinin de sonu oldu. Anlaşmaya göre, tüm ABD birlikleri bu yılın Aralık ayı sonuna kadar Irak’tan ayrılacak, ancak ABD Irak’a yardım etmeye devam edecek.
Hewlêr’e drone saldırıları
Bu yıl, dronlar ve füzeler defalarca Hewlêr’e ve Hewlêr havaalanına saldırdı.
15 Şubat 2021 gecesi Hewlêr’e bir füze saldırısı gerçekleşti. Saldırıda 2 kişi hayatını kaybederken 6 kişi de yaralandı.
Ayrıca 15 Nisan gecesi Hewlêr havalimanına füzeler ateşlendi. 6 Temmuz gecesi, insansız hava araçları Hewlêr havaalanını bombaladı.
30 Eylül gecesi Hewlêr Uluslararası Havalimanı’na altı füze ateşlendi.
