73’üncü ferman ve yeniden diriliş –3

DAİŞ’in vahşi saldırılarına maruz kalan yüzbinlerce sivilin güvenli bölgelere geçişi sağlandı. Ancak çetelerin işgali devam ediyordu. O yüzden bölgede halkın güvenliğini sağlamak birincil görevdi.

YBŞ ve özgürleştirme hamleleri

HPG, YJA-STAR, YPG, YPJ’li gerillalar Şengal dağını özgürleştirdikten sonra insani koridorunu açtı ve tüm bölgenin özgürleştirilmesi için hazırlıklara başladılar. Bu çerçevede çetelerin saldırılarına karşı gerillaların yanında direnen Êzidi gençler, HPG’li gerillaların katkısı ile kendilerini örgütledi. Eylül ayında Şengal Savunma Birlikleri (YBŞ) resmi bir şekilde ilan edildi. Bu ilan ile Êzidiler ilk defa kendi topraklarını savunacaktı. O yüzden binlerce Êzidî genci YBŞ’nin saflarına katıldı.

19 Aralık 2014’te YBŞ güçleri HPG, YJA-STAR gerillalarının desteğini alarak DAİŞ çetelerine karşı bir operasyon başlattı. Tarihi bu direnişte birçok YBŞ savaşçısı ve HPG gerillaları şehit oldu. Ancak kutsal topraklar adım adım özgürleştiriliyordu. İlk olarak yeni sistemin kurulmasının merkezi olacak Xanesor beldesi özgürleştirildi.

YJŞ’nin kurulması ve Şengal merkezinin özgürleştirilmesi

2015 yılında Şengal dağının doğusu ve güneyinin özgürleştirilmesi için başlatılan hamle genişletildi. Bu arada YBŞ güçlerine olan katılım ve ilgi her geçen gün daha fazla artıyordu. Özelikle kadınların katılımı ile Şengal Kadın Birlikleri (YJŞ) kuruldu.  Başlatılan özgürleştirme hamlesi ile Mediban, Sikeniye, Geliye Şilo (Geliyê Şehidan) ve onlarca köy, büyük bir direniş ile kurtarıldı. Daha sonra en büyük hamle ise Şengal için atıldı. HPG, YJA-STAR ve YBŞ, YJŞ’nin katılımı ile Şengal merkezi 13 Kasım 2015’te çetelerden tamamen temizlendi.

DAİŞ’in elindeki esirlerin kurtarılması

Şengal’i özgürleştirme hamlesinden sonra DAİŞ’in elinde esir kalan çocuklar ve kadınlar için özel operasyonlar yapıldı. Bu kapsamda bin 300 civarında kişi DAİŞ’in elinden kurtarılarak ailelerine teslim edildi.

Halkın dönüşü ve yeni sistem

Yer yer çetelerin saldırıları devam etse de, özgürleştirme hamlesi tamamlandıktan sonra Êzidiler artık yavaş yavaş kutsal topraklara dönmeye başladı. Bazı köylere saldırılar gerçekleştiren çeteler 2017’de Türkiye’nin desteği ile Xanesor’a bir saldırı gerçekleştirdi. Türk Savaş uçakları Şengal dağını bombaladı. Halen Dıhok ve Hewler’ın yolu trafiğe kapalı iken, halk Musul yolunu kullanıyor. Zamanla YBŞ’nin kendilerini koruyacağına inanan Êzidiler kendi topraklarına döndü ve dönenlerin sayısı 50 bine ulaşmış durumda.

Dönüş ile birlikte Êzidiler kendilerini örgütlemeye başladı. Dönen Êzidilerin temel sloganı “tarihten çok ders aldık, o yüzden kendi irademizle sistemimizi kurmalıyız” oldu. Onun için de Êzidî halkı her alanda kurumlaşmaya gitti. 14 Şubat 2015’te Şengal Kurucu Meclisi ilan edildi. Bu meclis şemsiyesi altında birçok kurum kuruldu. Meclis aynı yıl içinde uluslararası güçlerden Êzidîlere uygulanan 73’üncü fermanın bir soykırım olarak görülmesine ve Şengal’i özerk bir bölge olarak kabul etmelerini istedi.  Daha sonra Êzidi Kadın Meclisi kuruldu ve daha sonra meclisin genişlemesi ile ismi Êzidixan Özgür Kadın Hareketi (TAJÊ) olarak değiştirildi.

İç güvenlik, eğitim ve kültür

Halkın dönüşü ile birlikte iç güvenliği sağlayacak bir sisteminin kurulmasına ihtiyaç duyuldu. O yüzden 2016’ının Haziran ayında binlerce genç kadın ve erkeğin katılımı ile Êzidxan Asayişi kuruldu.

Yeni sistemin en önemli başlıklarından birisi ise eğitim oldu. İlk kez ana dilde eğitim verilmeye başlandı. Bu çerçevede özerk akademiler kurulup bu akademilerde yüzlerce öğretmen eğitildi. Daha sonra kısıtlı imkânlarla Xanesor ve Serdeşte’de kurulan okullar ile yüzlerce çocuk eğitim görüyor. Şengal merkezi olmak üzere Sinune, Serdeşt ve Xanesor’da kurulan bu okular halen ana dilin yanı sıra Arapça, İngilizce eğitim veriyor. Öte yandan eğitim sistemi için Bağdat hükümeti ile görüşmeler yapılıyor.

Êzidi toplumunun inanç ve kültürünün aktarılması için kurulan çok sayıda kurum da ise eğitimler devam ediyor.

Yerel hizmet, ekonomi ve sağlık

Sistemin önemli bir ayağı olarak ilk kurulan Serdeşt Belediyesi halkın su, yol ve temel hizmetlerde yaşanana sorunların çözülmesini sağladı. Daha sonra ise Zorava, Guhbel, Borik, Dihola, Digure, Sinune, Xanesor ve Şengal merkezde belediyeler kuruldu.

Ekonomik kalkınma için de başta su ve hayvancılık olmak üzere çok sayıda kooperatif kuruldu. Ekin için kooperatif çalışmaları sürerken sağlık ihtiyaçlarının karşılanması için ise Xanesor, Serdeşt ve Şengal’de hastaneler inşa edildi.

Politika

Önemli adımlardan biri de siyaset kurumları oldu. Êzidiler 2003’te Demokratik ve Özgür Ezidi Hareketi’ni (TEVDA) kurmuştu. Ancak 2016’da yapılan kongre ile TEVDA’nın ismi Êzidî Demokrasi ve Özgürlük partisi (PADÊ) olarak değiştirildi. PADÊ 2017’de Bağdat tarafından resmi olarak tanındı. PADÊ kendi adı ile 12 Mayıs 2018 tarihinde yapılan Irak Parlamento seçimlerine katılarak, Şengal’de 6 binden fazla oy aldı.

Sistemin büyümesi ile birlikte Şengal Kurucu Meclisi 30 Mayıs 2017’de 2’nci kongresini gerçekleştirerek adını “Şengal Demokratik Özerk Meclisi” olarak değiştirdi. Meclis 20 Ağustos 2017’de 23 başlıktan oluşan “Demokratik Özerk Şengal Projesini” kamuoyuna açıklayarak taleplerini dile getirdi.

Gerillalar bölgeden çekildi

2018 Mart ayında KCK Yürütme Konseyi yaptığı açıklama ile Şengal’da güvenliğin sağlandığını, gerilla güçlerinin görevini tamamladığını ifade ederek gerillaların Şengal’dan geri çekileceğini açıkladı.

Sonuç

4 yılın sonunda Şengal’de kurulan sistem ile Ezidxan’ın iradesinin artık kabul gördüğü söylenebilinir. YBŞ-YJŞ güçleri artık bölge savunmasının bir parçası olarak görülüyor. PADÊ siyasi irade olarak görülüp resmi görüşmelerde muhatap alınıyor. Eğitim, kültür ve inanç üzerine Bağdat hükümeti ile resmi görüşmeler devam ediyor. Tüm bunların yanı sıra özerk yönetiminin Irak Anayasası’nda geçirilmesi için de kurulan diyalog devam ediyor.

BİTTİ