Irak ve Kürdistan Bölgesi’nde yeni yılda çözülmeyi bekleyen sorunlar

Kürdistan Bölgesi ve Irak için 2018 siyasi ve ekonomik sorunların yaşandığı bir yıl oldu. Bağdat ve Hewlêr arasındaki anlaşmazlık, Kürdistan Bölgesi üzerindeki siyasi ve ekonomik ambargo, Türk devletinin Başurê Kürdistan’a yönelik işgal saldırıları ve birçok sorunun çözümü 2019’a kaldı.

Türk devletinin işgal saldırıları

Türk devleti 2018’de Kürdistan Bölgesi’ne yönelik işgal saldırılarını arttırdı. Irak hükümeti saldırılara karşı tepkilerini dile getirse de, ne hükümet ne de parlamento, saldırılar karşısında ciddi bir tavır ortaya koymadı ve çalışma yürütmedi. 

Türk devletinin işgal saldırıları Kürdistan Bölgesi’nin her yerinde protesto edildi. Başurê Kürdistan halkı, işgalleri protesto etmek amacıyla eylemler düzenledi. Ancak Kürdistan Bölgesi hükümeti, saldırılara karşı sessiz kaldı, bunun yanında PKK’yi suçladı. Hükümet yetkilileri, saldırıların sebebinin PKK olduğunu iddia etti.

Irak’taki yurttaşlar saldırıların sonlandırılması için çaba gösterse de Irak ve Kürdistan Bölgesi hükümetlerinin sessizliği,  Türk devletinin Irak topraklarında daha çok güç toplamasına ortam hazırladı.

Irak’ta yeni hükümetin kurulması

Irak Parlamento seçimleri 12 Mayıs 2018’de gerçekleştirildi. Irak Federal Mahkemesi Ağustos ayında resmi seçim sonuçlarını onayladı. Ancak yeni hükümet daha kurulamadı.  Adalet, İçişleri ve Savunma bakanlıkları hala seçilmedi. Irak’ta yeni hükümetin kurulamamasında dış güçlerin etkisi olduğunu belirten siyasetçiler, dış güçlerin özellikle güvenlik ve içişleri bakanlığının kurulmasını istemediğini kaydetti. Irak’ta yeni hükümetin 2019’da kurulması bekleniyor.

Kürdistan Bölgesi’nde yeni hükümetin kurulması

30 Eylül 2018’de gerçekleştirilen Kürdistan Bölgesi parlamento seçimlerinin resmi sonuçları 20 Ekim’de açıklandı. Kürdistan Bölgesi parlamentosu ilk oturumunu 6 Kasım’da gerçekleştirdi.  Ancak Kürdistan Bölgesi hükümeti henüz kurulmadı ve yeni hükümetin kurulması ile ilgili tartışmalar devam ediyor.  Kürdistan Bölgesi’nde yeni hükümetin kurulması için resmi bir heyet oluşturulmadı. Yeni hükümetin kurulması için yapılan çalışmalar partiler arasındaki görüşmelerle sınırlı kaldı. Siyasetçiler, Kürdistan Bölgesi’nde yeni hükümetin kurulamamasının nedenini iç sorunlar olarak görüyor.

Tevgera Azadi ofislerinin kapatılması

Kürdistan Bölgesi Hükümeti 25 Kasım 2018’de Kürdistan Bölgesi’nde resmiyetleri olmayan parti ve kurumların kapatılmasına ilişkin bir karar çıkardı. Kararın ardından Kürdistan Bölgesi’nde bulunan Tevgera Azadi ofisleri kapatıldı. Ofislerin kapatılması ardından yetkili yerlere başvuruda bulunan Tevgera Azadi üyeleri, Kürdistan Bölgesi’ne yönelik şikayetlerini Bağdat’a bildirdi.  Bunun üzerine resmi bir yazılı açıklama yapan Irak Yüksek ve Bağımsız Seçim ve İnceleme Komisyonu, Kürdistan Bölgesi’ni bilgilendirerek, Tevgera Azadi’nin Irak’ta siyasi bir parti olduğu ve Irak’ın genelinde çalışmalarını yapabileceği ifade etti. Tevgera Azadi yetkilileri, kararın Türk devletinin isteği üzerine verilmiş siyasi bir karar olduğunu belirtti.

 Tevgera Azadi ofislerinin yeniden açılması konusu da 2019’u bekliyor.

İşçi ve memur maaşları sorunu

Irak Hükümeti işçi ve memurların maaşlarının ödenmesi için 19 Mart 2018’de Kürdistan Bölgesi Hükümetine 318 milyar dinar gönderdi. Kürdistan Bölgesi’ndeki işçi ve öğretmenler, protesto ve eylemlerini genişletti. 2016’dan bu yana verilmeyen maaşlarını isteyen işçi ve öğretmenlerin artan protesto eylemleri nedeniyle Kürdistan Bölgesi hükümeti işçilerin ertelenmiş maaşlarını vermek zorunda kaldı. İşçiler ertelenen maaşlarının tümünün verilmesini istedi. Süleymaniye’deki işçi ve memurlar 20 Aralık’ta yaptıkları bir açıklamada, maaş ertelenmesinin sonlandırılması için eylemlere devam edeceklerini bildirdi. İşçi ve memurların maaş sorunu da 2019’da çözüme kavuşmayı bekleyen konular arasında yer alıyor.

2019 Irak bütçesi

Adil Ebdulmehdi başkanlığındaki Irak Hükümeti, 28 Ekim’de Irak parlamentosuna bütçe yasasını gönderdi. Kürdistan Bölgesi’nin eski bütçe yasasında yüzde 17 olan bütçe şimdi ise 12.67 oldu. Irak parlamentosunun tarafından onaylanmayan bütçe yasası konusu da 2019’ a ertelenen konulardan biri oldu.

Tartışmalı bölgeler

2003’ten bu yan devam eden tartışmalı bölgeler sorunu, 2018’de de üzerine tartışmaların yürütüldüğü konular arasında yer aldı. 16 Ekim 2017’de tartışmalı bölgelerin yönetimi Kürtlerin elinden alındı. Tartışmalı bölgelere el koyan Irak hükümeti bölgeleri askeri bir şekilde kontrol ediyor. Kerkük’te bulunan Kürtler,  vekaletle atanan Kerkük Valisi Rakan Ciburi’nin, farklı bölgelerden getirdikleri Arapları Kerkük’e yerleştirdiğini ve topraklarını işgal ettiğini belirtti.

Türk devleti 2018’de en çok Kerkük’e müdahale etti. Türkiye’nin Irak Büyükelçisi Fatih Yıldız, birçok defa Kerkük’ü ziyaret etti ve açıklamalarında, “Kerkük atalarımızın topraklarıdır” dedi.

Irak’ın eski parlamenteri Şiwan Dawidi Rojnews’e yaptığı bir açıklamada, “Türk ve Suniler vekaletle atanan Kerkük valisi Rakan Ciburi’ye baskı uygulayarak, Ciburi’nin valilik görevine devam etmesini ve parlamentoya gitmemesini söylüyor. Bunu kendi hedeflerini yerine getirmek için yapıyorlar” demişti.

Kerkük’e müdahale eden Türk devleti bununla birlikte Şengal’e yönelik saldırılarını da arttırdı. Birçok defa Şengal’i işgal etmekle tehdit eden Türk devleti, Şengal’deki eski idarenin tekrar Şengal’e dönmesi için de baskı yaptı. Türk devleti Şengal halkının iradesiyle gelen yönetimi dağıtmak istiyor.

Türk devletinin müdahalesi, Irak topraklarındaki askeri gücünü arttırması, DAİŞ’in Hemrin ve Xaneqin dağlarındaki hareketliliği 2018’de daha çok arttı. 140’ıncı maddenin yerine getirilmesi ve Türk ordusunun Irak topraklarından çıkarılması konusu 2019’un en sıcak gündemleri arasında yer alacak.

 (hb/eo)