Küçük yaşta evlilik artarak devam ediyor

Toplum içerisinde eski zamanlardan beri sistematik ve kadın üzerinden yürütülen şiddet zinciri olgularından biri de küçük yaşta evliliktir.

Küçük yaşta evlilikler, yasadışı evlilikler, bazen çocukların zorla evlendirilmesi, toplumsal sorunların başlıca nedenleri olarak görülmektedir.

Evlilik, yeni bir yaşamın temelini atmaktır. Ancak küçük yaşta evlilik, kadın hakları ve bazen de erkek haklarını ihlal etmenin dışında kendiyle birlikte birçok olumsuz etkiyi de beraberinde getiriyor. Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Beyannamesi’ne göre küçük yaşta evlilik, tüm yönleriyle şiddet ve çocuk haklarının ihlali olarak kabul ediliyor. Ayrıca İnsan Hakları Beyannamesi’nde 18 yaş altı evlilikler yasaklanmıştır ve birçok ülkedeki yasalara göre küçük yaşta evlilik şiddet ve çocuk istismarı olarak kabul edilmektedir.

Ama özellikle Kürdistan da dahil olmak üzere Ortadoğu’da küçük yaşta evlilik ileri düzeyde, dünya çapında da her yıl 14 milyon kadın 14 ila 19 yaşları arasında anne oluyor. Ayrıca 15 yaşındaki anneler hamilelikleri sırasında mağdur oluyor ya da yaşamlarını yitiriyorlar.

Kürdistan’da çocuk haklarını savunan kurumlar aracılığıyla toplumda küçük yaşta evlilik konusunda bilinçlendirilme yapılsa da kız çocukları erken yaşta evlendiriliyor. Kürdistan Bölgesi’nde 2008 tarihli 15 sayılı yasayla kız çocukları için yasal evlilik yaşı 16 oldu.

Son verilere göre Kürdistan Bölgesi’nde küçük yaşta evlilik oranı her yıl artıyor. 1 Temmuz’da Kürdistan Bölgesi Veri Kurulu, Kürdistan Bölgesi’nin 2021 yılına ait sağlık ve toplumsal konularla ilgili hazırladığı raporun sonuçlarını yayınladı. Rapora göre, kız çocuklarının yüzde 15’i 15 yaşından önce evleniyor.

Ayrıca, Birleşmiş Milletler’in 9 Haziran 2021 tarihinde yayınladığı rapora göre, küçük yaşta evlilik oranı Irak’ta yüzde 25,5’e, Kürdistan Bölgesi’nde ise yüzde 22,6’ya ulaştı.

Küçük yaşta evliliğin nedenleri neler?

Bu nedenleri kültürel, ekonomik, dini ve bilinçsizlik olarak birkaç başlıkta açıklayabiliriz.

Kültürel neden: Kürtler de dahil olmak üzere bazı toplumlarda küçük yaşta evliliğin daha iyi ve önemli olduğunu düşünüyor. Çocukları evliliğin eğitim ve işten daha önemli olduğu yönünde eğitiyor.

Bireysel neden: İlk kez birbirleriyle arkadaşlık kuran bazı insanlar geleceği ve hayatın sorumluluğunu düşünmeden evlilik kararı alıyor.

Ekonomik neden: Özellikle yoksul ve çok çocuklu ailelerde yaşanan ekonomik baskı, anne ve babaların sadece çocuklarının evliliğini düşünmelerine neden oluyor. Bu ailelerin birçoğu çocuklarını yaşlı da olsa maddi durumu iyi olanlarla evlendiriyor.

Küçük yaşta evliliğin sonucu

Bu durumun toplumsal ve fiziksel sonuçları vardır. Küçük yaşta evliliğin toplumsal sonuçlarından biri de evliliğin yasal olarak kayıt altına alınamaması ve boşanma sorunudur. Verilere göre boşanmaların yüzde 50’si 15-30 yaş arasında gerçekleşiyor. Küçük yaşta evliliklerin diğer sonuçlarını da kadına yönelik şiddet, aile içi şiddet, evden kaçma, boşanma ve eğitim seviyesinin düşmesi, intihar ve toplumda yoksulluk oranının artması olarak sıralayabiliriz.

Sağlığa etkileri

Doktorlara göre küçük yaşta evliliiğin olumsuz bir etkisi var, özellikle genç kadınlar bedensel ve biyolojik olarak anne olmaya hazır değiller. Bu durum çoğu zaman yaşamlarını yitirmelerine sebep oluyor.

Psikolojik yönü

Bu tür evliliklerde çocuklar çocukluklarından uzaklaşıyor ve aile ve arkadaşlarıyla olan ilişkileri kesiliyor. Diğer taraftan, yeni bir yaşamın sorumluluğunu yükleniyor, yaşamları ev ve çocuklarla sınırlanıyor ve bu da psikolojik rahatsızlık belirtilerine neden oluyor.

Kadınlara yönelik aile içi şiddetin artması

Küçük yaşta evlenen kız çocuklarının aile içi şiddete ve cinsel istismara uğrama olasılıkları daha yüksek oluyor. Eğitimsizlik, alınan kararlarda söz sahibi olunmaması şiddete neden oluyor ve bu şiddet yaşamlarının sonuna kadar devam ediyor. Evlenen bu çocuklar yaş farkından dolayı, daha az iletişim kurabiliyor ve toplumsal konular üzerinde söz sahibi olamıyor.

Eğitim hakkından mahrum bırakılma

Okuma ve eğitim, bilinçlenme ve gelişimde önemli bir rol oynuyor. Araştırmalara göre küçük yaşta evlenen anneler çocuklarının eğitimine daha fazla önem veriyor.

Küçük yaşta evlilik olgusunun çözümü nedir?

Sosyologlar küçük yaşta evlilik olgusuyla ilgili şunları söylüyor; “Tüm sivil toplum kuruluşları, yetkililer, eğitim ve akademi merkezleri bu olgunun önünü almalıdır. Entelektüel etkinlikler düzenlenmeli; sağlık, sosyal ve psikolojik olarak halk bilinçlendirilmelidir. Özellikle bunun için anne ve babalara büyük bir sorumluluk düşmektedir.”