Kürdistan Bölgesi seçimlerinin kördüğümü nasıl çözülecek?

6 Aralık 2022’de Kürdistan Bölgesi Parlamentosu ve hükümetinin görev süresi dolsa da gerçekleştirilen bir oylamayla Kürdistan Bölgesi Parlamentosunun görev süresi bir yıl uzatıldı.

Kürdistan Bölgesi Parlamento seçimleri, tüm siyasi partilerin temel gündemi haline gelmiş olsa da seçimlerin ne zaman gerçekleştirileceği hala netlik kazanmadı. Zira Kürdistan Bölgesi partileri arasında yaşanan birçok sorun ve seçim yasasında birçok çelişki henüz bir çözüme kavuşturulmuş değil.

KDP ve YNK’ye seçimin gerçekleştirilmesi için baskı yapılmaya devam ediliyor. Amerika, Avrupa ve Birleşmiş Milletler, iki tarafı uzlaştırmak için birçok girişimde bulundu ancak henüz bir sonuca ulaşılamadı.

19 Ocak’ta Amerika’nın Doğu Afrika ve Ortadoğu Direktörü Brett McGurk, yanında bulunan heyetle Kürdistan Bölgesi’ne bir ziyaret gerçekleştirdi. McGurk, YNK ve KDP yetkilileriyle ayrı ayrı görüşmeler gerçekleştirdi. McGurk, YNK ve KDP’ye Kürdistan Bölgesi Parlamento seçimlerinin bu yıl içerisinde gerçekleştirilmesi gerektiği mesajını iletti.

KDP ve YNK arasında yaşanan en büyük sorun seçim yasasındaki değişiklik talepleridir. KDP, mevcut seçim yasasıyla seçimlere gidilmesini savunurken YNK, seçim yasasının değiştirilmesi gerektiğini düşünüyor.

KDP, yasanın aynı kalmasını ve ‘Tek Bölge Sistemi’ ile seçime gidilmesini istiyor. Ancak buna karşı YNK, Goran, Komela Dadgerî, İslami Hareket Partisi ve Yeni Nesil Hareketi yasanın değiştirilmesini ve ‘Çoklu Bölge Sistemi’ ile seçimlere gidilmesini talep ediyor.

Seçim yasasının değiştirilmesi taraftarı olan partiler Irak’ta gerçekleştirilen erken parlamento seçimlerinde olduğu gibi Kürdistan Bölgesi Parlamento seçimlerinin gerçekleştirilmesini ve Kürdistan Bölgesi’nin en az dört ana bölge üzerinden seçime gitmesini öneriyor. Yasal değişiklik talep eden partiler, seçim yasasının değişmemesi durumunda hiçbir seçime katılmayacaklarını ifade ediyor.

Seçim yasasında değişiklik talep eden partilerin bir de oy sayımıyla ilgili endişeleri var. Söz konusu partiler sayımların şeffaf bir şekilde gerçekleştirilmediğini söylüyor. Seçim listelerinde hayatını kaybeden 450 bin kişinin hala çıkarılmadığı ifade ediliyor. Öte yandan Kürdistan Bölgesi nüfusuna kayıtlı olmayıp Roj çeteleri gibi oluşumlarda yer alanlar KDP tarafından seçim listelerine dahil edilmiş durumda.

KDP, seçim yasasının değiştirilmesini engellemek ve eskisi gibi tek bölge sistemiyle seçime girilmesini istiyor. Çoklu bölge sistemine geçildiğinde ise KDP en az 15 parlamenter kaybedeceğinin farkında.

Azınlık kotası

KDP ve diğer siyasi partiler arasında yaşanan bir diğer sorun ise azınlıklar için Parlamentoda belirlenen kota. Kürdistan Bölgesi Parlamentosunda azınlıklar için 11 kürsü ayrılmış durumda. Tek Bölge Sistemi ile seçimlere girildiğinde KDP, azınlık kotasına istediği isimleri yerleştirebiliyor ve dolayısıyla parlamentoda kendisini destekleyecek kürsü sayısını arttırıyor. Siyasi partiler, bu durumun düzeltilmesini istiyor.

YNK’li Sadi Ahmet Pire, bu temelde Kürdistan Bölgesi seçimleri gerçekleşmeden KDP’nin otomatik olarak 11 kürsüye sahip olduğunu ifade ediyor.

Kürdistan Bölgesi Seçim Komisyonu, 23 Aralık 2019’da görev süresini doldurduğu için yeni bir seçimin hazırlıklarına başlayamıyor. Bunu yapabilmesi için Kürdistan Bölgesi Parlamentosundan yeniden güven oyu alması gerekiyor.

Kürdistan Bölgesi seçim yasasının değişmesi durumunda ne yaşanacak? Kürdistan Bölgesi Başkanı’nın seçim tarihini belirlemesi ve hükümetin seçim için bütçe ayırması gerekiyor. Kürdistan Bölgesi Seçim Komisyonu’nun çalışabilmesi için seçim tarihinin en az 6 ay öncesinden belirlenmesi lazım. Komisyon, parti üyelerinden oluşmaktadır. Değişiklik yapılması istenilen hususlardan biri de seçim komisyonunun tarafsızlaştırılması.

UNAMI (Birleşmiş Milletler Irak Yardım Fonu) Temsilcisi Jeanine Hennis Passchaert, KDP ve YNK’ye hiçbir toplantılarına katılmayacaklarını bildirdi. Passchaert, toplantılarda hiçbir sonuç alınmadığı için böyle bir karara varıldığını iletmiş durumda.

Kürdistan Bölgesi Başkanı Nêçîrvan Barzani, 24 Şubar 2022’de Kürdsitan Bölgesi Parlamento seçimlerinin 1 Ekim 2022 tarihinde gerçekleştirildiğini duyurmuştu. Ancak parlamento seçimleri gerçekleştirilmedi ve parlamentonun ömrü bir yıl uzatıldı.