Kürdistan Bölgesi’nde kontrolsüz silahlanma katliamlara yol açıyor

Kürdistan Bölgesi’nde hükümet 30 yıldan fazla bir süredir silahlanma sorununu çözemedi, bu konuda bir yasa çıkarsa da yasayı uygulayamadı. Bu yüzden silah, toplumsal sorunların çözümünde ilk araç haline geldi. Kürdistan Bölgesi’nde silahlı çatışma olaylarının yaşanmadığı ve ölüm ya da yaralanma haberlerinin olmadığı hemen hemen hiçbir gün yok.

1991 Raperini’nden sonra Güney Kürdistan’da silahlar geniş çapta yayıldı. Peşmerge silahlarla şehirlere girdi, Baasçıların silahlarının çoğu yurttaşların eline geçti. Ayrıca 1990’lardaki iç savaş, 2003’te Baas rejiminin yıkılması, seçim propagandası sırasında silah dağıtımı yapılması ve 2014’te DAIŞ saldırılarının başlaması, Güney Kürdistan’daki yurttaşlarda silah sayısının artmasına neden oldu.

Kürdistan Bölgesi’nde silahlanma yayıldı. Yurttaşlar rahatlıklar silahlara ulaşıyor. Sebep olsun ya da olmasın silah taşınabiliyor. Bazı evlerde ayrıca BKC (Biksi) ve RPG (Bisving) gibi ağır silahlar bulunuyor. Ailelerin bir kısmında da güvenlik güçleri mensupları yer aldığı için evlerinde silah bulunuyor. Görev süreleri sona erdikten sonra silahlarını yanlarında eve götürüyorlar. Hatta hükümete ait bazı silahların da toplumsal sorunlarda kullanıldığını görüyoruz.

Bölge Hükümeti İçişleri Bakanlığı’nın verilerine göre, 1991 Raperini’nden 2021 yılına kadar Kürdistan Bölgesi’nde 20 bin 700 silah ruhsatı verildi.

Bugün silahlar Güney Kürdistan halkı için ciddi bir sorun haline geldi. Bazen küçük bir sorun için bile silaha başvuruluyor. Yurttaşlar arasında yaşanan herhangi bir sorunda silahlar kullanılıyor. Çoğu zaman, sorunla herhangi bir ilgisi olmayan kişiler bu çatışmalardan zarar görüyor. Buna en son örnek, 14 Mayıs 2022 gecesi Çemçemal’de bir erkekle kayınpederi arasında çıkan kavgada bir komşunun öldürülmesi olayı verilebilir.

Silah Yasası

Kürdistan Bölgesi Parlamentosu 1993 yılında bireysel silahlanmayı yasaklayan bir yasa çıkarsa da, yasa gerektiği gibi uygulanmadı. Bir süredir tüm sivil toplum kuruluşları da silahların yasaklanmasını istiyor.

Resmi veya gayri resmi silahlanma büyük bir felaketi beraberinde getiriyor. Bu durum Kürdistan Bölgesi’nde kimsenin rahat yaşayamamasının ilk sebebi haline geldi. Çünkü suçların çoğu silahlarla işleniyor. Şimdiye kadar hükümet bu olguyu engelleyemedi. Suçların tekrarlanması yurttaşların kurumlara olan güvenini sarstı.

Silah taşımak veya evde silah bulundurmak doğal bir hale geldi. Silah taşıyanların çoğunun ruhsatının olmadığı ancak olanların da aynı şekilde bu silahlarla suç işlediği görülüyor.

Silah yasasına göre ruhsatsız silah taşımak her şekilde yasaktır. Yasanın 21. maddesine göre ruhsatsız silah taşıyanlar en az bir yıl hapis cezası ve ayrıca para cezasına çarptırılır. Ancak şimdiye kadar bu yasa Bölge Hükümeti uygulanmadı ve çoğunlukla sadece para cezası kesildi.

Yasada ayrıca her türlü silah ticareti da yasaklanmıştır. Ancak Güney Kürdistan’ın çoğu şehir ve bölgesinde silah satışı yapan pazarlar var. Bugün dijital medya aracılığıyla da yoğun bir silah ticareti yaşanıyor.

2015 yılında, Bölge Hükümeti İçişleri Bakanlığı, silah ruhsatlarını düzenleyen bir karar yayınladı. Buna göre tabanca ve av tüfeği gibi silahların ruhsat onayı vali veya ilçe idaresi tarafından, ancak Kalaşnikof için resmi onay, ihtiyaç duyulan zamanlarda içişleri bakanlığı tarafından veriliyor.

2021’de bölge parlamentosunda içişleri, güvenlik ve yerel encümen komisyonları, içişleri bakanlığı ile birlikte silah taşıma yasasının değiştirilerek düzenlenmesi için bir tasarı sundu. Tasarıya göre, artık 18 yaşına gelenler kolaylıkla silah taşıma ruhsatı alamayacak, ayrıca daimi bir komisyon aracılığıyla silah pazarları denetlenecek. Yasadışı silah taşıma sonucunda verilecek cezalar hem maddi hem de hapis cezalarını kapsayacak.

Ancak şimdiye kadar parlamento bu tasarı üzerinde iki defa toplanmasına rağmen nihai bir karar verilmedi.

Risk bilançosu

Kürdistan Bölgesi Polis Genel Müdürlüğü verilerine göre 2021 yılında 215 cinayet vakası gerçekleşti. Bin 51 ruhsatsız silaha el konuldu. Bu yılın ilk beş ayında ölüm ve silahlı saldırı olaylarında önemli artışlar yaşandı. Nerdeyse her gün cinayet ve silahlı saldırı haberleri yayınlanıyor.

Son gerçekleşen olayda, Ramazan Bayramı’nın ilk günü düzenlenen silahlı saldırıda aynı aileden 4 kişi yaşamını yitirdi. Ayrıca 13 Mayıs gecesi, Hewlêr’de eski bir arazi husumeti sebebiyle çıkan çatışmada dördü aynı aileden beş kişi öldürüldü.

14 Mayıs gecesi Çemçemal’de bir kişi öldürüldü, 15 Mayıs’ta da Hewlêr’de bir erkek evli olduğu kadını ve kardeşini yaraladı.

Mayıs ayından bu yana her gün Kürdistan Bölgesi’nin bir yerinde silahlı saldırı gerçekleşiyor. Güney Kürdistan’da silahlı saldırılar artık günlük olaylar haline geldi.