Kürt gazeteciliği 124 yıl sonra başladığı yere geri döndü

Kürt yazar ve aydınlar, ulusal bilincin yükseltilmesinde, Kürt sorununun görünür kılınmasında ve yeni nesile yol gösterilmesinde en iyi ve en etkili silahın gazete olduğunu öteden beri biliyorlardı. İşte bu yüzden tüm imkansızlıklara rağmen 124 yıldır gazete çıkarıyorlar.

Bedirxan ailesi Osmanlılar tarafından Kahire’ye sürüldükten sonra Kürt halkının haklarını koruma mücadelesinden vazgeçmedi. Miqdad Mithad Bedirxan, 22 Nisan 1898’de Kürdistan adlı bir gazete yayınlayarak Kürt gazeteciliğinin de temelini oluşturdu. Bu sebeple her yıl 22 Nisan Kürt Gazeteciler Günü olarak kutlanmaktadır. Kürt gazeteciliği bu temelde 124 yıldır birçok zorluğa direndi.

İlk üç sayısı Kürtçe yayınlanan Kürdistan gazetesi, Cenevre, Londra ve Folkston gibi Avrupa bölgelerinde de yayınlandı. 1’den 5. sayıya kadar Kahire’de, 6’dan 9’a kadar Cenevre İsviçre’de, 20’den 23’e kadar tekrar Kahire’de, 24. sayı Londra’da, 25’den 29’a kadar İngiltere’nin güneyinde bulunan Folkestone’da ve 30 ile 31. sayıları tekrar Cenevre’de yayınlandı. Bu 31 sayıdan ikisi henüz bulunamadı ve kayıp. Her sayının yaklaşık 2 bin baskısı yapılıyor ve gizlice dağıtılıyordu. Osmanlı devleti gazeteyi yasaklamanın yanı sıra okuyanları da cezalandırıyordu.

Kürdistan gazetesinin çıkarılmasının üzerinden 124 yıl geçti. Bu temelde Kürt gazeteciliği her geçen gün güçlendi ve çok değerli işler ortaya çıktı. Kürt gazeteciliği ve Kürt gazeteciler Kurdistan gazetesi ile başladı ve bugüne kadar birçok zorluk yaşadı. Gazeteler çok kez devlet tarafından yasaklandı ve Kürt gazeteciler öldürüldü ve hapsedildi. Ancak tüm bunlara rağmen özgür basın geleneği hala devam ediyor. Bunun yanında onlarca gazete, televizyon, dergi ve radyo Kürtçe yayınlarını sürdürüyor.

Güney Kürdistan gazeteciliğinin durumu

Dünyada genelinde dijital medya, iktidar medyası, sermaye medyası ve toplumsal bilince sahip medya olmak üzere 4 çeşit medya türü bulunmaktadır. Güney Kürdistan’da iktidar medyası iktidarın kirini temizlemekle meşgulken, sermaye medyası ise kadının metalaştırılması ve kültürün yozlaştırılmasıyla ilgilenmektedir.

Gözlemcilere göre Güney Kürdistan’da şu anda en yaygın olan medya, iktidar medyası ve sermaye medyasıdır. Bu her iki medya da önemli meselelerden ziyade daha çok küçük meseleler üzerine çalışıyor. Toplumun gündemini kendi çıkarlarına göre belirleyerek, topluma sadece küçük meseleleri sunuyorlar.

Şu anda Kürdistan Bölgesi’ndeki birçok medya partilerden ve parti yetkililerinden mali destek alıyor. Bu da siyasi rekabet ve çatışma dönemlerinde siyasi sorunları ve çatışmaları harlama misyonu edinmesine neden oluyor. Aynı zamanda iktidarın eksikliklerini gizleyerek, halkın dikkatini önemli konulardan uzaklaştırıyor.

Bunun dışında yabancı kültüre ve İngilizce, Türkçe ve Arapça gibi yabancı dillere odaklandığı kadar Kürt diline, kültürüne ve sanatına odaklanmıyor.

Basın özgürlüğü

Kürdistan Bölgesi Hükümeti’nin kuruluşundan bu yana öldürülen ve hapsedilen gazetecilerin sayısı her geçen gün artıyor. Güney Kürdistan’da gazetecilerin katledilmesi ve hapsedilmesi Kürt hükümetinin simgesi haline geldi. Şu anda Kürdistan Bölgesi’nde birçok gazeteci cezaevlerinde tutuluyor ve cezalandırılıyor. Yalnızca mesleklerini yaptıkları için cezaevindeler. Onlarca gazetecinin katledilmesinin üzerinden yıllar geçmesine rağmen davaları henüz sonuçlanmadı ve katilleri yakalanıp, cezalandırılmadı. Yargılanmalar erteleniyor ve katilleri kamuoyuna açıklanmıyor.

Kürdistan Bölgesi’nde düşünce özgürlüğü her geçen gün geriliyor. Kürt iktidarı yüzünden duruş, doğru söz ve eleştiri sahibi olan insanlar hapsedilme, işkence görme ve öldürülmeyi bekliyor. Ya da çaresizlikten yurtlarından koparak göç etmek zorunda kalıyorlar.

Metro Gazeteci Haklarını Koruma Örgütü’nün verilerine göre, 2021’de gazetecilere ve medya kuruluşlarına yönelik 353 hak ihlali yaşandı. Gazetecilik yasasına aykırı olarak 4 gazeteci cezalandırıldı, 25 gazeteci de tutuklandı. Ayrıca gazetecilere yönelik yapılan 81 saldırı ve darp olayı kaydedildi.

Kürdistan Bölgesi Gazeteciler Sendikası da 2021’de gazetecilere yönelik yaşanan hak ihlallerini açıkladı. Kadın gazetecilere yönelik taciz olayları, maaş kesintileri ve kurumlar arası ayrımcılık, gazetecilere yönelik yeni ihlal türleriydi.

Mir Bedirxan’ın torunlarının Kürt gazeteciliği alanında yaptıkları devrim, bugün medya ve basının partilerin desteği, parti ve aile çıkarları için kullanılması ve önemli konularda yurttaşların ilgisini toplumun gerçek gündeminden uzaklaştırılması nedeniyle gerilemiş durumdadır.

 

Bunları da beğenebilirsin