Mam Celal’in, Önder Öcalan’ın özgürlüğü projesi

Bir zamanlar Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan’ın özgürlüğü için Mandela projesi olarak tanımlanacak uluslararası bir kampanya düzenlenecekti. Mam Celal hastalandıktan sonra proje hayata geçirilmedi.

Kürdistan Yurtseverler Birliği (YNK) sekreteri ve Eski Irak Cumhurbaşkanı Celal Talebanî’nin vefatının ardından 4 yıl geçti.

Celal Hisên Şên Nûrî Şêx Xefûr (Celal Talebanî) 1933 yazında Kusret Dağı’ndaki Kelkan köyünde doğdu. 1946 yılında bir öğretmeninin tavsiyesi üzerine birkaç öğrenci arkadaşıyla birlikte gizli bir Okumayı Geliştirme Derneği (Komeleya Pêşxistina Xwendinê) kurdu. Mam Celal derneğin sekreteri olarak seçildi. Derneğin amacı öğrencileri yurt dışında okumaya teşvik etmekti.

Aynı yıl Kürt Demokrat Partisi’nin kurulmasından sonra KDP’nin etkisine girerek örgütsel çerçevede öğrenci faaliyetlerine dahil oldu.

1954 yılında KDP Politbüro Üyesi olarak seçildi. Ebdulkerîm Qasim’a yapılan Baas darbesinden ardından Mam Celal, yeni Irak hükümetiyle görüşmelerde bulunacak Kürt heyetinin başkanlığını üstlendi. Her şeyden önce Kürt sorununun diyalog ve barışçıl yollarla çözülmesi için çalıştı.

1 Mayıs 1975’te Suriye’nin başkenti Şam’da bir grup arkadaşıyla birlikte Kürdistan Yurtseverler Birliği’ni (YNK) kurdu ve parti sekreterliğine seçildi.

Önder Öcalan ve Celal Talebanî’nin tanışması

Türkiye’de 1980 yılında gerçekleşen 12 Eylül darbesinin ardından Önder Öcalan yönünü Suriye’ye dönerek Şam’a gidiyor. Mam Celal de aynı dönemde Şam’da bulunuyor ve burada birbirlerini tanıyorlar. Tanıştıktan sonra sürekli birbirlerini ziyaret ederek aralarında derin bir sohbet oluşuyor.

Mam Celal, Kürt Aydın Mihemed Emîn Pênciwên’e Önder Öcalan’la ilk tanışmasını şu sözlerle anlatıyor:” Öcalan Şam’a geldiği zaman yanına gidip görüştüm. Sohbet ettikten sonra devrim ve mücadele hakkında fikirlerimizin birbirine çok yakın olduğunu anladım.”

Bu görüşmenin ardından Önder Öcalan ile Mam Celal arasında tanışıklıktan ziyade arkadaşlık başlıyor. Örneğin Önder Öcalan’ın özel telefonu her zaman Mam Cemal’de kayıtlı olurdu. Pek çok konuda birbiriyle konuşurlardı.

Mihemed Emîn Pênciwên konuyla ilgili ajansımıza şunları ifade etti: “Önder Öcalan ile Mam Celal arasında özel bir ikili anlaşma vardı. Anlaşmaya göre her iki taraf da tek bir stratejiye göre hareket edecek ve Kürt devrimini ileriye taşıyacaktı. Klasik yöneticilerin ve ailelerin Kürt devrimini bir kez daha haciz etmelerine müsaade etmeyeceklerdi. Aralarında savaş da çıksa sorun da yaşansa bu anlaşmaya sadık kalacaklardı ki Kürt hareketi kendini ileriye taşıyabilsin.”

Uluslararası komployla Önder Öcalan’ın esir alınması hakkında da konuşan Mihemed Emîn Pênciwên şunları ifade etti: “Mam Celal bana ‘Kürt hareketi iki yönlü ilerledi. Birinci yönü Öcalan ve PKK’ydi. İkinci yönü ise Güney Kürdistan’da bizlerdik. Şimdi birinci yönü kesmeye çalışıyorlar.’ demişti. Önder Öcalan’ın kaçırılmasının ardından Mam Celal’in önerisi üzerine Kürdistan Bölgesine döndüm. Mam Celal bana ‘Kürdistan’da olduğum sürece burada kalman ve benimle Kandil arasında bir köprü olman gerek dedi.’

Önder Öcalan’ın, Kürtlerin birliği ve Kürdistan Ulusal Kongresinin(KNK) kuruluşu üzerine fikirlerini pek çok sefer Mam Celal ile paylaştığını belirten Mihemed Emîn Pênciwên konu ile ilgili şunları ifade etti: “Önder Öcalan Kürtlerin birliği ve Ulusal Kongrenin kuruluşu üzerine Mam Celal’in görüşlerini aldı ve ortak bir karara vardılar.”

Mam Celal Baas rejiminin yıkılmasının ardından Irak’ın birinci cumhurbaşkanı olarak seçildi. Mam Celal 7 yıllık cumhurbaşkanlığı sürecinde Irak’ın siyasi sorunlarının çözümü ve huzuru için çabalarından dolayı vatan koruyucusu anlamına gelen ‘Semamî Eman’ ünvanı verildi.

Önder Öcalan’ın özgürlüğü için Mam Celal’in projesi

Mihemed Emîn ‘Bu hikayeyi bilmelisiniz’ isimli anısında Mam Celal’in Önder Öcalan’ın özgürlüğü için yapmak istediği projesinden bahsediyor. Önder Öcalan’ın özgürlüğü ve Türkiye’deki Kürt sorunun barışçıl çözümü için hazırlanan proje hakkında Pênciwênî şunları ifade etti: “17 Aralık 2012 tarihinde Mam Celal’in isteği üzerine Bağdat’a gittim. Mam Celal bana ‘Ortadoğu’da barış için Bağdat’ta uluslararası bir konferans düzenlemek istiyorum. Bir süre önce Bağdat’ta olan Birleşmiş Millet Genel Sekreteri Banki Mon’a konferanstan bahsettim ve memnuniyetle karşıladı. Bu amaçla Fransa, Yunanistan devlet başkanlarını, Avrupa Birliği Başkanlığını, ABD Dışişleri Bakanlığını bilgilendirdim. Ayrıca konuyla ilgili Sosyalist Enternasyonalist Başkanlığına mektup gönderdim’ dedi. Bu konferans için ona görevimin ne olduğunu sordum. Bana 12 Aralık’ta Süleymaniye’ye dönmemi, yeni yıla kadar da kendisinin döneceğini ve bu süre zarfında şunları yapmamı söyledi:

1. Türkiye’den Ahmet Türk, Selahattin Demirtaş, Leyla Zana ve Öcalan’ın ailesinden bir kadına 1 Ocak’ta Süleymaniye’de hazır olmaları için haber gönder.
2. Kandil’den iki kişiyi çağır, onlara bu projelerden bahsedeceğim, eğer kabul ederlerse başlarız.

Ben Süleymaniye’ye gelene kadar dünyada Nobel barış ödülünü almış isimleri ve adresleri nedir öğren diyerek bana konferans hazırlık komitesine kendisinin başkanlık ettiğini ve benimde komite sekreterliğine atandığımı söyledi.

Konferansın programı ise şöyleydi:

1. Ortadoğu’da barış görüşmeleri
2. Kürt savaşı ve Türk devleti tartışması
3. Öcalan’ın serbest bırakılması ya da cezaevi dışından barış için çalışabileceği özel bir yerin olması
4. Türkiye’nin savaş kararı almasının engellenmesi ve Türk devletinin PKK ile müzakere etmeye mecbur bırakılması

Mam Celal bu süreci Mandela projesi olarak tanımlamıştı.

Aynı günün akşamı Mam Celal beyin kanaması geçirmiş ve proje durdurulmuştu.

Kürt siyasetçilerin en etkililerinden biri olan Celal Talebanî, 3 Ekim 2017’de tedavi gördüğü Almanya’nın başkenti Berlin’de bir hastanede yaşamını yitirdi. Genç yaşlarından itibaren siyasetle uğraşan ve Kürt halkı arasında ‘Mam Celal’ olarak tanınan Talebanî arkasında koca bir mücadele tarihi bıraktı. Mam Celal’in cenazesi Süleymaniye’ye bağlı Girê Debaşan’da saklandı.