Yeni bir hükümet kurmanın şafağında Irak’taki siyasi tarafların durumu

İran KDP aracılığıyla kendine  yakın Şiilerle  yeni Irak hükümetinde yer almak istiyor. Bunun için Barzanî  vekilini Sadr’e gönderdi. Dün Necef’te diplomasi trafiği vardı. Verilen mesajlarda  ulusal bir hükümet kurulması çağrısı bulunuyordu. Ulusal bir hükümet kurmak istiyorlar ama bu hükümetin (özellikle Türkiye’nin)  dış müdahaleyi önleyip önleyemeyeceği soru işareti.

Irak’ta 10 Ekim 2021’de erken seçim yapıldı ve ardından Irak Cumhurbaşkanı Berhem Salih’in çıkardığı bir kararla Irak parlamentosu 9 Ocak 2021’de toplandı.

Meclis başkanı seçimi için gerçekleşen  oturumunda Mihemed Helbûsî 200 oy aldı. Mihemed Meşhedanî de 14 oy aldı ve bu 14 oy da  geçersiz sayıldı. Mihemed Helbusî, oy çokluğu ile ikinci defa Irak parlamentosunun başkanı oldu.

Seçimde Hakim Zamlî, Irak Parlamentosu Başkan Vekili oldu. Kerkûk KDP Milletvekili Şaxewan Abdullah da ikinci başkan vekili oldu.

15 gün geçti ama seçilemedi

Irak yasalarına göre cumhurbaşkanı 15 gün içinde yeniden seçilmelidir. Baas rejiminden sonra Irak ile Kürdistan Bölgesi arasındaki anlaşmaya göre cumhurbaşkanının Kürdistan Bölgesi’nden seçilmesi gerekiyor. Şimdiye kadar sırasıyla Celal Talabanî , Fuat Mahsum ve son olarak Berhem Salih cumhurbaşkanları oldular. Kürdistan Bölgesi’nde KDP ile YNK  arasındaki anlaşmaya göre cumhurbaşkanının YNK’den olması gerekiyor. 15 gün geçmesine rağmen henüz başkan seçilmedi. Parlemento Başkanlığı Kurulu kararına göre cumhurbaşkanının 7 Şubat’ta seçilmesi gerekiyor. Cumhurbaşkanlığı için 25 adayın isimleri dün gece açıklandı.

Irak cumhurbaşkanı seçildikten sonraki 15 gün içinde  hükümeti kurmak için en büyük meclis grubunu atayacak.

Diplomasi trafiği ve İran

İran Qudis Güçleri  Komutanı Îsamîl Qaanî, 30 Ocak’ta Hewlêr’de KDP  lideri Mesud Barzani ile bir araya geldi. Haberlere göre Qaani, Mesud Barzani’den Şii’leri yeni hükümete katılmaya ikna etmesi için Sadr ile görüşmesini istedi.  Alınan bilgilere göre İran, KDP  aracılığıyla Muqteda El Sadr ‘i tüm Şii güçleri yeni Irak hükümetine dahil etmesi için ikna etmeye çalışıyor. Mesud Barzani, bu talep üzerine KDP Başkan Yardımcısı Neçirvan Barzani’den Sadr ile görüşmesini istedi.

İran’ın teklifi

Haberlere göre Qaani, Mesud Barzani ile bir araya geldiğinde YNK ve KDP’nin cumhurbaşkanlığı adaylarını geri çekmesini istedi. Qaani, Barzani’den YNK ve KDP’nin kabul edeceği birini aday göstermesini istedi.

Sadr, Barzanî ve Helbûsî

Qaani, 30 Ocak’ta Hewlêr’de Barzani ile görüşmesinin ardından KDP Genel Başkan Yardımcısı Nêçîrvan Barzanî ve Irak Meclis Başkanı Mihemed Helbusî dün Necef’te Sadr Hareketi lideri Muqteda El Sadr ile bir araya geldi.

Ulusal bir hükümetin mesajları

Irak Meclis Başkanı Mihemed Helbusî , Sadr ile yaptığı görüşmenin ardından, “T üm Irak’ı kapsayan bir hükümet kurmak için Necef’e gittik. Ne Batı ne de Doğu;  Irak hükümetinin üzerinde dış müdahale dönemi sona erdi”  dedi. Helbusî’nin görevden ayrıldıktan sonra ne yapacağı şu anda bilinmiyor.

Ulusal bir hükümet ama saldırılara devam edin…

Helbûsî tamamen Irak’lılardan oluşan, diğer ülkelerin karışamayacağı  ulusal bir hükümetten söz etti  . Ancak Helbûsî, hükümetin kurulmasında Türkiye, İran ve diğer ülkelerin müdahalesinden henüz bahsetmedi. Helbûsî ulusal bir hükümet kurmak istiyor, ancak Irak’a dış müdahale devam ediyor. Özellikle Türk devleti her gün Irak topraklarını bombalıyor ve sivilleri hedef alıyor.

Sadr da hükümetin ulusal olmasını istiyor.

Muqteda El Sadr de dün Helbûsî ve Barzanî  ile görüşmesinin ardından bir mesaj verdi; “Halkımıza ve müttefiklerimize karşı terörü ve şiddeti durdurun. Büyük ölçüde ulusal ve muhalefetle müzakere etmeye hazır bir hükümet kurmak istiyoruz” dedi. Helbusî gibi Sadr da ulusal bir hükümet kurmak istiyordu. Ulusal bir hükümet kurulması durumunda  bu hükümetin dış müdahaleyi ne kadar önleyebileceği de bir soru işareti.

KDP ve YNK

KDP ve YNK de cumhurbaşkanlığı için tartıştı. İki taraf arasındaki anlaşmaya göre cumhurbaşkanı YNK’den olacaktı ama KDP de bir aday gösterdi. Bunun üzerine YNK dün  Berhem Salih’in de bulunduğu  üst düzey bir toplantı düzenledi. Görüşmenin ardından herhangi bir açıklama yapılmadı.

Şiilerin tutumu

Koordinasyon Çerçevesi kapsamındaki Şii partiler de dün gece Bağdat’ta bir toplantı yaptı. Görüşmede Şiilerin yeni hükümete katılmama gerekçesine ilişkin tutumunun netleştiği söyleniyor. Şu ana kadar resmi bir açıklama yapılmadı.

Irak medyasına göre, Sadr hareketi lideri Muqteda El Sadr ve diğer Şii gruplar, Başkan Berhem Salih ile anlaştı.

Irak’ta yeni bir hükümet kurmak ve Irak cumhurbaşkanını seçmek için diplomatik trafik sürüyor. Bu şekilde devam ederse Kürtler Bağdat’ta da birleşemezler. Kürtler henüz Irak’ın cumhurbaşkanlığı konusunda  anlaşmaya varamadılar. İran’ın yeni bir Irak hükümeti kurulmasında ve yeni bir Irak cumhurbaşkanının seçilmesinde aktif bir rol oynuyor. Irak’ın egemenliğini her gün ihlal eden işgalci Türk devleti, Sünniler ve KDP  üzerinden kendilerine yakın bir hükümet kurmak istiyor.