Türkiye ve İran’ın su kartı Irak’ta tehlikeli bir sürece evriliyor
Türkiye’nin Fırat ve Dicle üzerine inşa ettiği barajlar nedeniyle Suriye ve Irak susuzluğa mahkûm edilirken, Irak’a bir darbe de İran’dan geldi. İran son dönemde Irak’a akan suları kesmeye başladı
İran’ın özellikle yaz aylarında Irak’a yönelik su akışını durdurması, yönünü değiştirmesi ve baraj inşaları Irak’ta büyük bir su krizini ortaya çıkarmış durumda. Irak’ta 2018’in yaz aylarında sıcaklığın 50 dereceyi geçtiği güneydeki Basra’da sokaklara dökülen halk, suyu kestiği için İran yönetimini protesto etmişti. Bazı raporlara göre, İran topraklarından Irak’a akan kirli ve tuzlu sular da tarımsal alanlarda yıkımlara yol açmış ve birçok çiftçi topraklarını bırakıp Basra kent merkezine göç etmek zorunda kalmıştı.
Diyala halkı susuz
Irak’ın maruz kaldığı su kesintilerinden doğudaki Diyala halkı ciddi anlamda etkileniyor. Tarım ve hayvancılıkla uğraşan Diyala vilayetinin su ihtiyacının tamamına yakını İran’a bağlı. İran’ın uyguladığı su kesintilerinden Irak’ta etkilenen bir diğer bölge de kuzeydeki Süleymaniye’de Derbendixan ve Dokan Barajı. İran, bazen buraya gelen su miktarını da azaltma yoluna gidiyor ve bu nedenle zaman zaman buralardaki su seviyesinde yüzde 70’lere varan azalmalar oluyor.
İran, Vind Nehri suyunu kesiyor
İran’daki Zagros Dağları’ndan doğan sular Irak’ta Dicle Nehri’ne katılıyor. Bu kaynakların en önemlileri kuzeyden güneye doğru sırasıyla Küçük Zap, Diyala, Karkeh ve Karun Nehirleri ve bu nehirleri besleyen birçok kol var. Bu kollardan biri olan ve Diyala Nehri’ne katılan Vind Nehri yaz aylarında İran tarafından kesiliyor. Her yıl haziran ayında başlayan ve ekim-kasıma kadar devam eden bu kesintiler nedeniyle Diyala’ya bağlı Hanekin ve diğer bölgeler ciddi sorun yaşıyor. Bu sorunlar tarımsal üretim kaybı ve çölleşme tehlikesini de beraberinde getiriyor.
Irak’ta 15 baraj susuz
Dicle ve Fırat Nehirleri üzerinde çeşitli amaçlarla kullanılan barajlar var. Dicle Nehri üzerinde 1986’da faaliyete geçirilen Musul Barajı, Irak’ın en önemli su kaynağı olma özelliğine sahip. Ayrıca Dicle Nehri üzerinde; Dokan, Derbendixan, Adhaim, Beduha, Dibis, Hemrin, Kut, Samara, Elvend ve Duhok Barajları da bulunuyor. Fırat Nehri üzerinde yer alan ve yine 1986’da inşa edilen Hadise Barajı da bu bölgedeki en büyük baraj olarak biliniyor. Nehir üzerindeki diğer barajlar da Hirdiye, Ramadi ve Felluce. İki nehir üzerinde inşa edilen barajların çoğunda yetersiz altyapı ve bakımsızlıktan dolayı elektrik üretimi çok kısıtlı ve bu barajlar sadece su tutma görevinde kullanılıyor. Bu nedenle Irak, İran ve Türkiye’den elektrik ithal ediyor.
Dicle, Fırat ve 86 baraj!
Dicle Nehri üzerinde yapılmış olan Kralkızı Barajı, Dicle Barajı, Ilısu Barajı ve Cizre Barajı bulunmaktadır. Ancak Dicle Nehri’nin kolları olan Batman Çayı’nda 2, Kulp Çayı’nda 4, Botan Çayı’nda 9, Bitlis Çayı’nda 2, Kezer Çayı’nda 1, Habur Çayı’nda 1, Hamam Çayı’nda 1, Hezil Çayı’nda 2, Hilal Deresi’nde 1, Zap Suyu’nda 7, Cemilkatlı Deresi 1, Nehil Çayı’nda 1 olmak üzere toplam 36 adet baraj inşa edilen veya inşaatı süren barajlarla ekosistem yerle bir edilmiştir. Fırat Nehri ve kolları üzerindeki baraj sayısı ise 50’dir. Yani toplam 86 baraja rağmen bölge halkı bundan yararlanamazken yer altı sularına mahkûm edilen halk, elektrik şirketi DEDAŞ tarafından elektriksiz ve dolayısıyla susuz bırakılmakta.
(rb)