Akademisyen Neberd Kerîm: Bölgenin parası KDP eliyle yurtdışına çıkarılıyor

BOTAN GERMİYAN / ROJNEWS

Barzani ailesinin serveti ve yurt dışında ortaya çıkan mal ile mülklerine ilişkin değerlendirmelerde bulunan akademisyen Neberd Kerîm, Kürdistan Bölgesi’nde hiçbir ekonomik modelin olmadığını belirterek, halk ve çalışanlar büyük bir ekonomik kriz yaşarken, yetkililerin bankaları boşalttığını söyledi.

Kürdistan Demokrat Partisi’nin (KDP) yaptığı yolsuzluklar, halk büyük bir yoksulluk içinde yaşarken, Kürdistan Bölgesi Başkanı Nêçirvan Barzani, Başbakan Mesrur Barzani başta olmak üzere birçok yetkilinin milyar dolar servetini yurtdışına kaçırdığı, ABD ve Avrupa ülkelerinde mülkleri ortaya çıktı. Barzani ailesinin serveti, yaşanan yolsuzluklar, Kürdistan Bölgesi’nden paraların yurt dışına aktarılması gibi önemli konularda Akademisyen Neberd Karim, RojNews’in sorularını yanıtladı.

*Kürdistan Bölgesi’nin sermayesinin yurt dışına götürülüp, değerli mülkler satın almanın nedeni nedir?

Diloyit Şirketi’nin raporlarına göre, yabancı bankalardaki paralardan, özellikle de Lübnan Bankası’nda bulunan para bloke edildi. Bilinen bir partinin yetkilileri, bölgenin sermayesini Amerika Birleşik Devletleri ve Birleşik Arap Emirlikleri’ne götürülmesi bize şunu söylüyor; Kürdistan Bölgesi’nde sağlıksız bir politika izlendiğini ve bu politikanın sağlıksız olduğu konusunda da eleştiriler yapılıyor. Bu şekilde, başka ülkede, kendilerine yakın bir yer ve kendilerine tam hizmet veren bir yere sahip olmak istiyorlar.

*Kürdistan Bölgesi hükümetinin ve parlamentosunun rolü nedir ve ne yapmalıdır?

Böyle bir durum, hükümetin denetim ve gözetim boşluğundan kaynaklanmaktadır. Bir diğer neden ise, parlamentonun çalışma şeklidir, o da yeteri kadar hükümeti kontrol edememesi, gözetememesidir. Özellikle harcama ve gelir konusunda parlamento bu işi yaptığında KDP’nin eli boş kalmıştır. Parlamentonun zayıflığından dolayı da KDP, hükümetin gelirlerini istediği gibi harcıyor, dağıtıyor. Örneğin, KDP parlamentonun ve hükümetin bilgisi olmadan petrol ve gaz konusunu kontrol ediyor. Bu anlaşmaya Kürdistan Bölgesi’nin statüsü tehlikeye soktu. Bunun ötesinde, bu anlaşma Irak yasalarına ve Anayasası’na da aykırıdır. Hatta bu anlaşma Kürdistan Bölgesi’nin statüsünü tehlikeye atmıştır. Şu anda yaşananlardan parlamento ve hükümet birinci sorumludur.

*Yürütülen politika ve Kürdistan Bölgesi yetkilileri ile ekonomik bir değişiklik var mı? 

Kürdistan Bölgesi’nin gelecekteki gelirleri hakkında bir değerlendirme yapılacaksa, bizim için ortaya çıkan durum, maliye elinde olan bu kişiler Kürdistan Bölgesi’nin ekonomik geleceğinin şeffaf olacağını söyleyemez.

*Yetkililerin sermayeyi yurtdışına çıkarmayı nasıl değerlendiriyorsunuz?

Kürdistan’ın parasını alıp dünya bankalarına koymak, Kürdistan Bölgesi hükümetinin bir ekonomi sistemi olmadığını gösteriyor. Şu anda Kürdistan Bölgesi’nde olanlar dünyadaki hiçbir ekonomi sisteminde yok. Yerli bankaların parasının olmadığı ve maaşların ödenmediği bir dönemde yabancı bankalara para yatırılıyor.

*Bu para iç bankalarda olsaydı, fark ne olurdu?

Yurtdışına çıkarılan para Kürdistan Bölgesi bankalarında olsaydı, Kürdistan Bölgesi hükümeti asla para sıkıntısıyla yüz yüze kalmazdı. Ayrıca uygun bir ekonomik hamle şansı da olurdu. Yurttaşlar ve çalışanlar ekonomik bir krizle karşı karşıya kalmayacaktı, maaş sorunu yaşamayacaktı. Ancak Kürdistan Bölgesi yetkilileri Kürdistan’ın bankalarını boşalttılar. 

*Amaçları nedir?

Şu anda yaşananlar, 1992’den beri Kürdistan Bölgesi için düzenli bir yönetim, ekonomi, siyaset ve hukuk sistemi kuramamış olmanın sonucudur. Benim düşünceme göre, çoğu zaman amaçları arasında da bu politikanın yerine getirilmesi yoktu. Çünkü düzenli olan bu sistemin varlığı onların yaşamını ve ekonomik çıkarlarını tehlikeye atıyor. Kürdistan Bölgesi’nde yönetim baskıcı bir otorite yönetimdir. Uygun bir sistemin olmamasından dolayı şu anda üretilen her şeyden düzinelerce, yüz milyonlarca dolara sahip olmalarıdır. 

*KDP yetkilileri yabancı mülk ve ev satın almanın dışında, bireyler için yurtdışında hayali para da harcıyor, bu konuda ne düşünüyorsunuz?

Bu günlerde, Kürdistan Bölgesel yetkililerinin yabancı ülkelerde bazı kişilere büyük miktarda para ödedikleri konusunda bazı dosyalar açıkladı, bu da onların siyasi karakterini ortaya koyuyor. Bu adımın Kürdistan Bölgesi için atılması gerekirken, bu insanlar atılması yasa dışıdır. Bir İngiliz parlamenterinin danışmanına para verildi. Örneğin 16 Ekim’de Kürdistan Bölgesi’nin en büyük tehditle karşı karşıya olduğunu gördük ama hiçbir ülke Kürdistan’ı korumak için bir şey yapmadı.

*Kürdistan Bölgesi’nde bankacılık sistemi var mı?

Hayır, Kürdistan Bölgesi’nde bankacılık sistemi yok. Şimdi ve daha önce var olan şey sadece gelir toplama ve paylaşmaydı. Bir zamanlar Kürdistan Bölgesi, sanayi, tarım ve turizm konularını ele almak için en iyi kaynaklara sahipti. Çünkü Kürdistan Bölgesi’nde onlarca turistik geliyordu ve turistik yer var. Gelir kaynağını artırmayı başarmadılar ve yine Kürdistan Bölgesi’nde yaşananlar hiçbir ekonomik yasada yoktur. Çünkü Kürdistan Bölgesi’nde bazı kişiler var üç-dört yıl içinde büyük bir sermayeye sahip oluyor. En yozlaşmış ülke olsa bile en az 20 yıla ihtiyacı var, bu sermayeye ulaşmak için. Ancak Süleymaniye vilayetinde 5 yıldan az bir sürede 5 milyar dolara sahip olan tüccarlar kişiler var, bu da Kürdistan’da bankacılık sisteminin olmamasının bir sonucudur.

*Kürdistan Bölgesi’nde yetkililerin bahsettiği gibi bir ekonomik kriz var mı?

2014’ten beri Kürdistan Bölgesi’nde günümüze kadar ekonomik bir kriz var ama mevcut durum oluşturuldu. Bağdat, 2003-2014 yılları arasında Kürdistan Bölgesi’ne bütçe olarak 130 milyar dolardan fazla para veriyordu. 2013 yılında da Kürdistan Bölgesi’ne petrolünüzü kendiniz satın ve gelirden pay da size göndereceğiz denildi.

*Bağımsız ekonomi politikası Kürdistan Bölgesi halkına ne verdi?

 Kürdistan Bölgesi yetkilileri bağımsız bir ekonomi adına halka bağırıp, partileri milyar dolar sahibi yaptı. Bununla birlikte, tarafların gelirleri de aile gelirleri de çarpıcı bir şekilde artmaktadır. Yani bağımsız ekonominin ilanını Kürdistan Bölgesi’nde yurttaşların çıkarına değildi. Kürdistan’da partilerinin gelirleri 2014 yılına göre bir kat daha arttı. Yabancı bankalardaki ve üretim projelerindeki paraları arttı. Yurttaşların gelirleri onlarca kat azaldı.

*Kürdistan Bölgesi yetkililerinin izlediği bu ekonomi politikasıyla nereye götürecek?

Kürdistan Bölgesi’nin doğal kaynakları ve son 30 yıldır bölgenin yönetimi yönetenlerin elinde kalacaksa, Kürdistan Bölgesi’nin geliri daha kötü olacağına inanıyorum. Çünkü partiler içinde bazı insanlar var, onlar hükümetten daha zenginler. Ancak akıllı ve bilgili kişilere teslim edilirse önümüzdeki yıl tüm krizlerin üstesinden gelinecektir. Çünkü Kürdistan Bölgesi’nin çok fazla sermayesi var.

*Kürdistan Bölgesi’nin parasının yasal olarak yurtdışına çıkmasına izin veriliyor mu?

Bazı yabancı ülkelerde para götürmek için bir yol verilmiş olabilir, o da dünyadaki merkezi bir bankaya resmi olarak götürülmesiyle olur. Ancak diktatör ülkelerde iktidarlar, sonlarının yaklaştığı zamanlarda sermayelerinin tamamını dışarıya götürüyorlar. Bu aynı zamanda hayatlarını sürdürmek içindir. Örneğin Arap Baharı’ndan iktidarların yıkıldığı ortamda yurttaşlar büyük bir ekonomik krizle yüz yüze kalırken, sorumlular, yetkililer ve iktidardakiler paraları, sermayeyi dışarıya çıkardı. Bu paraların açıklanmasıyla daha büyük bir yüzsüzlük de ortaya çıkabilir.