Güney Kurdistan 2021 ekonomi panoroması: Yasa dışı servet ve protesto gösterileri

Kürdistan Bölgesi hükümeti 2021 yılında reform propagandası yürütse de yıl boyu yanlış ekonomik politikalar sonucunda halkın alım gücü düştü, işsizlik arttı, halk hizmet göremedi, yüzbinlerce emekçi işçi, kadın, öğrenci haklarını talep etmek için alanlara çıkarak, protesto eylemleri düzenledi.

Kürdistan Bölgesi’nde bu yıl birçok ekonomiye ilişkin birçok olay yaşandı. 2020-2021’de dünyayı etkisi altına alan salgın hastalığı, milyonlarca insanının yaşamını yitirmesine neden olurken, büyük bir ekonomik, yönetim, siyasi krizi de ortaya çıkardı. Halktan uzak, kapitalist modernite, liberal politikalar sonucundan yaşanan ciddi ekonomik krizlerin faturası da halklara çıkarıldı. Salgında halka yardım etmek, temel ihtiyaçlarını karşılamak yerine daha fazla çalıştırılıp, halkı yoksullukla yüz yüze bırakan politikalar ön plana çıktı. Kürdistan Bölgesi’nde de benzer politikalar yürütüldü. Yıllardır devam eden siyasi ve ekonomik kriz, salgınla beraber büyük sorunlara neden oldu. Petrol gelirlerinin çok yüksek oldu, vergi ve gümrük gelirinin yüksek alınmasına rağmen son bir yılda Kürdistan Bölgesi’nde hal daha fazla yoksullaştı, sorunlar yaşadı, temel yaşam ihtiyaçlarını dahi karşılayamaz durama geldi. Öğrenciler, emekçiler, işçiler, sözleşmeli personeller, kadınlar ve daha toplumun birçok kesiminden yüzbinlerce kişi yaşanan ekonomik krizden dolayı alanlara çıkarak, haklarını aradı. Maaşlarının ödenmesini, insanca bir ücret talep ettiler. Ancak Kürdistan Bölgesi hükümeti ve Barzani ailesi milyar dolarca petrol gelirlerine rağmen, halkın taleplerini karşılamadı, halkı açlığa mahkum etti. Ama Barzani ailesi şatafatlı bir hayat sürdü. Milyon dolarca yasa dışı servetleri, yasa dışı ticaret anlaşmaları ortaya çıktı. Amerika’da, Türkiye’de Barzani ailesine ait servetler ortaya çıktı.

Kürdistan Bölgesi’nde 2021 yılında ekonomik alanında birçok farklı gelişme yaşandı. Panoramada bir yıllar olayları derleyip, sıraladık.

Mayıs ayı sonunda Irak bütçe tasarısı Irak Parlamentosu tarafından onaylandı. Yasaya göre, Kürdistan Bölgesi ve Irak hükümetleri, Kürdistan Bölgesi’nin sınır kapılarından Bağdat’a günde 250 bin varil petrol teslim etmesi konusunda anlaştı. Irak da Kürdistan Bölgesi’ne para gönderecek. Ancak Irak SOMO Şirketi’nin sorumlusu daha sonra Kürdistan Bölgesel hükümetinin kendilerine daha petrol teslim etmediğini açıkladı.

200 MİLYAR DİNAR PETROL GELİRİ

5 Haziran’da Irak Maliye Bakanlığı, Kürdistan Bölgesi’nin petrol gelirlerinden Kürdistan Bölgesi’ne ayda 200 milyar dinar göndereceğini açıkladı. Şii partilerin çoğu, özellikle Asayib Ehl-i Hak ve Haydar İbadi’nin Nasır Koalisyonu, paranın gönderilmesine karşı çıktı ve bunu yasadışı olarak nitelendirdi.

İŞÇİ MAAŞLARININ KESİNTİSİ

Kürdistan Bölgesi hükümeti 2020’de hükümetin çalışanlarının maaşlarının adil bir şekilde dağıtılmasına karar verdi. Ancak bu yılın Temmuz ayında, Irak’ın 200 milyar dinar göndermesinden sonra, bu ücret kesintisi kararı, her ayın 25’inde verilmek üzere bozuldu. Kürdistan Bölgesi hükümeti, çalışanlarının maaşlarını her ayın 25’inde verileceğini defalarca açıkladı ancak sözünün aksine önümüzdeki 2 ay maaşları ödemedi.

ÖĞRENCİ, ÖĞRETMEN VE MEMUR EYLEMLERİ

Kürdistan Bölgesi genelinde bu yıl üniversite öğrencileri, sözleşmeli öğretmenler, sözleşmeli personel ve öğretmenler haklarını aramak için alanlara çıktı. Maaşların zamanında ve tam ödenmesi talep edildi. Halk hizmetlerin yapılmamasına, öğrenciler burslarının ödenmemesine, işçiler düşük ücrete karşı alanlara çıkarak, günlerce eylem yaptı.

Kürdistan Bölgesi Yüksek Öğrenim Bakanlığı İdare ve Maliye Dairesi Genel Müdürü Dr. Twana Necef, “Öğrencilere ayırılacak olan bu mali destek, bakanlığımız tarafından her ay sayılarına göre Kürdistan Bölgesi’ndeki üniversite ve enstitülere dağıtılacaktır” diye duyurmuştu. Dr. Twana Necef, mali desteğin gerek şehir dışından gelen ve gerekse de kendi şehrinde okuyan öğrencileri kapsayacağını da belirtmişti.

Ancak öğrenciler bu kararı kabul etmedi. Çünkü hükümet öğrencilere ödeme yapmaya karar vermedi. Onlara göre, hükümetin kararıyla sadece öğrenciler arasında maddi durumu iyi olmayan örencilere cüzi bir miktarda ödeme yapılacak. Hükümetin bu kararını kabul etmeyen öğrenciler, eylemlerini uzun süre sürdürdü.

İŞÇİLERİN EYLEMLERİ

Kürdistan Bölgesi’nde bu yıl hastanelerde ve halka açık yerlerde özel temizlik şirketlerinin çalışanları maaşlarının ödenmemesi nedeniyle birçok merkezde protesto eylemi yapıldı. Çalışanlar maaşlarının düzenli ödenmesini ve taleplerinin karşılanmasını istedi.

DURMADAN ARTAN ZAMLAR

Aralık ayında benzin fiyatlarında ciddi artış yaşandı. Bazı yerlerde bir gaz tüpü 15 bin dinara ulaştı. Bu durum vatandaşlar arasında endişe yarattı. Yine bir torba un 30 bin dinardan fazlaya mal oldu. Zamlarla beraber insanların alım gücü düştü, temel yaşam malzemelerini dahi karşılamakta zorlandı. Benzin fiyatlarının litresi bin dinara ulaşmasının ardından birçok merkezde şoförler kontak kapatarak, eylemler düzenledi. Hükümetin ekonomik politikalarını protesto etti.

BAKANLARIN MAAŞLARI

Bu yıl vatandaşların ekonomik durumu kötü olmasına rağmen, paylaşılan raporlara göre Kürdistan Bölgesi 9’uncu kabinesinde her bir bakan aylık 7 milyon 850 bin dinar maaş ve 15 milyon dinar masraf alıyor. Her bir bakan için 2 araç, 2 villaya ve 10 bekçi görev yapmaktadır. Gayri resmi bir şekilde de araç, benzin, çay kartları, telefon ve kahve masrafları da bakanlık bütçesinden karşılanıyor.

KÜRDİSTAN BÖLGESİ’NİN GELİRİ

Petrol ve gaz gelirlerini takip eden Deloitte Şirketi’nin raporuna göre, Haziran ayına kadar Kürdistan Bölgesi üzerinden 77 milyon 350 varil petrol ihraç edildi. Bu da 4 milyar dolar, 100 milyon dolara tekabül ediyor. Şirket kendi parasını aldıktan sonra bir milyar 738 milyon dolara kazanç para geriye kalıyor.

28 MİLYAR DOLAR BORÇ

Kürdistan Bölgesi Bakanlar Kurulu Sekreteri Armanc Rehim, geçen yıl 31 Mayıs itibarıyla Kürdistan Bölgesi hükümetinin toplam borcun 33 trilyon 659 milyar 430 milyon dinar olduğunu açıkladı. Bu da 28 milyar 476 bin dolara tekabül ediyor.

BARZANİLERİN SERVETİ TARTIŞMALARI

Merkezi Amerika’da bulunan Government Accountability Project isimli kuruluşta çalışmalar yürüten araştırmacı gazeteci Zack Kopplin, Barzani ailesinin yasadışı servetine ilişkin uzun zaman çalıştığı dosyayı 7 Aralık’ta kamuoyuyla paylaştı. Zack Kopplin’in belgeleri yayınlamakla Barzani ailesinin yasadışı serveti de ortaya çıktı. Kürdistan Bölgesi’nde halk yoksullukla mücadele ederken, öğrenciler bursları için, öğretmenler atanmak için, emekçiler maaşlarını almak için yıllardır mücadele ediyor. Bir tarafta bunlar yaşanırken diğer tarafta petrol gelirleriyle hanedanlığını besleyen KDP ve Barzani ailesinin milyarlarca dolarlık servetini ABD’ye kaçırdı. Mesrur Barzani’nin Miami’de 18.3 Milyon değerinde 12 bin metrekarelik mülk satın aldığı ve kardeşi Muksi Barzani’nin de adına kayıtlı birçok mülkü olduğu ifade ediliyor.

MİLYONLARCA DOLAR YOLSUZLUĞUN BELGELERİ

Zack Kopplin, “Cowboy Drugstore” (Kovboy Eczanesi) adlı makalesinde, Kaliforniya ve Virginia’daki malikaneler de dahil olmak üzere toplam değeri 75 milyon doları bulan dört gizli mülkü deşifre ederek, Barzani ailesinin gizli servetini deşifre etti. Kopplin’in American Prospect’te yayınlanan son makalesi, Barzanilerin Amerikan topraklarındaki gizli serveti hakkında yayınlanan ilk belgeli kanıt oldu.

Mesrur Barzani adının yer aldığı bir şirket belgesine ulaşan ABD’li gazeteci, daha sonra bu şirketin Miami’de, meşhur turistik lüks sahilin tam yakınında çok değerli bir noktaya kurulmuş bir Amerikan eczanesinin sahibi olduğu bilgisini belgelerle kanıtlıyor. Bahsi geçen eczane 18,3 milyon dolarlık bir mülktür.

BARZANİLERİN SERVETİ: 50 MİLYAR DOLAR

Barzani ailesinin açıklanan belgelerde belirtilen rakamların çok daha fazlası olduğu belirtiliyor. Zack Kopplin, Barzani ailesinin 50 milyar dolara kadar parayı kontrol ettiğini belirtiyor.  Zack Kopplin, toplu olarak, aile yalnızca bu dört mülk için 75 milyon doların üzerinde ödeme yapığını söyledi.