Herkesin merak ettiği soru: Bolivya’da neler yaşandı?
HABER MERKEZİ
Bolivya’da yaşanan darbe girişimi dünya gündemine oturdu. Devlet Başkanı Luis Arce, halkı sokağa çağırırken, eski ordu komutanı Juan Jose Zuniga yakalandı.
Darbe girişiminde neler yaşandı?
Dün, eski ordu komutanı Zuniga’nın emriyle bir grup zırhlı araç, başkent La Paz’da önemli hükümet binalarının bulunduğu Murillo Meydanı’nı kapattı ve şehir merkezini ele geçirdi. Askerler, hükümet sarayının kapılarına dayanarak içeri girmeye çalıştı.
Arce, bunun üzerine düzensiz ordu birliklerinin darbe yapmaya çalıştığını belirterek, halkı sokağa çağırdı. Arce’nin çağrısıyla sokaklara inen yurttaşlara göz yaşartıcı gaz ve tazyikli suyla müdahale edildi. Arce, hükümet sarayından yaptığı konuşmada, kendisine destek verenlere teşekkür ederek, “Bir daha böyle darbe girişimlerinin olmasına izin veremeyiz. Yaşasın demokrasi, kahrolsun darbeler” ifadelerini kullandı.
Sosyalizme Doğru Hareket (MAS) partisinden Arce, önce askerlerden geri çekilmelerini istedi ve Zuniga yerine Jose Wilson Sanchez’i atadı. Askerler, Sanchez’in emriyle darbe girişimini durdurarak geri çekildi. Eski komutan Zuniga ise başsavcılığın talebiyle gözaltına alındı.
Darbe girişimini kim planladı?
Amerikan haber ajansı AP, hükümet sarayını kuşatan düzensiz ordu birliklerinin başındaki Zuniga’nın, gözaltına alınırken darbe emrini doğrudan Arce’nin verdiğini öne sürdüğünü aktardı. Eski komutan, gazetecilere yaptığı açıklamada, Başkan Arce’nin kendisine “Durum çok berbat, çok kritik. Popülerliğimi artırmak için bir şeyler hazırlamam gerekiyor” dediğini ve “Zırhlı araçları da sokağa çıkaralım mı?” sorusuna onay verdiğini savundu.
Adalet Bakanı Ivan Lima ise Zuniga’nın söylediklerinin gerçeği yansıtmadığını belirterek, eski komutan hakkında gereken cezanın verileceğini söyledi. Zuniga hakkında başlatılan davanın detayları henüz bilinmiyor, ancak Lima, “demokrasiye ve Anayasa’ya saldırdığı” gerekçesiyle Zuniga’ya 15 ila 20 yıl hapis cezası verilebileceğini ifade etti.
Amerikan gazetesi Wall Street Journal’a (WSJ) konuşan Florida Uluslararası Üniversitesi’nden Bolivyalı Eduardo Gamarra, bu olayın 2025’te düzenlenecek seçimler öncesinde Arce’yi siyasi rakiplerine karşı daha avantajlı bir konuma getirebileceğini belirtti.
Darbe girişiminin arka planı
Birleşik Krallık’ın önde gelen gazetelerinden Guardian, 2025’te yapılacak devlet başkanlığı seçimleri öncesinde ülkede gerginliğin bir süredir arttığını belirtti. Bolivya’yı 2006-2019 yılları arasında yöneten eski Devlet Başkanı Evo Morales, eylülde yaptığı açıklamada MAS içindeki bölünmelerle mücadele etmek için 2025 seçimlerinde aday olmayı planladığını duyurdu.
MAS içerisindeki ayrışmalar, 2022’nin sonuna doğru bazı bakanlar hakkındaki yolsuzluk iddiaları ve hükümet eleştirileriyle ortaya çıktı. MAS üyelerinden bir kısmı seçimlerde Morales’i, diğer kısmı ise Arce’yi destekleyeceğini açıkladı. Morales, 2019 seçimlerine hile karıştırıldığı iddiaları üzerine yapılan protestoların ardından genelkurmay başkanının kendisini istifaya çağırması üzerine başkanlıktan ayrılmıştı. Darbe ekibine öncülük eden Zuniga ise 2025 seçimleri için aday olması halinde Morales’i engelleyeceğini söyledi.
Siyasi gerginliklere ek olarak, ülkede yaşanan döviz krizi ve ekonomik sıkıntılar da son dönemde tansiyonu artırdı.
Darbe girişimine gelen tepkiler
ABD, Bolivya’daki askeri kalkışmaya ilişkin sükunet ve itidal çağrısında bulundu. Latin Amerika ve Karayip Devletleri Topluluğu (CELAC) Dönem Başkanı ve Honduras Devlet Başkanı Xiomara Castro, üye ülkeleri acil toplantıya çağırarak darbe girişimini kınadı. Meksika Devlet Başkanı Andres Manuel Lopez Obrador ve Venezuela Devlet Başkanı Nicolas Maduro da Bolivya’daki darbe girişimini kınadıklarını bildirdi. Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva, Arce’ye tam destek verdi.
Avrupa Birliği (AB), Bolivya’da “seçilmiş hükümeti devirmeye yönelik her türlü girişimi” kınadığını belirtti. İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Nasır Kenani ise, “Demokratik kurumlara ve meşru hükümete yönelik saldırıyı kınıyoruz” dedi.
rm