Bir zaferin ve yenilginin anatomisi: Rojava ve Kürdistan Bölgesi’nde eğitim sistemi

HABER MERKEZİ

Rojnews hazırladığı raporla 32 yıllık Kürdistan Bölgesi eğitim sistemi ile Rojava’nin 11 yıllık eğitim sistemi arasındaki farkları ortaya koyuyor. Kürdistan Bölgesi 32 yıldır hırsızlık, yolsuzluk ve yoksullukla anılırken Rojava, 11 yıl boyunca eğitim ve bilim alanında yarattığı gelişmelerle öne çıktı.

1992 yılında Kürdistan Bölgesi Hükümetinin kuruluşu ile birlikte Kürdistan Bölgesi’nde Kürdistan Eğitim Bakanlığı kurularak okullarda Kürtçe eğitim başladı. Kürdistan Bölgesi’nde ilk olarak 1994’de Hewlêr’de Işık Koleji adıyla ana dilde eğitim veren bir okul açıldı.  Süleymaniye’de ise ilk olarak 1997 yılında özel bir okul olan Selahaddin Koleji açıldı. Ancak her iki okul da Türkiye’ye bağlı okullardı. Bu okullar kuruldukları günden bu güne anaokulundan üniversiteye tüm bölümlerde eğitim vermektedir.

Eğitim Bakanlığının verilerine göre Kürdistan Bölgesi’nde 815 bin çocuk eğitim görmektedir. Bu öğrencilerden 715 bini devlet okullarında, yaklaşık 90 bin öğrenci de özel okullarda eğitim görmektedir.

Yine Kürdistan Bölgesi Eğitim Bakanlığının paylaştığı verilere göre 162 bin öğretmen ve çalışan resmi okullarda, 13 bin 223 öğretmen ve çalışan da özel okullarda çalışmaktadır.

Ticaretin ve sınıfsallığın merkezi: Özel okullar

Kürdistan Bölgesi’ndeki bulunan özel okulların büyük çoğunluğu ekonomik durumu iyi olan yetkililer tarafından açılmaktadır. Bu nedenle bu okullar çok rahat bir şekilde açıldığı gibi bu okullarda Eğitim Bakanlığı müfredatına uygun olmayan programlar sunulup yolsuzlukların mekanların haline gelmektedir. Çünkü hükümet yetkilileri bu okullarda yaşanan her türlü yolsuzluğa ve hukuksuzluğa göz yummaktadır.

Yabancı isimler verilen bu özel okulların eğitim sistemi ve müfredatı uluslararası sisteme uygun olarak hazırlanmaktadır. Bu okullarda özel okullar yasası kapsamında çıkartılan 2020 yılı yasanın 3’üncü maddesi uyarınca belirlenen müfredatların dışında eğitimler verilmektedir.

Farklı ve yabancı isimlerden oluşan bu özel okullarda dışardan getirilen yabancı öğretmenler eliyle çocukların beyni Avrupa ölçülerine göre eğitilerek kendi kültürel değerlerinden uzaklaştırılıyor. Bu şekilde Kürt çocukları kendi dilleri, kültürleri ve tarihlerinden koparıp unutturuluyor.

Yaklaşık 70 gündür Süleymaniye, Halepçe, Germiyan, Raperin Koye ve Hewlêr’de bulunan binlerce öğretmen ve kamu çalışanı maaşları ödenmedi için işe gitmiyor. Yine sözleşmeli öğretmenler resmi atamalarının yapılması talebiyle hergün alanlara çıkıyor. İki ayı aşkın süren okul boykotlarından dolayı binlerce öğrenci eğitim görme hakkından mahrum kaldı. Öğrenci ve öğretmenlerin yaşadığı mağduriyete karşı Kürdistan Bölgesi Hükümeti yaşananları görmemezlikten gelmeye devam ediyor.

Kürdistan Bölgesindeki 30 yıllık siyasi iktidar, eğitim ve öğretimi hangi düzeye getirdi ?

-Siyasi iktidarın yanlış politikaları sonucu Kürdistan Bölgesi’nde yaşanan ekonomik ve siyasi krizden dolayı birinci sınıf ile 9 sınıf arasında okuyan yaklaşık 100 bine yakın öğrenci okulu bıraktı. Kürdistan Bölgesi’nde okuma oranları %15’e düştü.

-Kürdistan Bölgesi’nde yaklaşık 700 bin okul bulunmaktadır. Bu okullardan yaklaşık 5 bininin tadilattan geçmesi gerekiyor. Yine 189 okul binası kiralıktır. 524 okul ise resmi kurumların binasında misafir olarak bulunmaktadır.

Kısacası Kürdistan Bölgesi’nin 31 yıllık eğitim sistemi gelişmek yerine büyük gerileme yaşamaktadır. Siyasi iktidarın yaptığı yolsuzluklardan dolayı Kürdistan Bölgesi’nde eğitim sistemi çökmüş bir vaziyettedir. Bu çöküş Mesrur Barzani’nin kabinesi döneminde en üst düzeye gelmiştir. Bu yıl eğitim sisteminde yaşanan kriz  Mesrur Barzani’nin umursamaz politikalarından kaynaklanmaktadır. Bu yaklaşım eğitim sistemini bölgede felç etmiştir.

Rojava’da bilimin ve eğitimin gelişimi

Kürdistan Bölgesi’nin aksine Rojava’da yaklaşık 11 yıl içinde eğitim sisteminde çok önemli gelişmeler yaşandı. Rojava, yaşadığı ambargo, işgal ve aralıksız süren saldırılara rağmen eğitim sistemi açısından önemli gelişmeler yarattı. Rojava’da eğitim sistemi ve müfredatı demokratik bir zeminde yürütülmektedir. Rojava’da yaşayan tüm halklar kendi anadillerinde eğitim görme hakkına sahiptir ve bu hak temelinde eğitim sistemi örgütlendirilmiştir. Her ulustan çocuk kendi ana dilinde okuyup yazmaktadır.

Rojava’nın hızlı gelişimi

Rojava ve Kuzey  Doğu Suriye’de 11 yıldır yaşanan ambargo ve işgal saldırılarına karşın 4 bin 130 okul açıldı. Bu okullarda 860 bin öğrenci kendi ana dilinde eğitim görmektedir. Bu okullarda yaklaşık 43 bin öğretmen ve gönüllü çalışmaktadır.

Rojava’da çocuklar zorunlu olarak 12’inci sınıfa kadar okuyup daha sonra üniversiteye gitmektedir.

Rojava’nın en büyük üniversitesi Qamişlo kentinde bulunmaktadır. Bu üniversitenin Kobanê ve Cizir’de bölümleri bulunmaktadır. Yine Rumelan ve Hesekê’ de ziraat mühendisliği, Kürt edebiyatı, petrol mühendisliği, petro kimya, jineoloji ve güzel sanatlar kolejleri bulunmaktadır.

Yine üniversitenin 7 bölümü bulunmaktadır. Bunlar tarih, mühendislik,  sınıf öğretmenliği, maliye, fizik, kimya ve biyoloji bilimleri ve yöneticilik bölümleridir. Bu üniversitelerden mezun olan öğrenciler Özerk Yönetime bağlı kurumlara yerleştirilmektedir.

Bu yıl Rojava ve Kuzey Doğu Suriye Özerk Yönetim bünyesinde 10 Eylül’de 2023-24  yeni eğitim ve öğretim ders zili çaldı. Yeni eğitim ve öğretim yılında 4 bin 130 okulda, 823 bin 388 öğrenci ders başı yaptı.

İşgalci Türk devletinin tüm işgal ve saldırı girişimlerine karşın Rojava ve Kuzey Doğu Suriye’de okullara ara verilmedi. Rojava’da her yıl binlerce öğrenci ‘Ey Reqîp’ marşını okuyarak eğitimine başlıyor.