Irak’taki Erken Şehir: Lagaş 

Yeni bir araştırma, Irak’ta dünyanın en eski şehir merkezlerinin kökeni ve gelişimi hakkında uzun süredir var olan fikirlere meydan okuyor. 

Irak’ın güneyindeki devasa Tell al-Hiba sahasındaki yeni uzaktan algılama çalışmaları, oradaki eski bir şehrin büyük ölçüde dört bataklık adasından oluştuğuna dair ortaya çıkan bir görüşü destekliyor.  

Drone fotoğrafları, bataklık adalarından oluşan erken bir Mezopotamya kentini ortaya koyuyor. Bu kentsel yerleşimin ne bir şehir merkezi, ne de yerleşmeyi çevreleyen bir savunma duvarı vardı. 

Bu erken şehrin sulu doğasını belirlemek, günümüz Irak’ının bulunduğu Dicle ve Fırat nehirleri arasında yaklaşık 5.000 yıl önce kentsel yaşamın nasıl geliştiği konusunda önemli çıkarımlara sahip. 

Pennsylvania Üniversitesi’nden antropolojik arkeolog Emily Hammer, çoğunlukla özel donanımlı bir drone tarafından toplanan uzaktan algılama verilerinin, Lagaş adlı geniş bir kentsel yerleşimin büyük ölçüde su yollarıyla birbirine bağlı dört bataklık adasından oluştuğunu gösterdiğini söylüyor. 

Emily Hammer’ın bildirdiğine göre, bu bulgular, Mezopotamya’nın güney şehirlerinin, geleneksel olarak düşünüldüğü gibi, tapınak ve idari bölgelerden dışarı doğru, tek bir surla çevrili sulanan tarım arazilerine doğru genişlemediği yönünde ortaya çıkan görüşe önemli ayrıntılar ekliyor. 

Emily Hammer, “İnsan yerleşimi ve çevresel değişim manzarayı yeniden şekillendirirken, Lagaş’ın bataklık adaları şehri olması için birden fazla gelişen yol olabilirdi.” diyor. 

Diğer iki Lagaş bataklık adası, dikkatlice düzenlenmiş şehir sokaklarını ve büyük fırınların bulunduğu alanları çevreleyen kapılı duvarlarla sınırlandığının kanıtlarını sergiliyor. Ayrıca bu sektörlerin aşamalar halinde inşa edildiğini ve ilk yerleşim yerleri olabileceğini öne sürüyor. Mahsul yetiştirme ve çanak çömlek yapma gibi faaliyetler de orada gerçekleşmiş olabilir. 

Her bataklık adasında muhtemelen liman olan yerlerin drone fotoğrafları, deniz ticaretinin şehirleri birbirine bağladığını gösteriyor. Bataklık adaları arasındaki su yollarında ve bunlara bitişik olabilecek yaya köprülerinin kalıntıları, daha fazla kazının keşfedilebileceği bir olasılık. 

Dünyanın en eski devletlerinden birinin çekirdeğini oluşturan Lagaş, yaklaşık 4.900 ila 4.600 yıl önce kuruldu. Bölge sakinlerinin, şimdi Tell al-Hiba olarak bilinen alanı yaklaşık 3.600 yıl önce terk ettiği düşünülüyor. Lagaş da ilk olarak 40 yıldan uzun bir süre önce kazıldı.