Jiyan Gazetesi işgale karşı halkın sesiydi

Jiyan Gazetesi’nin basılmaya başlamasının bugün 93’üncü yıl dönümü. 4 dönem boyunca 553 sayı çıkaran gazetenin çalışmalarını son dönemde Kürt Şair Pîremêrd tarafından yürütülmeye başlandı.

Jiyan Gazetesi

Jiyan Gazetesi 4 dönem olarak çıkarıldı. İlk dönemde Cemil Saib danışmanlığında 1’den 81’e kadar olan sayıları basıldı. Daha sonra Jiyan Gazetesi’nde çalışan Ehmed Edib Eziz, gazetenin danışmanlığını yaptı.

İkinci dönemde Jiyan Gazetesi’nin danışmanlığını Eli İrfan yaptı ve 82-259 sayılarını çıkardı. İlk ve ikinci dönem daha çok siyasi konuları işleyen gazete halkın tepkisini çekti. Daha sonra Irak Hükümeti ve İngiliz yetkililer Kürtlerin Irak’ta haklarının olduğunu söyledi.

Jiyan Gazetesi siyaset, bürokrasi planları ve mesajlarıyla Kürdistan halkının sesi olmaya başladı. Jiyan Gazetesi Kürtlerin haklarını yaymaya başladı ve Süleymaniye’de yeni bir dönem başladı. Halk tepkilerini ortaya koymaya başladı. 6 Eylül 1930’da Süleymaniye’de eylemler düzenlendi.

Jiyan Gazetesinin durdurulması

Süleymaniye’de 6 Eylül 1930’da başlattığı eylem çok ses getirdi. Dönemin hükümeti eylemcilere saldırdı ve birçok kişi şehit düştü. Daha sonra Jiyan Gazetesi danışmanı Eli İrfan’ın Süleymaniye’de gözaltında alındı. Süleymaniye’den Kerkük’teki cezaevine gönderildi.

Bir süre sonra Jiyan Gazetesi’nin 260-320 sayıları Tofiq Beg ve Hisên Nazim Beg tarafından çıkarıldı.

Hükümet daha çok özgür yaşama baskı uyguladığı için Jiyan Gazetesi toplumsal ve edebiyat konularının işliyordu.

Jiyan Gazetesinin Pîremêrd tarafından yönetilmesi

Hisên Nazim Beg’in vefatından sonra gazete durduruldu. Sonra Pîremêrd Jiyan Gazetesi’nin sayılarını yeniden çıkarmaya başlıyor.

Gazetenin 321-553 sayılarını çıkaran Pîremêrd, önce Süüleymaniye Belediyesi’ndeki bir işçi gibi çalışıyor. Ardından gazeteye çok önem vermeyen belediyeyi bırakıp, gazetenin basılması için Süleymaniye’de ev tutuyor.

Daha sonra matbaayı 4 ay boyunca kiralayan Pîremêrd, belediye gazeteyi basmasına izin vermediği için Bağdat’ta matbaa kiralamak zorun kalıyor. 

Jin Meclisi Üyesi Sedîq Saleh, “Jiyan kurumu Kürt kültür ve sanatının korunduğu bir yerdi. Kürtçe gazetenin dağıtılmasına kadar kültür sanat, edebiyat alanında çalışmalar Bağdat ve diğer yerlerde yoktu. Halk ekonomik sorunlar yaşıyordu, hükümet de aydınlara hiçbir yardım yapmıyordu” diye konuştu.

Jiyan Gazetesi’nin büyük bir hizmet verdiğini söyleyen Sediq Saleh, “Gazete haftalıktı ve büyük bir öğrenci kitlesi vardı. Gazete Pîremêrd’in yönetiminde Kürt edebiyatına ve aydınlanmasına büyük katkı sundu” dedi.

https://youtu.be/207HwaRG728?t=150″>