Kürtlüğün ve özgürlüğün sesi: Mamlê
HABER MERKEZİ
Ömrünün 50 yılından fazlasını Kürt sanatına adayan Mahabadlı Kürt sanatçı Mamlê, seslendirdiği parçalarla, bestelediği şiirlerde Kürtlere, özgürlüğü ve ulusal bilinci anlattı. Ölümü üzerinden 25 yıl geçse de Mamlê hala ilk günkü gibi dinleniyor, seviliyor.
Mihemed Mamle (Mam Ali) olarak bilinen Mihemed Seid Eli, 1925’te Doğu Kürdistan’ın (Rojhilat) Mahabad kentinin Xirê Mahallesi’nde dünyaya geldi. Sanatçı bir aileden gelen Mamlê, ailenin en tanınmış kişisidir. Mamlê’nın adı nüfus kaydı sırasında yaşanan bir hatadan kaynaklı Mamlê olarak yazılınca aile içinde de Mamlê olarak kalır. Mamlê ilköğretimini Mahabad’ın Pehlevi ve Seadet Okulu’nda tamamlar.
Ailesinde bazı sanatçılar ve sesi güzel olanlar olsa da en bilineni ve sesi güzel olanı Mamlê’dir. Mamlê, babası ve kardeşi Mirza Hüseyin’in ölümünden sonra Kürtçe şarkılarla ailenin sanatçı kimliğini 50 yıl boyunca sürdürdü. Mamlê’ye sanatın kapısını açan şarkılardan biri de 1938’de kaydedilen (Roy beni yersiz bıraktı- Royî bi cihêyî hiştim) şarkısıdır. Tarihi kaynaklara göre, 57 yıllık sanatsal yaşam boyunca yaklaşık 328 şarkı kaydetti.
29 Şubat 1948’de Hejar Mukiryani’nin ünlü bir şiirini bestelediği için tutuklandı. Mahabad Cumhuriyeti döneminde söylediği şarkı ve marşlarıyla bilinir. Kürt sanatçı birçok kez yaptığı Kürtçe çalışmaları ve okuduğu şarkılardan dolayı tutuklanır. Mamlê, sadece bir sanat öğretmeni değil, aynı zamanda ulusal çalışmalara katılan önemli bir şahsiyettir. Mamlê, tüm bunların yanı sıra Mahabad Cumhuriyeti’nin önemli pêşmergelerinden biridir.
Mamlê’nin 700 sanat eseri vardır ve bunların 300-320’si kendisi tarafından üretilmiştir. Tüm eserlerini “Yadi Bexêr” kitabında topladı. Ayrıca özel folklorik şarkıları da bulunmaktadır.
Mamlê, şarkılarında insan hikayelerine de yer veriyor. Yani şarkılarının her birinde farklı bir tat, bir hikaye vardır.
Mamlê, 1963’te Raperin İdaresi’nin Qeladiz beldesine gelerek, burada birçok etkinlik düzenler. Daha sonra da Süleymaniye’ye geçerek düzenlenen kutlamalara katılır.
Mamlê en çok Tofîq, Elî Meran, Seîd Elî Esxer Kurdistanî, Mihemed Arif ve Tehsîn Tahan’ın şarkılarını seviyor.
Yine Wefayî, Silêmanî Şawanele, Marif Axa, Goran, Hejar Mukiryanî ve Hêmîn Mukiryanî gibi şairleri dinler. Birçok şarkısında bu şairlerin şiirlerini kullanmıştır.
Mamlê en son 1994’te bir şarkı kaydeder. O yıl yakalandığı ciddi bir hastalık nedeniyle bir daha şarkı kaydedemez.
23 Ocak 1999’da 74 yaşındayken Mamlê, doğduğu topraklarda yani Mahabad’da hayata gözlerini yumar. Mamlê, Mahabad’da bulunan Budak Sultan Mezarlığı’na toprağa verilir. Ölümünün üzerinden 25 yıl geçmesine rağmen, şarkıları halk arasında hala çok dinlenilir.
Birçok tanınmış Kürt sanatçı ve siyasetçi Mamlê hakkındaki görüşlerini dile getirmiş ve sanatına övgüler dizmiştir. Mamlê, ulusal değerlere önem veren, sanatıyla bilinen önemli bir şahsiyettir.
