Yoksulların Sesi: Ehmed Şemal
Sanatçı Ehmed Şemal yoksulluk içinde yaşamış, şarkılarının çoğunu yoksullar için seslendirmiş, şarkılarında yoksul sınıfı anlatmış ve yoksulların sesi olmuştur.
Ehmed Şemal, 1922’de Süleymaniye’nin Çiwarbaxi bölgesinde doğdu. Tam adı Ehmed Mehmud’dur, Ehey Xulesneyi veya Ehmed Şemal olarak da tanınır. Babası Doğu Kürdistan’ın Sine şehrinden olduğu için Sine adını da almıştır.
Küçük yaşta Kuran okumaya başlamış, daha sonra maddi durumları nedeniyle okulu bırakmış, babasına yardım ederek şehirlerde işçi olarak çalışmaya başlamış ve hayatının birçok döneminde işçi, avcı ve çoğunlukla çoban olarak çalışmıştır. Ömrü acılar içinde geçmiş, çalışmanın yanı sıra sanata da önem vermiştir.
Süleymaniye’de evlenmiş olup, Cemal, Celal, Ceza, Şemal, Nask ve Benaz adlarında 6 çocuk babasıdır.
Ehmed Şemal, sanat hayatına Süleymaniye’de başladı. Yoksul bir hayat geçirmesine rağmen çok umutluydu. Ehmed Şemal kibar ve güleryüzlü bir insandı. Onunla yapılan bir sohbet kahkahasız geçemezdi. Bunun dışında, şarkılarıyla hayatını anlattı. Şarkıları, aşıklar ve Kürdistan arzusuna yöneliktir. Yurtsever bir insan olan Ehmed Şemal halk arasında nazik ve etkili sözleriyle tanınırdı.
1953 yılında sanatını icra etmeye başladıktan sonra toplumda tanınmaya ve sevilmeye başladı. O dönemin sanatçıları Mamlê, Merdan ve Zirek ile birlikte şarkılar seslendirdi.
Heykeltıraş Teha Resul’un, Ehmed Şemal’in vefatından sonra 2016 yılında yaptığı heykeli Süleymaniye’nin Çiwarbaxi mahallesine yerleştirdi.
Ehmed Şemal’in yeğeni Kameran Osman, onun için şunları söyledi: “Amcam 1950’lerde sanata başladı. Sanatçılar Hesen Zirek, Mihemed Mamlê, Selah Dawide ve başka sanatçılarla birlikte çalıştı. Amcam kervanlarda olduğu için bölgenin çoğunu gezdi ve tanınırlık kazandı. Özgün bir şekilde bölgenin ezgilerini seslendirdi.”
Ehmed Şemal yaklaşık 80 kaset kaydetmiştir. Kameran Osman Kültür İdaresi’ne sitemde bulunarak, “Eserlerini toplamak, yenilemek, arşivlemek veya korumak için hiçbir girişimde bulunulmadı” dedi.
Diğer sanatçılarla kurduğu ilişkiler iyiydi. Hesen Zirek ile ilişkilerinin çok iyi olduğu, zamanlarının çoğunu birlikte geçirdikleri söylenir. Şenliklerde birlikte söylemişler fakat bunların hiçbiri kaydedilmemiştir.
Ehmed Şemal tiyatro ile de ilgilenmiştir. Oynadığı oyunlardan biri olan Meteda’da dengbêji canlandırmıştır. Sanat çalışmalarını yaşadığı yerde yapmış ve buna büyük önem vermiş, sanatını sürekli olarak geliştirmeye çalışmıştır.
Ehmed Şemal yaşadığı dönemde sanata önem verilmemesine karşı tepkisini stranlarında dile getirmiştir.
Yazar ve araştırmacı Reuf Şêz Eziz, hayatını anlatan bir kitap yazmış ve bu kitapta hayatına ve sanatsal çalışmalarına odaklanmıştır.
Sanatçı Ehmed Şemal, 3 Nisan 1997’de Süleymaniye’de hastalık nedeniyle hayatını kaybetmiş ve Süleymaniye’de son yolculuğuna uğurlandı.