Kürdistan Özgürlük Mücadelesinin ilk anından itibaren yer alan kadınlar, 15 Ağustos atılımıyla birlikte silahlı mücadelenin de öznesi oldu.
“İlk Kurşun” olarak da tarihe geçen 15 Ağustos Atılımı, Kürt kadınının doğasında olan isyan ve direnişi örgütlülüğe dönüştürdü.
Örgütlülüğünü gerilla ordulaşmasına taşıyan Kürt kadınlarının ilk öncüleri her zaman hafızalardaki yerini korudu.
Kürdistan Özgürlük Mücadelesinin ilk dönemlerinde yerini alan Türkan Derin, Bese Anuş, Sakine Cansız, Azime Demirtaş, Sakine Kırmızıtaş, gerilla komutanları Sultan Yavuz, Hanım Yaverkaya, Rahime Kahraman, Çiçek Selcan, Necla Çelik, Ayşe Öğretmen, Saime Turgut, Binevş Agal, Geyik Yetim, 1992 Güney savaşında şehid düşen Gülnaz Karataş, Zeynep KINACI, YJA Star Anakarargah komutanı Delal Amed, Aze Malazgirt, Armanç Coşgar, Ruken Bingöl, Medya Mava, Nalin Muş ve Şevin Bingöl Kürt kadınlarının gerillaşmasında, ordulaşmasında birer miheng taşı oldular.
PKK içerisinde kadın kimliğiyle yer alıp şehit düşen kadınlar Kürt toplumu üzerinde de derin etkiler yarattı.
Mücadele öncülerini yaratan Kürt Kadın Hareketi önemli bir deneyim, tecrübe ve birikim oluşturdu.
Kürt Kadın Hareketi’nin örgütlülük tarihi
-1986 yılında gerçekleştirilen PKK’nin 3’ncü Kongresi’nde cephe örgütlenmesi olan ERNK’ye bağlı ilk kadın örgütlülüğünün oluşturulması kararı alındı.
-1987 Kasım’ında YJWK (Yekîniyen Jinên Welatparezên Kurdistan) kuruldu.
-1993’te Kürt halkının gerilla gücü olan ARGK içerisinde kadın özgün birlikleri oluşturuldu.
-1995’te 1’nci Kürdistan Kadın Özgürlük Kongresi YAJK (Yekîtiya Azadiya Jinên Kurdistan) kuruldu.
-8 Mart 1998’de önder Apo Kadın Kurtuluş İdeolojisi’ni geliştirken, kadın öncülüğünde sosyal devrimin temel ilkeleri belirlendi.
-Kadın Kurtuluş İdeolojisinin pratikleştirilmesi amacıyla 8 Mart 1999’da PJKK (Partiya Jinên Karkerên Kurdistan) ilan edildi.
-PJKK, örgütlenme ve mücadele perspektifini daha da geliştirerek 2000’de PJA’yı (Partiya Jinên Azad) kurdu.
-Sürekli bir gelişme ve örgütlenme içerisinde olan PJA, 2004’te PAJK (Partiya Azadiya Jin a Kurdistan) olarak örgütlendi.
-Kürt Kadın Hareketi örgütlenmesini bir üst aşamaya taşıyarak, 20 Nisan 2005’te Kürt kadınlarının konfederal sistemi olan KJB’yi (Koma Jinên Bilind) kurdu. KJB’nin örgütlenme modeli ideolojik örgütlenme, kitle örgütlenmeleri ve demokratik dönüşüm stratejisi ile birlikte meşru savunma alanlarının örgütlenmesini içeriyordu. KJB’nin ideolojik alanında PAJK, toplumsal alanda YJA (Yekitiya Jinên Azad), meşru savunma alanında ise YJA Star ve genç kadın örgütlülüklerinden oluştu.
-2006’da kendini demokratik paradigma, ekoloji ve kadın özgürlüğü üzerine ve Doğu Kürdistan’daki ve İran’daki tüm kadınları savunma esasında örgütleyen HPJ (Hêzên Parastina Jin) kuruldu.
-Rojava’da YPG saflarında savaşan kadınlar 2013’te YPJ’yi (Yekîneyên Pastina Jinan) kurdu. DAIŞ’e karşı yürütülen savaşta YPJ savaşçıları aktif rol oynadı. Rojava’da kadınlar aynı zamanda teröre karşı asayiş güçlerinde aktif olarak rol aldı.
-KJB çatı örgütlenmesi modeli, kendisini ideolojik, örgütsel ve savunma alanlarında sistemleştirmeye yetmeyince, 2014 yılında KJK (Komalên Jinên Kurdistan) örgütlendi. YJA- STAR bu konfedaratif yapının meşru savunma alanındaki temel bileşeni haline geldi.
Hem kadınların hem ulusun savunmasında büyük rol oynadı, oynamaya da devam ediyor.
Kadın ordulaşması kadınlara irade, güç ve kimlik kazandırdı.
Öz savunma alanında güçlenen kadın da öncülük düzeyi gelişti.
Bu iradi duruş özgürlük bilincini pekiştirdi.
Kürt kadınlarının bu alandaki öncülüğü dünya kadınları için de emsal oldu.
-DAIŞ çetelerinin 2014’te Şengal’e saldırmasından sonra Êzîdî kadınlar örgütledikleri YJŞ (Yekîneyên Jinên Şengalê) çatısı altında çetelere karşı mücadeleye devam etti.
-2016 yılında Kuzey Kürdistan kentlerinde istihbarat merkezleri, fuhuş, devlet tetikçileri, uyuşturucu ve erkek zihniyetine karşı mücadele amacıyla Kuzey Kürdistan’da YPS-Jin (Yekîneyên Parastina Sivîlan-Jin) örgütlendi.
-2019’da Xanesor’da kurulan Asayîşa Jinên Şengalê, sayıca az olsa da Şengal’deki çalışmalarına devam ediyor.
Evden çıkamayan kadından ordulaşan kadına
Evden dışarıya çıkamayan kadının ÖNDER APO’nun kadın kurtuluş ideolojisi sayesinde akın akın gerillaya katılması büyük bir sosyal ve kültürel devrimdi.
İdeolojik grup aşamasından kadın ordulaşmasına kadar Kürt kadının özgürlük mücadelesine sayısız kadın damgasını vurdu.
Kadın ordulaşmasına Hanım Yaverkaya, Mihriban Saran, Rahime Kahraman gibi Kürt kadınları damgasını vururken, Kürt halkının özgürlük mücadelesine direnişiyle Gülnaz Karataş, Serhildanlar sürecine Binevş Agal, Kadının özgürlük tarihine Zeynep Kınacı, Kürdistan tarihine ise direnişiyle Sakine Cansız damgasını vurdu.
Direniş kadınları hala destan yazmaya devam ediyorlar.
Cenga Heftanin Direnişinde efsaneleşen Nucanlar, bu direnişi taçlandıran kutsal kadınlar oldu.