Mam Xidir değirmeni yüzyıldır dönmeye devam ediyor
KOYE
Kış aylarının yaklaşmasıyla beraber yurttaşlar buğday ve pirinçlerini değirmenlere taşımaya başladı. Koye’deki Mam Xidir değirmeni yüzyıldır hiç durmadan dönmeye devam ediyor.
Çiftçiler ve yurttaşlar, yazın hasat ettikleri ürünlerini kış aylarına hazırlamak için bu sıralar değirmenlere yöneldi. Hewlêr’in Koye ilçesinde bulunan Mam Xidir değirmeni Güney Kürdistan’ın en eski değirmenlerinden biri. Bu değirmen ateş ve kara yağla çalışmasıyla diğer değirmenlerden ayırılıyor.
50 yıldır Mam Xidir değirmenininn müşterisi olan 80 yaşındaki Qurbanî Mustafa, değirmene ilikin Rojnews’e konuşarak, “Sıramız gelene dek günlerce değirmende kaldığımız zamanlar oldu. Eskiden yalnızca suyla çalışan değirmenler vardı, şimdiki gibi değildi. Günlük 5 ton buğday öğütülüyordu ve bununla Kürt yöresel yemekleri hazırlanıyordu. Bulgur gibi yiyecekleri el değirmeniyle öğütüyorduk. Değirmene adını veren Mam Xidir henüz burayı işlettiği dönemden bu yana bu değirmene geliyoruz” dedi.
Kürt yöresel yemeklerinin diğer yemeklerden daha lezzetli ve daha sağlıklı olduğunu vurgulayan Qurbanî Mustafa, bu yemeklere daha fazla önem verilmesi gerektiğini söyledi.
Kürtlerin yöresel yemeklerinin ardında kadınların yaşadığı acılar ve zorluklar da yatıyor. Kejal Muhammed isimli yurttaş şunları ifade etti; “Yazın hasat ettiğimiz buğdayları, sonbahar mevsiminde Mam Xidir değirmenine getiriyoruz. Hasat ettiğimiz çeşitli buğdaylarımızı öğütmek ve Kürt yöresel yemeklerinde kullanmak üzere sabah saatlerinde buraya geldim. Bizler yalnızca yöresel yemekleri yapıyoruz.”
Mam Xidir değirmeninde çalışan Zana Xidir, değirmenin tarihine ilişkin şunları söyledi; “Değirmenimiz 1027 yılında Koye’de inşa edildi. Yüzyıldır çalışan değirmenimiz, Irak’ta hiç durmadan çalışan en eski değirmen olma özelliğini taşıyor. Burayı inşa eden şirket birkaç kez değirmeni satın almak isetese de, bu değirmen artık bizlerin ve şehrin kimliği olduğu için satmak istemedik.”
Zana Xidir, sözlerini şu şekilde noktaladı; “Her yiyecek türü için farklı bir değirmenimiz var. Bu yılki buğday hasadı oldukça iyiydi. Yurttaşlar bu yıl daha çok buğday ve pirinç gibi ürünlerini öğütüyor.”
