‘Özel okullar Kürt dilini zayıflatıp değersizleştiriyor’- 2
SÜLEYMANİYE-ROJNEWS
Kürt dilinin egemen diller tarafından kuşatıldığını, Kürt dili üzerindeki tehlikeleri bertaraf etmedeki temel sorumluluğun Kürdistan Bölgesi Hükümeti, Aydınlanma Bakanlığı ve ailelerde olduğunu dile getiren Süleymaniye Üniversitesi Kürt Dili Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Şilan Ömer, Kürdistan Bölgesi Hükümetinin ana dilin korunmasına yönelik bir planı olmadığını, özel okulların ana dili önemsizleştirdiğini ifade etti.
Ulus kimliğinin oluşmasında en önemli araçlardan biri dildir. Her ulus ana dili ile tanınır, varlık kazanır. Kürt dili en fazla egemen dillerin baskısı altında kalan dillerden biridir. Kürt dilinin içinde bulunduğu tehlikeye karşın, Kürdistan Bölgesi Hükümeti Kürt dilinin değersizleştirip korunmasında sorumlu yaklaşmıyor.
Türkiye ve İran rejimi Kuzey ve Doğu Kürdistan’da Kürt dilinde eğitime izin vermiyor. On yıllardır bu ülkelerdeki Kürtler en temel hak olan ana dilde eğitim görme hakkından mahrum. Kürdistan Bölgesinde sözüm ona Kürdi bir yönetim olmasına karşın Kürt diline yeterli düzeyde önem vermeyip değersizleştirilmesine zemin sunan politikalar geliştiriyor. Uzmanlar, Kürdistan Bölgesinde Kürt dilinin içinde bulunduğu tehlikelere dikkat çekerek bunun temel sebebin hükümetin eğitim sisteminde uyguladığı yanlış politikalar olduğunu ifade ediyor.
Süleymaniye Üniversitesi Kürt Dili Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Şilan Ömer Kürt dilinin içinde bulunduğu tehlikelere ve bu tehlikelere neden olan faktörlere ilişkin Rojnews’e yaptığı değerlendirmelerde, Kürt dilinin bölgede zayıflamasındaki temel faktörlerden birinin bölgede eğitim veren yabancı okulların olduğunu, hükümetin bu okullardaki eğitim sistemine ilişkin bir plan ve programının olmadığını ifade etti.
‘Özel okullar ana dili zayıflatıp değersizleştiriyor’
Prof. Dr. Şilan Ömer ana dilin bölgede zayıflamasına ve ana dile önemsiz yaklaşılmasına ilişkin şunları söyledi: “ Maalesef bölgede Kürt diline bir çok yönüyle doğru yaklaşılmıyor. Bunu ilki sınırsız açılan özel okullar ki bu okullarda ikinci, üçüncü dil zorunluluğu bulunuyor. Bu durum çocuklarımızın kendi ana diline yeteri kadar değer vermemesine neden oluyor.”
“Bölgede ilk okullar için açılan yabancı dil kursları ana dil üzerindeki tehlikelere zemin hazırlamaktadır” diyen Şilan Ömer konuşmasını şöyle sürdürdü: “ Eğitim Bakanlığı Kürt çocukları için hazırlanan eğitim müfredatını yakından takip edip yeniden ele almalıdır. Özellikle özel okulları yakından takip etmelidir. Çünkü an dil üzerindeki tehlikelerin kaynağında bu okullardaki eğitim müfredatı gelmektedir. Bu okullarda ikici üçüncü sırada yer alması gereken yabancı diller eğitimin esasını olurken Kürt dili ikinci üçüncü sırada yer almaktadır.”
‘Kurumlarda Kürt diline yeterli ilgi gösterilmiyor’
Kürt diline eğitim sisteminden, medyaya, kamu alanlarından, şehir, mahalle tabelalarına kadar yaşamın tüm alanlarında önem verilmediğini belirten Prof. Dr. Şilan, “ Kürt dilinin kullanımına ilişkin yasalarda belirtilen hususlar işletilmemektedir. Kürt dili yaşamın tüm alanlarında ihmal edilmektedir. Kürt dilinin yeniden yaşam dili olması ve korunması noktasında çaba sarf edilmesi gerekir” dedi.
‘ 30 yıldır iktidarda bulunan hükümetler Kürt dilini ihmal etti’
Şilan Ömer konuşmasının devamında şunları söyledi: “30 yıllık siyasi iktidarlar boyunca Güney Kürdistan’da etkili olan hükümetlerin ana dile ilişkin politikaları çok zayıftı. Bunun birçok sebebi var. Birincisi, Kürdistan Bölgesi siyasi iktidarının Kürt dilinin korunması ve etkili olmasına dair bir siyaseti, plan ve programı yok. İkincisi bu hükümetler Kürt diline çok geleneksel kalıplarda yaklaştı. Bu da Kürt dili üzerindeki tehlikeleri artırdı.”
Dünyanın her ülkesinde ana dilin korunması ve geliştirmesi yönünde, dernek, sendika, akademi vb. kurumlar olduğunu belirten Profesör Şilan, bölgede Kürtçe akademi olduğunu, ancak akademinin Kürt dilinin etkili kılınması noktasında çok zayıf kaldığını ifade etti.
Yabancı dil zorunluluğunun işe alımdan, atamalara kadara zorunlu hale getirildiğini, bu durumun ana dilin önemsiz kılınmasına neden olduğunu belirten Prof. Dr. Şilan, Eğitim Bakanlığının öğrencilere yabancı dilleri özellikle de ‘İngilizceyi çok iyi öğrenmelisiniz dediğini, bu durumun öğrenciler arasında yabancı dillere olan özentiyi geliştirdiğini ifade etti.
“Çocuklar 5 yaşına kadar ana dilini konuşmalıdır. Ana diline sahip çıkma konusunda özellikle annelere büyük sorumluluk düşüyor” diyen Şilan, “ Dini ve ulusal kaynaklar, ailelerin çocuklarıyla ana dilinin dışında başka bir dille konuşmasını uygun görmüyor. Bunun aksini yapanlar çocuklarının özgür düşünce ve iradesine müdahale etmiş olur” dedi.
“Maalesef bugün aileler çocuklarını ana okuldan yüksek okullara kadar yabancı dilde eğitim veren okullara gönderiyor” diyen Şilan konuşmasının devamında şunları söyledi: “Bu durum çocukların psikolojisini derinden etkiliyor. Örneğin sinir sisteminin en çok etkilediği nörolojik hastalık otizmdir ve bu hastalık her geçen gün bölgede ve dünyada daha fazla yaygınlaşmaktadır.”
‘Hükümetin Kürt dili için bir plan ve programı olması gerekir’
Hükümetin insanın gelişiminde ektili olan 5 temel faktör için bir plan ve projesinin olması gerektiğini belirten Şilan Ömer bunları şöyle tanımladı: Aileler çocuklarının eğitimlerinin nasıl olması gerektiği konusunda uyarılmalıdır. İlk okuldan yüksek okullara kadar ana dilde eğitim olmalıdır. Çocuklar 10 yaşına kadar ikinci bir dili öğrenmemesi gerekir. 10 yaşından sonra ikinci bir dil öğrense bile bu belli bir plan ve program çerçevesinde olmalıdır.
Medyanın Kürt dili ve kültürü üzerindeki etkisine ilişkin Kürdistan Bölgesi Hükümeti Aydınlanma Bakanlığının üzerine düşen sorumluluklara da değinin Şilan Ömer, Aydınlanma Bakanlığının medyanın diline dair bir plan ve programının olması gerektiğini medyanın Kürt diline bağlı kalarak Kürt dilinin yok olmasına hizmet etmemesi gerektiğini ifade etti.
‘Ana dilimizi kaybedersek kişiliğimizi, varlığımızı kaybederiz’
Kültürlerin canlı ve sürekli geliştiğini belirten Şilan, “Ancak değişimin Kürt dili ve kültürünü, toplumsal değerlerini geriye çeken yönde olmaması gerekir. Kürt kültürü ve toplumsal değerleri korumalıyız. Dil en temel ulusal ve kültürel değerimizdir. Onun korunması kültürümüzün, toplumsal değerlerimizin korunması anlamına gelir” dedi.
Yetkilileri Kürt dilinin korunması ve yaygınlaştırılması konusunda sorumluluğa davet eden Prof. Dr. Şilan Ömer son olarak şunları söyledi: “Kürt dili ve ulusal değerlerimize sahip çıkalım. Gönüllü bir şekilde anadilimizden vazgeçmeyelim. Eğer dilimizi kaybedersek ulus olarak ta yok oluruz. Yine ana dilimizi kaybedersek kişiliğimizi, varlığımızı kaybederiz.”