Irak parlamento başkanı seçildi: Bundan sonra ne olacak?

10 Ekim 2021 tarihinde Irak’taki erken seçimlerin resmen onanmasının ardından 30 Aralık 2021 tarihinde Irak Cumhurbaşkanı Berhem Salih’in yayınladığı genelgenin gereği dün (9 Ocak) yeni dönemiyle ilk defa toplandı.

Irak Parlamentosu yeni döneminin ilk oturumuna parlamentonun en yaşlı üyesi olan Mehmed Meşhedani geçici başkanlık etti.

İlk oturumda Şii grupları olan Sadr Hareketi (Şii) ve Çerçeve Koordinasyonu (Şii) arasında yaşanan gerginlik ve arbede nedeniyle geçici parlamento başkanı Mehmed Meşhedani rahatsızlanarak hastaneye kaldırıldı.

Parlamento iç tüzüğü gereği yapılan oylamalar sonucu Takaddum Hareketi lideri ve Sünnilerin ortak adayı Muhammed Halbusi parlamento başkanı seçildi.

Irak Parlamentosu başkanlık seçimlerinde Sadr Hareketi listelerinden parlamentoya girmeyi hak kazanan Hakim Zamli, Irak Parlamentosu 1. Başkan Vekili seçildi.

Başkanlık seçimlerinde Parlamento 2. Başkan Vekili olmayı hak kazanan üye KDP’nin Kerkük milletvekillerinden Şaxewan Abdullah oldu.

Bundan Sonra ne olacak?

Irak yasaları ve parlamento iç tüzüğü gereği, Irak parlamentosu 15 gün içerisinde yeni cumhurbaşkanını seçecek. 2003’te Saddam liderliğindeki Baas rejiminin yıkılmasından ve yeni Irak anayasının kabulünden bu yana Irak’a bağlı federatif bölgeler arasındaki anlaşmalar gereği Irak Cumhurbaşkanı Kürdistan Bölgesi’nden seçilmektedir.

Irak cumhurbaşkanlığını sırasıyla Celal Talabani, Fuat Mahsum ve son olarak Berhem Salih yaptı.

Irak cumhurbaşkanlığı hakkını elinde bulunduran Kürdistan Bölgesi’nde ise iki ana parti olan KDP ve YNK arasında gerçekleştirilen anlaşmalar gereği YNK tarafından belirlenmektedir. Kimi zaman KDP’nin aday belirleme girişimleri olsa da gelenek şimdiye dek bozulmadı.

Peki Cumhurbaşkanı kim olacak?

Partiler ve bölgeler arasındaki anlaşmalar gereği YNK’nin belirleyeceği cumhurbaşkanı adayı henüz netlik kazanmış değil. YNK tarafından adayın kim olacağına dair herhangi bir resmi açıklama şu ana kadar yapılmadı.

YNK kulislerinde ve YNK yetkililerinin basında yaptıkları açıklamalarda Cumhurbaşkanı adaylarının yeniden Berhem Salih olacağı belirtiliyor.

YNK Politbüro üyesi Rizgar Haci Heme, 21.12.2021 tarihinde basına verdiği bir demeçte cumhurbaşkanlığı konusunda tüm partilerle birlikte Bağdat’a gitmek istediklerini belirtmiş ve “Şimdiye kadar Irak Cumhurbaşkanı adayımız Berhem Salih’tir” demişti.

Hükümet nasıl kurulacak?

15 gün içerisinde Irak’ın yeni cumhurbaşkanının belirlenmesinin ardından, seçilecek olan yeni cumhurbaşkanı parlamentodaki sayıca en büyük gruba hükümeti kurma yetkisi verecek.

Irak parlamentosundaki en güçlü grubun kim olduğu tartışmalı olsa da Sunni ve Şii taraflar parlamentodaki en büyük grubu oluşturmak için kendi içlerinde ittifak arayışlarını sürdürüyor.

Irak parlamentosunun dünkü ilk oturumunda 88 vekille kendini en güçlü grup olarak kabul eden Şii Çerçeve Koordinasyonu üyeleri ile 76 vekille en büyük grup olduğunu iddia eden Sadr Hareketi üyeleri karşı karşıya gelmişti.

10 Ekimde gerçekleşen Irak seçim sonuçları

Irak’ta 10 Ekim’de gerçekleşen parlamento seçimlerinde partilerin ve ittifakların aldığı oy oranları şöyle:

*Şii din adamı Mukteda el-Sadr liderliğindeki Sadr Hareketi, meclisin 329 koltuğundan 73’ünü kazandı.

*Irak eski parlamento başkanı ve Sünni lider Muhammed Halbusi yönetimindeki Taqqadum Partisi, nihai sonuçlara göre 37 sandalye kazandı.

*Sonuçlar, eski Başbakan Nuri el Maliki’nin liderlik ettiği Hukuk Devleti İttifakı’na 33 sandalye kazandırdı. 17 sandalyeyle ikinci sırada Haşid el-Şaabi’nin siyasi kolu olan El-Fetih İttifakı yer aldı.

*Kürdistan Bölgesi’nde ise Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) 31 sandalye, Kürdistan Yurtseverler Birliği (YNK) ve Goran Hareketi’nin (Goran) kurduğu Kürdistan İttifakı ise 19 sandalye kazandı.