Şengal’de Pir Ari Bayramı kutlanıyor

Şengal’de Batizm Bayramı kutlamaları başladı. Batizm Bayramı, sadece Şengal Êzidîleri ve özellikle Çêlka Aşireti tarafından kutlanan bir bayram olma özelliğini taşıyor. Bayram her ne kadar Tavus Meleği için kutlansa da Pir Ari (Pirê Arî) bayramı olarak biliniyor. Diğer yıllardan farklı olarak kendi topraklarına dönen Êzidîler olduğu için bayram bu yıl büyük bir coşkuyla kutlanıyor.

‘Bayram gelenekleri’

Pir Ari, Êzidîlikte baş melek olarak kabul edilen Tavus Meleği’nin temsili olarak kabul ediliyor. Bu yüzden Pir Ari bayramı, tanrının 7 meleği adına 7 gün boyunca sürüyor ve bayramın ilk günü, arınma günü olarak biliniyor. Pazartesi, Salı ve Çarşamba günleri oruç tutulan bu bayramda, son günde yarım gün oruç tutuluyor. Yarım günlük orucun ardından öğleden sonra artık bayram kutlamaları başlıyor. Çarşamba öğleden sonra kurban kesme ritüeli olarak bilinen ‘serbir’ zamanı başlıyor. Her aile bir hayvan kesiyor. Serbir’de 7 kemiğe dokunulmaması gerekiyor ve her bir parçaya “Parî” (Parça) deniyor.

İnanca göre, serbir kesildiğinde 7 kemiğin kırılmaması ve Şevberat (kimsenin uyumadığı gece) gününe kadar korunması ve yenmemesi gerekiyor.

Ardından “Sewik” adlı özel bir ekmek yapılıyor. Sewik, Pîrê Çêlkan’ın evinden alınan maya ile yapılıyor. Her aile, Pîr’in evine giderek bu mayayı getiriyor ve Sewik ekmeğinin üstüne yılın 12 ayını temsil eden 12 hat çiziliyor.

‘Haftalık Tören’

Perşembe günü aileler misafirlerini karşılıyor. Her misafire et ve Sewik ekmeği ikram ediliyor.  Aynı gün, öğleden sonra Batîzm bayramı için özel olarak yapılan “Xwera” keki getiriliyor. Çêlka Aşiretinden Micêwir tarafından hazırlanan xwera; çavdar unu, susam ve tavuk yumurtasından yapılıyor. Bayramın en kutsal şeyi olarak görülen keke “Pir Ari’nin Xwerê’si” deniyor.

Xwera eve getirildiği zaman Xwera’nın serileceği yerde ateş yakılıyor. Şayet evde dindar birileri varsa Êzidîlere özgün dualar okunuyor. Eve gelen her misafir Xwera’yı ziyaret ederek, hayratını masaya bırakıyor ancak bu zorunlu bir uygulama değil.  Perşembeyi Cuma’ya bağlayan gece ise kimse uyumuyor. Bu geceye ise Şevberat  deniyor.

Cuma günü ise aileler uyuyor ve misafir ziyaretleri yapılmıyor. Cumartesi gecesi ise yeniden misafirler karşılanıyor. Bayramın son günü olan Pazar günü ise sabah saatlerinde gün doğumundan hemen önce aileler “Şêşims” kahvaltısı hazırlıyor ve bu kahvaltı Serbir’in kelle ve paçasından oluşuyor ve komşulara dağıtılıyor. Kahvaltının ardından aileler dezî denen pamuktan ince bir iplik hazırlıyor. Dezî’nin bir ipi kırmızı ve bir ipi beyaz oluyor ve bu ipler birbirine dolanıyor. Dezî dağıtıldıktan sonra bayram öğlen sonlanıyor ve xwera kaldırılıyor.

Çetelerin baskısı nedeniyle Güney Kürdistan’a da göç eden Çêlkan aşireti, bu yıl topraklarına dönerek bu bayramı sıcak bir şekilde kutluyor.

Bu bayram Şengal’de en çok Duhla cemaati tarafından kutlanıyor. Bu yüzden bu bayram bizlerde Duhla’ya giderek Mam Yusif’in misafiri olduk ve sıcak karşılandık ve bayramlaştık. Mam Yusif, bu bayramı iki yıl göçebeyken kutladıktan sonra Şengal’de, kendi topraklarında bu bayramı kutlamanın heyecanını yaşıyordu.