Çemçemal’da 200 yıldır gelenek haline gelen tuz üretimi

Süleymaniye’nin Çemçemal ilçesine bağlı Xwêlên köyünde yıllardır makine ya da katı madde kullanılmadan doğal su kaynaklarından tuz üretiliyor. Xwêlên köyünde üreticiler yılda ortalama 700 ile bin 300 ton arasında tuz üretiyor. Adını tuzun Kürtçesi olan Xwê’den alan Xwêlên köyü Çemçemel’e yaklaşık 40 kilometre uzaklıkta yer alıyor. Köyde bir gelenek haline gelen tuz üretimi 200 yıldır yapılıyor. Köyden bir kilometre uzaklıkta bulunan su kaynaklarından tuz üretiliyor. Köyde kaynak suların içine akması için 70 kuyu ve büyük çukurlar hazırlanmış.

Hükümet tuzun üretildiği doğal kaynakları ulusal zenginlik olarak değerlendirdiği için bu kaynakları özel kişilere para karşılığında kiralıyor. Hükümet ihale usulü kiraya verilen doğal kaynaklardan bu yıl 57 milyon dinar kazanç sağladı.

Üreticiler son iki yıldır doğal su kaynaklarına tatlı suların karışmasıyla tuz üretiminin azaldığını belirtiyor. Bu yıl aşırı sıcakların da eklenmesiyle üreticiler bu yıl 600 ton tuz üretebildi.

Tuz üretim işinde çalışan Sabeh Kerim, “Çalışma saatlerimiz 06.00 ile 17.00 arasındadır. Kazdığımız büyük çukur alanlarda tuzu süpürüp biriktiriyoruz. Daha sonra tuzu torbalara koyarak, paketliyoruz. Tuzun hazırlama sürecinde değişik evreler var. Müşterilerimizin bazıları gelip kendi aileleri için buradan tuz alıyor. Bazıları da ticaretini yapmak için geliyor. Tuz torbaları 35 ile 40 kilo arasında değişiyor. Bir tuz torbası 10 bin ile 15 bin dinar arasında satılıyor” dedi.

Meriwan Haci Qadir ise, “Bu yöredeki insanların tuza yoğun talepleri vardır. Eylül ve Ekim ayında diğer kentlerdeki işletmeler de çalışmamız için bizi çağırıyorlar. Süleymaniye, Hewlêr ve Ranya ile Qeladiz ilçeleri bu tarihlerde bizi yardıma çağırıyor” ifadelerini kullandı.

Xwêlên köyünde yaşayan Umêd Şefin ise “Enfal katliamından önce de halk tuz için buraya gelirdi. 5 -6 gün kendilerine tuz üretmek için burada kalırlardı. Ancak şimdi gözle görülür bir azalma yaşanıyor” şeklinde konuştu.

(hb/eo)

https://www.youtube.com/watch?v=UXUpnSOFXeY”>