Kürdistan Bölgesi yasaları çok eşliliğin önünde engel değil

Kürdistan Bölgesi’nde çok evliliği sınırlayan bir yasa olmasına rağmen bu yasa çok evliliğin ortaya çıkmasını engelleyememiştir. Kürdistan Bölgesi’ndeki erkekler ikinci eş evliliği yapmak istediklerinde hiçbir kamu soruşturması olmadan Irak’ta mahkemeye gitmek istiyorlar. Zira Irak yasalarına göre bu durum normal kabul ediliyor.

Çok evlilik konusu, toplumda ve eşler arasında sürekli tartışmalara ve çelişkilere neden olan konulardan biridir. Çok eşliliğin erkek mazereti, İslam ve Şeriat’ta bir erkeğin dört eşe sahip olmasının caiz olduğunu söylemesidir.

Ezherda Şeyhi Doktor Ehmed Elteyip, çok eşliliğe yönelik son açıklamasında şunları belirtti: “Erkek, tek bir eş getirmelidir. ‘İslam’da çok eşlilik var’ diyenler, yanlıştır. Bu konu çoğu zaman kadına ve çocuklara yönelik bir zulümdür. Çok eşlilik, Peygamberimizin sünnetinden ve Kutsal Kur’an’dan uzaklaştırılmıştır. Müslümanlar, eş üstüne eş getirme konusunda özgür değildirler. Evet, bir serbesti var ama bazı şartlara bağlanmıştır. İzin, bazı şartlara göre verilir. Şayet ortada şartları karşılayacak bir neden yoksa izin de yoktur.”

Sorulması gereken temel soru şu: Çok eşlilik nasıl ve hangi mahkemelerde gerçekleşiyor? Kürdistan Bölgesi Parlamentosundaki düzenlemeler niçin çok evliliğin önüne geçemiyor.

Kişisel yasalar ve çok eşlilik için koşullar

2008 tarihli 15 sayılı Kanun Kürdistan Bölgesel Parlamentosu tarafından değiştirilmiştir. İkinci eş evliliği yapmak yasaktır. İkinci bir eşle evlenmenin çok ağır nedenleri ve şartları var.

Kürdistan Bölgesi parlamentosunun değiştirdiği bir yasaya göre, hiçbir erkeğin bir kadından daha fazla kadınla evlenme hakkı yoktur. İlk eşin hasta olması veya çocuğu olmaması şartıyla ikinci evlilik yapılabilir. Erkeğin maddi durumu iyi ise iki kadın arasında adaletli olacağına söz verir. Her şeyden önce, ilk eş, erkeğin ikinci eşini kabul etmelidir. Bu şartlar karşılanmadığı sürece erkek ikinci bir kadınla evlenemez.

Ancak, bir kişi mahkeme dışında ikinci bir eş veya daha fazlasını getirse ve dışarıdan (Irak) bir sözleşme yaparsa, yine de bu dışarıdan yapılan sözleşmenin onaylanması için Kürdistan Bölgesi mahkemelerine başvuramaz. Yasaya göre, bir erkek ve bir kadın soruşturma mahkemesi dışında bir evlilik gerçekleştirirse bu suçtur. Bu suçu işleyen kadın ve erkek bir milyon dinardan az ve üç dinardan fazla olmamak üzere para cezası ile cezalandırılırlar. Hapis cezası da üç yıldan az ve beş yıldan fazla olmamak üzere ayrıca verilmektedir.

Kürdistan Bölgesindeki evlilik yasalarındaki muğlaklıklar çok evliliğin önünü kapatabilmiş değil. Kürdistan Bölgesinde bir erkek ikinci bir kadınla veya daha fazlasıyla evlenmek istediğinde Kürdistan Bölgesin dışındaki mahkemelere başvurmaktadır. Kürdistan Bölgesi yurttaşları, aynı zamanda Irak yurttaşı da sayılıyor. Bu nedenle gün geçtikçe çok evlilik sayısı artıyor. Irak yasalarında ikinci evlilik için sadece mahkemenin onayı ve şu şartlar gerekiyor

-Ekonomik durumun elverişli olması ve iki eşin maddi ihtiyaçlarını karşılaması

-Meşru bir gerekçe (Burada da oldukça derin bir muğlaklık söz konusu)

Irak’ta söz konusu yasalarda bir kadının eşinin ikinci bir evlilik yapmasını şikayet etmesi de yasaklanmıştır.

Yapılan araştırmalar, ikinci evliliklerin 2003 yılından sonra arttığını ortaya koyuyor. İkinci elilik yapan erkeklerin temel gerekçesi ise ilk eşinden çocuğunun olmaması veya ilk eşinin hasta olması olarak gösteriliyor.

29 Mayıs 2022’de Irak Yüksek Yargı Konseyi,  Irak’ta 3 ay içerisinde 1892 ikinci evliliğin yaşandığını belirtti. İkinci evliliğin en çok yaşandığı kent ise Musul olarak belirlendi.

Ortaya çıkan veriler Kürdistan Bölgesi yasalarının çok evliliğin önünü kapamadığını gösteriyor. Bunun en temel sebebi ise yasaların muğlak ve eksik olmasıdır.