Kendi döneminde devrim yaratan kadın: Hepsexanî Neqîb Berzencî

Tarihinde 12/04/2024 - 13:16

HABER MERKEZİ

Kürt kadınları tarihten günümüze erkek egemen düzene karşı her zaman güçlü bir duruş ve direniş içerisinde olmuştur. Kürt kadınlarının bu duruşu Kürt halkının umudunu diri tutarak tarihin her döneminde verdiği özgürlük mücadelesinin döngüsünü sağlamıştır.

Kürt halkının direniş mücadelesinin döngüsünü Dayê Tebrizi, Hawrami, Celale Xanimê Loristani, Reyhan Loristanî, Xatun Mayzad Serkati, Zadine Xanim, Mina Qazî, Deyfe Xatun, Kürt Amazonu Kara Fatma (Fatma Reş), ilk diplomat Adile Hanım, adına şiirler yazılan Hanzat Hanım, Fatma, Zarife, Besê, Perihan, Şemse, Nehrili, Meryem, Fasla gibi kadınlar yaratmıştır.

Kürtlerin tarihinde kültürel değerlere olan bağlılığı, yurtseverliği, cesareti ve iyilik severliği ile adını yazdıran kadınlardan biri de Hepsexanî Neqîb Berzenci’dir.

Hepsexanî Neqîb, Süleymaniye’nin tanınan ailelerinden olan Berzencî ailesindendir. Hepsexanî, Nakşibendi tarikatına mensup dindar bir ailede büyür. Ailesi Kürt kültürel değerlerine bağlı yurtsever bir ailedir. Ailesinin siyaset ve Kürt özgürlük davasına vermiş olduğu destek, Hepsexanî Neqîb’i de etkiler ve daha sonra hem kendisinin hem de çevresindeki kadınların yaşamını değiştirecek adımlar atmaya yönelir. 31 yaşındayken amcasının oğlu Şex Qadir ile evlenir.

Kendi döneminde devrimler yaratan kadın

Hepsexanî, kendi döneminin devrim yaratan kadını olarak da bilinir. İyilikseverliği de ön plana çıkan Hepsexanî, evini kadınların bilinçlendiği bir ocağa çevirir. İlişkilendiği her insanla, kadınla bir gönül bağı kurar ve onları özgürlük yoluna sevk eder. Kadınların siyasete, edebiyata ve sanata yönelmesine ve iyi bir öğrenim görmesine çok önem veren Hepsexanî Neqip, yaşadığı dönemde kız çocukları okutulmazken, kadınların öğrenimden mahrum bırakılmaması için bireysel çabalar içerisine girer ve kendi evini kadınların okuyup yazma öğrendiği bir eğitim ocağına dönüştürür. Daha sonra ilk Kürt kadın örgütlenmesi olan Kürt Kadınlar Birliği’ni (Komelî Afretanî Kurd) 28 Haziran 1930 tarihinde kurar. Birlik çalışmasına Süleymaniye’nin tanınan ailelerinden gelen Hepsexanî Îrfan Fanî de dahil olur.

Zulme karşı ön saflarda yer aldı

İngiltere siyasetinin ürünlerinden biri olan baskıcı Irak devletinin Kürtlere karşı asimilasyoncu ve soykırımcı politikalarına karşı ayaklanan Kürt halkıyla birlikte en ön saflarda yer alır. Süleymaniye kentinde bugün bile hala ismi Dergey Saray (Saray Kapısı) olarak kalan yere kadar yürürler. Burada İngiliz askerleri ve Irak devlet güçleri tarafından önleri kesilir, kitle silahlarla taranır. Birçok kişi gösteri yerinde hayatını kaybederken, birçoğu da yaralanır ve aralarında Hepsexanî’nin eşi Şex Qadir de olmak üzere birçoğu da gözaltına alınarak Kerkük ve Bağdat’ta bulunan cezaevlerine götürülürler.

İngiltere’nin Kürt halkına yönelik inkarcı politikalarını eleştiren bir mektup kaleme alan Hepsexanî, mektubu İngiliz yetkililere ulaştırır. Kürt halkının meşru haklarını talep ettiği barışçıl bir gösteriye böyle vahşice saldırmalarını asla kabul etmeyeceğini ve son nefesine kadar bu politikalar karşısında mücadele edeceğini bildirir. Daha sonra merkezi Cenevre’de bulunan Birleş Milletlere de bir mektup yazarak “Kürt halkının kendi kaderini kendi iradesiyle tayin etme hakkı var” der ve ömrünün sonuna kadar Kürt halkının özgürlük mücadelesine aktif bir şekilde katılır. Sadece Güney Kürdistan’da başlatılan Kürt hareketine desteklerini bildirmekle kalmaz, aynı zamanda Doğu Kürdistan’da İran rejimine karşı özgürlük mücadelesi yürüten ve Mahabad Kürt Cumhuriyeti’nin lideri olan Qazi Muhammed’in eşi Mîna Qazî ile de ilişkilenir, maddi ve manevi olarak destek sunar.

Sanat ve kültür çalışmalarına da büyük ilgisi olan Hepsexanî Neqîp, Süleymaniyeli büyük şair Pîremêrd ve diğer aydınlarla birlikte Kürt halkının direniş bayramı olan Newroz ateşlerini tutuşturmaktan da geri durmaz. Kendi döneminin Kürt kadın önderlerinden ve devrimcilerinden olan Hepsexanî Neqîb, 12 Nisan 1953 yılında 62 yaşındayken hayata gözlerini yumar ve başlattığı mücadele mirasını daha sonraki dönemlerde Kürt özgürlük mücadelesinde önemli rol oynayacak olan başka kadınlara devreder.