Oligarklar yabancı ülkelerdeki gayrımenkulle nasıl para stokluyor?

Irak Kürdistan’ında da görüldüğü gibi ‘laranja’ işleri… Withers’ın müşterilerinden birinin Irak Kürdistanı Başkanı Neçirvan Barzani’nin ailesi olduğu görülüyor. The American Prospect, Kürt cumhurbaşkanının bölge başbakanı olarak görev yapan kuzeni Mesrur Barzani’nin Miami’deki sekiz haneli bir emlak yatırımını gizlemek için Amerikan kurumsal gizlilik yasalarını nasıl istismar ettiğini ortaya çıkardı

 Zack Kopplin / Basma Humadi*

Virginia emlak avukatı Dan Withers, web sitesinde paranın görünmez hale getirebildiğini iddia ediyor. Offshore şirketlerden özel tröstlere kadar, “anonimliğin ve sorumluluktan kaçmanın büyük önem taşıdığı” mega zengin müşterilerine “yenilikçi yasal stratejiler” sunuyor.

Serveti gizlemek genellikle vergi kaçırma ve kara para aklama gibi yasa dışı nedenlerle veya en azından birinin vergi faturasını düşük tutmak için yasal boşlukları kullanmak gibi kabataslak nedenlerle yapılır. Bu hizmet, özellikle vatandaşlarının ne kadar para çaldıklarını keşfetmesini engellemesi gereken yabancı diktatörler ve yozlaşmış politikacılar için çekicidir. Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden bu yana, finansal gizlilik endüstrisinin yol açtığı zarar daha fazla dikkat çekti, ancak parası saklanacak tek kişi Rus oligarkları ve savaş suçluları değil.

Withers’ın müşterilerinden birinin Irak Kürdistanı Başkanı Neçirvan Barzani’nin ailesi olduğu görülüyor. Aile, Kuzey Irak’taki bu yarı bağımsız bölgeyi nesiller boyunca yarı monarşi olarak yönetti ve sahte olduğu iddia edilen petrol, telekom ve emlak anlaşmalarından büyük servet biriktirdi. Aralık ayında The American Prospect, Kürt cumhurbaşkanının bölge başbakanı olarak görev yapan kuzeni Mesrur Barzani’nin Miami’deki sekiz haneli bir emlak yatırımını gizlemek için Amerikan kurumsal gizlilik yasalarını nasıl istismar ettiğini ortaya çıkardı. Barzani iddiaları yalanladı. Barzaniler komşu bir ülkeyi işgal etmemiş olabilir, ancak WikiLeaks tarafından sızdırılan Dışişleri Bakanlığı notları, Kürt devletinin sistematik yolsuzlukla nasıl çalıştığını belgeledi.

Kürt cumhurbaşkanı da kuzeni gibi denizaşırı gizli mülklerle bağlantılı. Ancak, adı doğrudan sahiplik belgelerinin hiçbirinde görünmüyor. Bunun yerine, bu varlıklar, çalışanlar, arkadaşlar ve aile dahil olmak üzere karmaşık vakıf fonları ve aracı sistemlerin arkasına gizlenmiş durumda.

Aile bu nedenle avukat Withers ile çalışmak zorundaydı.

Finansal gizliliği kolaylaştıran veya bir mülkün gerçek sahibini gizlemek için bir şirket veya mülkün üzerine isimlerini koyan kişileri tanımlamak için İngilizce’de tam da bunu ifade eden bir kelime yok. Sanat tüccarlarından muhasebecilere kadar çok çeşitli insanlar bu hizmetleri sağlayabilir ve yaptıkları işin gerçek mekaniği hukuk dilinde kamufle edilir. Ancak Brezilya, yolsuzluk skandalı geçmişi olan başka bir ülkenin vatandaşları için bu işi tanımlamanın basit bir yolunu buldu. Bu tür finansal vekiller Portekizce’de “portakallar” anlamına gelen laranjas olarak ifade ediliyor. Brezilya veya Amerika Birleşik Devletleri’nden Rusya ve Irak Kürdistanı’na kadar birçok yolsuzluk planının ortak noktası, bunların laranja endüstrisi tarafından gizlenmiş olmalarıdır.

Ne Withers ne de Nechirvan Barzani’nin temsilcileri yorum taleplerine yanıt vermedi ve herhangi bir yasanın çiğnendiği de açık bir şekilde ortaya çıkmış değil, ancak Kürt cumhurbaşkanının çok sayıda laranjası var gibi görünüyor. The American Prospect, McLean, Virginia ve Dubai arasında, akrabaları ve ortaklarıyla bağlantılı dokuz rakamlı figürler değerinde yaklaşık 300 mülk tespit etti.

Yolsuzluğun izi, Kuzey Virginia’daki bir Konfederasyon askerinin adını taşıyan bir cadde olan Mottrom Drive’da başlıyor. Görünüşe göre laranja avukatı Withers, bu caddede toplu olarak 20 milyon dolardan fazla değere sahip yanyana dört mülkün sahiplerini gizlemek için büyük çaba sarf etti.

Bu bir kaç katmanlı bir gizlilik hali. Bölge tetkikçisinin web sitesinde mülklerin sahiplerinin adları ya Withers tarafından bir mütevelli olarak yazılıyor ya da ‘istek üzerine alıkonuldu’ şeklinde yazılıyor. Dört mülkün fiziksel tapuları gösteriyor ki bu mülkler iki yaşayan akraba olan Mottom Trust ve Dulany Trust yanı sıra bir de anonim şirket tarafından kontrol ediliyor. Bu tertibatın tamamı ise Withers tarafından işletiliyor.

Bu işlevsel bir gizleme metodu olsa da eski kayıtlar satın almalarla bağlantılı gerçek bir kişinin adını ortaya koyuyor. Mülklerden birinin, Nabila Mustafa tarafından Mottrom Trust’a devredildiği görülüyor. Bu bile bir saptırma aslında. Mustafa’nın bir diğer adı da Nebila Barzani. Kürt cumhurbaşkanının eşidir.

Benzer bir ağ da, çevrede bölgedeki diğer varlıkların alım satımıyla ilgili. Aynı avukatın yardımıyla, 3 milyon dolar değerinde en az iki mülk daha Blue Ridge Trust adlı bir araçtan geçti. Yine, sahiplerinin isimleri çevrimiçi olarak saklandı, ancak bu fon Jameel Sindi adında bir adam tarafından işletiliyordu. Barzanileri tanıyan bir kaynak, Sindi’nin Kürt cumhurbaşkanının bir çalışanı olduğunu doğruladı ve bu da onu neredeyse kesinlikle başka bir laranja yapıyor. Sindi ayrıca avukat Withers’a üçüncü bir mülkü 1 milyon dolara yakın bir fiyata satın alması için bir vekaletname verdi. Son mal grubu gibi bunlar da Neçirvan Barzani’nin yakın bir akrabasıyla bağlantılı. Blue Ridge Trust’a mülk aktarıldığını gösteren belgelerde, kardeşlerinden birinin adı geçiyor.
24 milyon dolar çok büyük bir para, ancak yurtdışında tutulan başka bir laranja mülkü grubuna kıyasla ciklet parası sayılır.

Gelişmiş Savunma Araştırmaları Merkezi tarafından elde edilen Dubai mülk verilerinin sızdırıldığı bir hesap defterine göre, Kürt cumhurbaşkanının merhum teyzesinin kocası Salar Hakim, şehirdeki en büyük Iraklı mülk sahibi. The Grand’daki birimlerin yaklaşık altıda biri de dahil olmak üzere, şehir genelinde en az 288 farklı gökdelen dairesiyle bağlantılı. (İletişime geçildiğinde, Hakim mülklere sahip olduğunu doğruladı, ancak başka bir yorum yapmayı reddetti.)

Bu varlıklara kesin bir fiyat koymak zor, ancak Hakim’e ait olanlarla karşılaştırılabilir en ucuz mülkler yüz binlerce dolar değerinde. Diğerleri için çok daha uçuk miktarlar söz konusu. Kürt cumhurbaşkanının amcasının tüm hisseleri kesinlikle en az 100 milyon doların üzerinde ve her ay milyonlarca kira getirebilir.
Hakim’in böyle bir servete sahip olabilmesi için nasıl bri meşru sebep olabilir hayal etmesi bile güç. Kendisi başarılı bir bankacı ve Kürdistan Uluslararası İslam Bankası’nın başkanı, ancak bankanın kamu mali belgeleri, kâr elde ettiğini veya liderliğine bu alımları dalgalandırabilecek türden bir maaş ödediğini göstermiyor. Mülklerin meşru bir banka yatırımı olması da makul görünmüyor. Bankanın en son mevcut yıllık raporu, sahip olduğu tek mülkün Irak Kürdistanı içinde olduğunu ve yaklaşık 16 milyon dolar değerinde olduğunu gösteriyor.
Ancak, hileli sigorta piyasalarından, petrol kaçakçılığından veya sahte sözleşmelerden para saklamaya yönelik bir laranja planı tam olarak böyle görünebilir.

Hakim’in mali durumu, akrabalarınınkiyle iç içedir. Kürt cumhurbaşkanının kardeşlerinden bir diğeri, Hakim’in bankasının bir kısmına sahip ve cumhurbaşkanının oğlu, bankanın 30 milyon doların üzerinde hissesini sattı.
Amerika Birleşik Devletleri, kleptokratların, narko kaçakçılarının ve silah tacirlerinin isimsiz parasıyla ağzına kadar doldurulmuş bir sonraki Birleşik Arap Emirlikleri olmak istemiyor. Ancak Kürt cumhurbaşkanının ailesinin gizli Amerikan mülklerini stoklamak için kullandığı stratejiler, Amerikalılar ve Ruslar da dahil olmak üzere diğer oligarkların burada kendi servetlerini gizlemek için kullandıkları araçlarla aynı. Suç ve yolsuzluk için başka bir büyük uluslararası cennet olma yolundayız.

Neyse ki, bazı reformlar masada. Laranjaları yasaklamak ve Amerika Birleşik Devletleri’ndeki her mülkün ve şirketin intifa hakkı sahiplerinin tam olarak kamuya açıklanmasını talep etmek en iyi adım olacaktır, ancak daha iyi bir adım, ENABLERS Yasasıdır. Pandora Belgelerinin yayınlanmasından sonra birkaç Kongre üyesi tarafından tanıtılan ENABLERS Yasası, laranjaların müşterileri üzerinde temel durum tespiti yapmasını gerektirecek. ABD Uluslararası Şeffaflık Ofisi Savunma Direktörü Scott Greytak, “Bir müşteri gelir ve sizden bir şirket kurmanızı isterse veya bir mütevelli olarak hizmet etmenizi isterse, kiminle uğraştığınızı bilmelisiniz. Bu da en azından, kara para aklama ve yolsuzluğun finansmanına karşı korunmak için onlar hakkında önemli bilgileri toplayıp Hazine’ye raporlamak anlamına geliyor.”

Batı’nın Putin ve oligarklarına para sağlamakta oynadığı rol, yolsuzluğu kolaylaştırmak için kullanılan mali gizliliğin, küçük bir ‘iyi hükümet’ sorunundan çok daha fazlası olduğunu her türlü şüphenin ötesinde kanıtladı.
Adalet Bakanlığı, Rus yolsuzluğuna odaklanmak için yeni bir görev gücü oluşturdu, ancak süreçte diğer kleptokratları hedef almaları için her neden var. Greytak, “Bu çabaların belirli bir ülkenin yozlaşmış liderlerinin kirli paralarına ve varlıklarına el koymakla bitmesine izin vermeyelim. Halklarından çalan ve bu parayı Amerika Birleşik Devletleri’ne aklayan tüm insanların peşine düşelim” dedi.

* https://prospect.org sitesinden Gözde Çağrı tarafındna çevrilmiştir