82 Kürt yurttaşın katledildiği kanlı tarih: 9 Haziran 1963 | 2’inci Bölüm

İBRAHİM ARİ

Baas rejiminin en büyük suçlularından Zaim Sadık’ın 82 Kürt yurttaşı Süleymaniye’de katletmesinin üzerinden 61 yıl geçti. Baas rejiminin Kürt halkına karşı işlediği vahşi suçların başında gelen bu katliam, kimyasal bombalamaya ve Enfal’e kadar uzanmıştı.

Baas rejimi, 8 Şubat 1963’te Abdülkerim Kasım’a yönelik askeri darbe düzenleyerek hükümeti ele geçirdi. Darbenin başarısını bir kaç gün sonra ilan eden Baas rejimi, iktidara gelmesiyle birlikte Abdülkerim Kasım hükümetinden yüzlerce subay ve yetkiliyi görevinden ihraç etti.

Baas rejimi, askeri darbenin başlangıcında Kürt devriminin siyasi yetkilileriyle ilişkiler kurarak onlara merkezi alanlarda görev ve yetki verme gibi büyük vaatlerde bulunmuştu. Ancak bu sözleri verdikten sonra pişman olan Baas rejimi, Güney Kürdistan’da farklı gerekçeler öne sürerek savaş çıkarmayı hedeflemişti.

8 Haziran 1963’te Baas rejimi, Zaim Sadık’ın liderliğinde güçlerini Süleymaniye’de bulunan Ezmar ve Kuyece’deki kırsal alanlara gönderdi. Ancak Pêşmergelerin karşılarına çıkmasıyla geri çekilmek zorunda kaldı. Baas rejimi bunu üzerine, Pêşmergelerin direnişine karşılık farklı yol ve yöntemlerle intikam alma arayışına girdi.

Bu çerçevede 9 Haziran günü Zaim Sadık, askeri güçlere Süleymaniye’de silahlı arama operasyonu talimatı vererek sokağı çıkma yasağı ilan etti. O gün, Baas rejimi güçlerince aralarında öğretmen, tüccar ve gençlerin de bulunduğu 82 Kürt yurttaş tutuklanmıştı. Tutuklanan 82 yurttaş daha sonra Süleymaniye’deki Parka Azadi’de (Azadi Parkı) vahşide katledildi.

Bu katliam, Baas rejiminin Kürt halkına karşı uyguladığı katliamların başlangıcı oldu. Baas rejimi gerçekleştirdiği katliam sonrası Pêşmergelere resmen savaş ilan ederek Kürtleri yok etme planını uygulamaya başladı. Kürtlere karşı kimyasal silah kullanıldı, bombalamalar yapıldı ve idam kararları alındı.

Süleymaniye Üniversitesi Tarih Bölümü Profesörü Dr. Kiwan Azad; katliamın gerçekleştiği döneme ilişkin şu değerlendirmelerde bulunmuştu: “Süleymaniye kentinin kuruluşundan bugüne kadar 280 kişinin öldürüldüğü ve Baas komutanları ile Musullu Zaim Sadık’ın emriyle düzenlenen 9 Haziran katliamından daha büyük bir katliam yaşanmadı.”

Baasçıların Kürt halkına yönelik 9 Haziran katliamının ilk aşamasını değerlendiren Dr. Kiwan Azad; “9 Haziran, Irak’ın Kürtlere karşı savaşının başlangıcıydı. Katliamın ertesi günü, yani 10 Haziran’da, Irak devleti, Güney Kürdistan’daki Kürt hareketine karşı savaş ilan etmişti. O dönemde Kürt özgürlük hareketinin çoğunluğu Süleymaniye kentindeydi.”

Baas rejiminin o dönem Kürt siyasi partileri arasındaki farklılıklar ve çelişkilerden faydalandığını vurgulayan Dr. Kiwan Azadi, şunları dile getirdi: “Kürtler arasındaki farklılıklar, saldırıların hedefi haline gelmelerine neden oldu. Kürtlerin düşmanları, bu farklılıkları ve çelişkileri Kürtleri yok etmek ve Kürdistan’ı işgal etmek için bir fırsat olarak kullandı.”