Baas rejiminin Feylilere yönelik gerçekleştirdiği katliamın üzerinden 35 yıl geçti

HABER MERKEZİ

Kaçının katledildiği hala net bir şekilde bilinmiyor olsa da Kürdistan Kızılayı’na göre 100 bin, Uluslararası Kızılay’a göreyse 400 bin kişi katledildi. Kimi kaynaklar ise birçok katliamın sonucunda 1 milyon 500 bini katledildi. Katledilenlerin adı Feyli Kürtleri.

35 yıl önce, 4 Nisan 1980’de Feyli Kürtlere ilişkin bir açıklama yayınlayarak şunları ifade ediyordu: “Bunları (Feylileri) Irak’tan çıkarın ki Irak toprakları ve havası kirlenmesin. Çıkarın ki Iraklıların kanını kirletmesinler.” Bu açıklamayla birlikte Feylilerin Irak’tan tehcir edilmesine başlanmıştı. Feyliler, o günden bu yana unutulmuş ve hakları gasp edilmiş bir halk olarak yaşamını sürdürmeye çalışıyor.

Feyli Kürtleri Irak’ta unutulan bileşenlerden biridir. Tarih boyunca Feyli Kürtlerinden binlercesi katledildi veya kaybedildi. Irak’tan çıkarılan Feyli Kürtlerinin kimlikleri unutuldu. Feyli Kürtleri sadece Irak’ta değil diğer ülkelerde de haklarından mahrum bırakıldı.

Zagros eteklerinde yerleşik bir yaşam süren Feyli Kürler, isimlerini ‘asil ve öz’ anlamı taşıyan ‘Peyli’ kelimesinden alır. Peyli ismi Arapça dilinde değiştirilerek Feyli ismini alır.

Feyli Kürtlerinin çoğu İran, Doğu Kürdista, Loristan, Tahran, Kirmaşan ve İlam’da yaşarken, bir kısmı ise Irak ve Güney Kürdistan’da bulunan Mendeli, Zirbatiye, Bedire, Cesan, Xaneqin, Bağdat, Kerkük, Koye, Emar ve Besra’da yaşıyor.

Başka bir deyişle Kelhurine Kürtleri denilen Feyli Kürtlerinin tarihi 5 bin yıla kadar uzanıyor. Feyli Kürtlerinin nüfusuna ilişkin şu ana kadar bir sayım yapılmamış olsa da yapılan incelemeler göre sayılarının 3 milyonu geçtiği tahmin ediliyor.

Irak’ta Feyli Kürtlerin davası

Irak devletinin kurulmasından sonra 1924’te çıkarılan bir kararla bir kişinin Irak yurttaşı olarak kabul edilmesi için birinci dereceden Iraklı olması gerekir. Iraklı olmayanlar ise ikinci veya üçüncü derece yurttaş olarak kayıtlara geçer. Ancak Feyli Kürtleri Şii mezhebinden oldukları için dönemin iktidarları tarafından kabul edilmezler ve İran yurttaşı olarak tanımlanırlar.

Mezhep farklılığı için çıkarılan özel form Feyli Kürtleri için çıkarılmadı. Ancak bütün bunlara karşın Feyli Kürtleri ticaret alanında büyük bir başarı göstererek Irak ve Kürt partiler arasında yer aldı ve söz sahibi oldu.

Baas rejimi Feyli Kürtlerinin desteğini kazanmak istedi ancak başarılı olamadı. Feyli Kürtleri Baas rejiminin iktidarları tarafından hedef haline geldi. Devlet baskıları nedeniyle 1969-1972 yıllarında 50 bine yakın Feyli Kürt İran’a geçti.

O dönemde Irak’ın en büyük iktidar yapısı olan Büyük Devrim Konseyi, Feylilerin durumunu değerlendirerek Irak’ta bulunan bütün farklı kesimlerin kimliklerinin verilmesi için bir karar çıkarttı.

Karara göre, Feyli Kürtleri İran halkı ve yabancı kabul edildi ve karardan sonra Feyli Kürtlerine yönelik saldırı ve baskılar gerçekleşti. Saldırılar 4 Nisan 1980’de başladı ve 1990’a kadar devam etti. Daha sonra Feyli Kürtlerinin kimlikleri ellerinden alınarak bu sefer mal ve mülklerine el konuldu. Saldırılardan sonra mal ve mülklerinin resmi belgeleri yok edilerek 11 ila 30 yaş aralığında olan 22 bin Feyli Kürt faili meçhule kurban edildi.

Kaçının katledildiği hala net bir şekilde bilinmiyor olsa da Kürdistan Kızılayı’na göre 100 bin, Uluslararası Kızılay’a göreyse 400 bin Feyli katledildi. Kimi kaynaklar ise birçok katliamın sonucunda 1 milyon 500 bin Feyli katledildi.

1979’da iktidara gelen Saddam Hüseyin, eşi Feyli olan yurttaşların eşlerinden boşanması için bir karar çıkarttı.

Baas rejiminin 2003’te yıkılması sonrasında Feyli Kürtleri mal ve mülklerini alamadı. Çünkü mal ve mülklerinin kendilerine ait olduğunu kanıtlayan bütün resmi belgeler yok edilmişti. Irak hükümeti bu konuya henüz bir açıklık getirmiş değil.

Irak Baas rejiminin çökmesinden sonra 2006 yılında 666 sayılı yasaya göre Feyli Kürtlerinin kimliği tanındı.

Feyli Kürtleri 2014 yılında Hewlêr ve Süleymaniye’de Kürt Birliği adı altında dillerini, kültürlerini ve ortak yaşamlarını barış içerisinde korumak için kurumsallaştı. Bu kurumsallaşma yasal sorunlardan ziyade toplumsal sorunlar ve Süleymaniye’de yaşayan Feyli Kürt aileleri ile dayanışmayı hedefliyor.

4 Nisan, Feyli Kürtlerine yapılan soykırım günü olarak tanındı. Feyli Kürtleri 35 yıl önce Baas rejimi tarafından zulme uğradı. Baas rejimi 21 yıl önce yıkılmasına rağmen Feyli Kürtleri hala haklarından mahrum bırakılıyor.

rm