9 yıl önce Kürdistan Bölgesi Parlamentosu bilgiye erişim hakkı yasasını kabul etti. Yasaya göre, tüm hükümet kurumları, özel şirket ve kumlar gazeteciler ve yurttaşlarla bilgi paylaşmak zorundadır. Ancak bugüne kadar hükümet bu yasayı uygulamadı. Bu da gazetecilerin bilgi edinmede birçok zorlukla karşılaşmasına neden olmaktadır.
Kürdistan Bölgesi Parlamentosu, 5 Haziran 2013’teki 28. oturumunda Kürdistan Bölgesi’nde bilgi edinme hakkı yasasını onayladı. Bu kanunun çıkarılmasındaki amaç, şeffaflık ilkelerini uygulamak ve halka doğru bilgi vermekti. Bilgi edinmenin birincil hakkı, tüm devlet kurumları, kamu ve özel kurumların kanunlara uygun olarak gazetecilere ve yurttaşlara çalışmaları ve faaliyetleri hakkında doğru bilgi sağlamaktır. Yasaya göre, bilgileri gizleyen, yanlış beyan eden veya yanlış bilgilendiren herhangi bir kişi veya kurum para cezası ile cezalandırılır. Ancak bu yasa Kürdistan Bölgesi’nde 9 yıldır uygulanmıyor.
Yasanın 21. maddesine göre, Kürdistan Bölgesi Hükümeti Bakanlar Kurulu, insan hakları kurumlarıyla koordineli olarak, yasanın tüm hüküm ve maddelerinin uygulanmasını kolaylaştırmak için tüm devlet kurumlarına gerekli talimatları vermek zorundadır. Ancak daha sonra hükümetin kararıyla bu iş yalnızca bağımsız insan hakları komitesine emanet edildi. Komite ise bunu uygulamadı ve yasayı olduğu gibi bıraktı ve uygulanmadı.
Yasanın geçmesinden 9 yıl sonra, insan hakları uzmanları ve gazeteciler hükümeti yasayı uygulamadığı için eleştiriyor. Yurttaşların bilgiye ulaşabilmesi için yasanın uygulanması gerektiğini ifade ediyorlar. Ayrıca, yasanın uygulanmasından en fazla faydayı görenlerin gazeteciler ve medya kuruluşları olduğuna dikkat çekiyorlar.
Üniversite öğretim üyesi Dr. Hawjin Omer, ilk etapta bu yasanın uygulanmasının önündeki engellerden birinin insan hakları kuruluşunun yönergelerinin olmamasına bağlıyor. Dr. Hawjîn Omer, devlet ve özel kuruluşlarda bilgi bankasının bulunmamasının da yasanın uygulanmamasının bir başka nedeni olduğunu söyledi. Dr. Omer, kurum ve kuruluşların kanunu uygulayabilmesi için kanunun açıklığa kavuşturulması gerektiğini de kaydetti.
Dr. Hawjîn Omer, yasanın uygulanmasının önemli olduğunu belirterek, “Bu yasanın uygulanmasıyla birçok şikayet ve sorun çözülecek. Özellikle bilgi eksikliği ve yanlış bilgilerin yayılması gibi sorunlar çözülecektir. Yasa uygulansa bundan en çok gazeteciler ve medya yararlanacak” diye belirtti.
Gazeteci Rojan Qiyas da gazetecilerin çalışmalarının önünde çok sayıda engel olduğunu belirterek, “Gazetecilere bilgi sağlayan herhangi bir devlet kurumu veya özel kart yok. Ayrıca bazı yetkililer veya gazetecilere bilgi vermesi gereken kişiler uyarılmalı ve gazetecilere karşı sorumlu tutulmalıdır. Bunun nedeni cezalandırılmamaları ve bilgi edinme kanununun uygulanmamasıdır. Yasaya göre bu kişiler maddi cezalarla cezalandırılmalıdır” dedi.
Bilgi Edinme Kanunu’na göre, ulusal güvenliğe ilişkin bilgiler, Bölge müzakerelerini aksatacak bilgiler, mahkeme dosyalarının incelenmesini etkileyecek bilgiler, bölgeye özgü bilgiler üzerinde etkisi olacak bilgiler paylaşılamaz. Bunun dışında diğer tüm bilgilerin yasal olarak gazetecilerle paylaşılmasına izin verilmektedir.
Bilgi Edinme Kanunu’nun 17. maddesine göre, bilgi talebi reddedilen herkes, rahatsızlığını ifade etme hakkına sahiptir y veedi gün içinde şikayette bulunarak kamu veya özelden gerekli bilgileri alma hakkını talep edebilir. Kanunun 18. maddesi ayrıca gazetecilere veya vatandaşlara yanlış bilgi veren kişi veya kuruluşların 250 bin dinardan az ve 5 milyon dinardan fazla olmamak üzere para cezasına çarptırılacağını da öngörüyor.
