“سینەما و پەیکەرسازی”

سامان عوسمان

لایەنێکی سەرنجڕاکێشی پەیوەندی نێوان سینەما و پەیکەرسازی ئەوەیە، کە چۆن هەردوو فۆڕمی هونەر خەمی فەزا و ئامادەیی فیزیکی هاوبەشیان هەیە، لە کاتێکدا سینەما میدیۆمێکی ( نێوەندگیری) کاتییە، کە لە زنجیرەیەک وێنەدا بە درێژایی ماوەیەک دەکرێتەوە، پەیکەرسازی لە فەزای فیزیکیدا بوونی هەیە و قەبارەیەکی سێ ڕەهەندی داگیر دەکات.

پەیکەرسازی بە فۆرم و ماددییەتی بەرجەستەی خۆیەوە، دەتوانرێت وەک جۆرێک لە ساتێکی بەستوو لە کاتدا سەیر بکرێت، زۆر هاوشێوەی وێنەیەکی هێمن لە فیلمێکد، بەڵام لە کاتێکدا تاکە ساتێک یان دیدگایەک دەگرێت، سینەما توانای جوڵاندنی بینەری هەیە لە ڕوانگە و گۆشەی جیاوازەوە، ئەزموونێکی دینامیکی دروست دەکات لە ڕووی گێڕانەوە و چیرۆکگێڕانەوە، سینەما زۆرجار مۆنتاژ و کاری کامێرا و دەنگ بەکاردەهێنێت بۆ دەستکاریکردنی کات و شوێن، ئەزموونی نوقمکەر و هێمن بۆ بینەر دروست دەکات، لە بەرامبەردا پەیکەرسازی بینەران بانگهێشت دەکات بۆ ئەوەی بە شێوەیەکی فیزیکی سەرقاڵی کارە هونەرییەکە بن، بە دەوریدا بجوڵێن بۆ گەڕان بەدوای گۆشە و پێکهاتە جیاوازەکاندا، سەرەڕای جیاوازییان، هەردوو سینەما و پەیکەرسازی دەتوانن لە ڕێگەی بەکارهێنانی فۆرم و پێکهاتە و هێماسازییەوە وەڵامی سۆزداری بەهێز وروژێنن و پەیامی بەهێز بگەیەنن، تەنانەت هەندێک لە هونەرمەندان و سینەماکاران بەدواداچوونیان بۆ یەکتربڕینی ئەم دوو فۆرمە هونەرییە کردووە،  دامەزراندنێکیان دروستکردووە، کە توخمەکانی هەردوو پەیکەرسازی و فیلم تێکەڵ دەکەن بۆ دروستکردنی ئەزموونی هەستیاری ناوازە بۆ بینەر.

بە لێکۆڵینەوەی زیاتر، دەتوانین بزانین، کە چۆن پەیوەندی نێوان سینەما و پەیکەرسازی لە سیفەتە فەرمیەکانیان زیاتر درێژ دەبێتەوە، هەردوو فۆڕمی هونەری توانای ئەوەیان هەیە بینەر لە ئاستی هەست و سۆزدا سەرقاڵ بکەن، دەرفەت بۆ خۆڕاگری و تێڕامان پێشکەش دەکەن.بۆ نموونە، هەروەک چۆن پەیکەرێک دەتوانێت هەستکردن بە کێش و پێکهاتە و بوونی فیزیکی ورووژێنێت، سینەما دەتوانێت جیهان و ژینگەی نوقمکەر دروست بکات کە بینەر بگوازێتەوە بۆ شوێن و کاتە جیاوازەکان، بەکارهێنانی ڕووناکی و ڕەنگ و دەنگ و جوڵە لە هەردوو پەیکەرسازی و سینەمادا دەتوانێت مەزاج و کەش و سۆز بورووژێنێت و سنوورەکانی نێوان ئەو دوو میدیایە زیاتر کاڵ بکاتەوە.

جگە لەوەش، هەردوو فۆڕمی هونەر زۆرجار ڕەنگدانەوەی ئەو زەمینە کولتووری و کۆمەڵایەتی و سیاسییەن کە تێیدا دروست دەبن.  پەیکەرسازی و سینەما دەتوانن وەک ئامرازێکی بەهێز بۆ دەربڕینی بیرۆکە و ڕەخنەگرتن لە کۆمەڵگە و تەحەدای ڕێکەوتننامەکان بن، هونەرمەندان و سینەماکاران ئەم میدیایانەیان بەکارهێناوە بۆ گەڕان بەدوای بابەتەکانی وەک ناسنامە، یادەوەری، دەسەڵات و ئەزموونی مرۆڤ، سنووری ئەو شتانەیان پاڵ دەنێن، کە لە هونەر و چیرۆکگێڕاندا مومکین هەیە، لەم ساڵانەی دواییدا بینیمان، کە لە کایەی هونەری هاوچەرخدا یەکگرتن لە نێوان سینەما و پەیکەرسازیدا زیاتر دەبێت.  هونەرمەندان خەریکی تاقیکردنەوەی تەکنەلۆژیا و کەرەستە و تەکنیکە نوێیەکان بوون بۆ دروستکردنی فۆڕمی تێکەڵاو کە سیفەتە فەزاییەکانی پەیکەرسازی لەگەڵ داینامیکی کاتی سینەما تێکەڵ دەکات، ئەم پراکتیزە نێوان زانستانە بوونەتە هۆی دروستکردنی دامەزراندنیان، پەیکەری ڤیدیۆیی و کارە هونەریەکانی مالتیمیدیا کە ئەزموونی فرە هەستیاری پێشکەش بە بینەران دەکەن کە تەحەدای شێوازە ئاساییەکانی تێگەیشتن و بەشداریکردن دەکەن.

بە گشتی پەیوەندی نێوان سینەما و پەیکەرسازی پەیوەندییەکی دەوڵەمەند و ئاڵۆزە، کە تایبەتمەندە بە ئاڵوگۆڕی بیرۆکە و تەکنیک و چەمکی یەکتر، بە گەڕان بەدوای یەکتربڕینەکانی نێوان ئەم دوو فۆرمە هونەرییەدا، دەتوانین تێڕوانینێکی نوێ بەدەستبهێنین سەبارەت بەو ڕێگایانەی کە هونەر تێگەیشتنمان لە جیهان و خۆمان لە قاڵب دەدات.

ئ.م

ئەم وتارە ڕاوبۆچونى تایبەتى نوسەر خۆیەتى