“خەیاڵ و فانتازیا لە سینەمادا”

سامان عوسمان

گومانی تێدا نییە، كە بەكارهێنانی خەیاڵ لە سینەمادا بۆ وروژاندنی سەرنج و دروستكردنی ئەزموونی سینەمایی ناوازە و داهێنەرانە گرنگە، لێرەدا چەند ڕێگایەك دەخەمەڕوو، كە دەتوانرێت خەیاڵ لە سینەمادا بەكاربهێنرێت:

یەکەم- وێناكردنی جیهان و كارەكتەرە ناڕاستەقینەكان، سینەما دەتوانێت خەیاڵ بەكاربهێنێت بە دروستكردنی جیهانی جیاواز و كارەكتەری ناواقیعی، كە خەیاڵی بینەر بگرێت، نموونەی ئەمەش فیلمی “ئاڤاتار”ە كە جیهانێكی فانتازیای سەیر و كارەكتەرە زیندووەكانی پێشكەش كرد.

دووەم- ناردنی پەیامی ئاڵۆز لە ڕێگەی خەیاڵەوە، فیلمی فانتازیا دەتوانێت پەیامی ئاڵۆز و دەربڕین لەسەر بابەتی هەستیار بە شێوازی داهێنەرانە بنێرێت، بەڵام لە ڕێگەی جیهانە جیاوازەكانەوە.  بۆ نموونە فیلمی “دەستپێكردن begin ” بە شێوەیەكی زیرەك و داهێنەرانە پرسیار لەسەر واقیع و خەونەكان دەوروژێنێت.

 سێیەم- دابینكردنی ڕوانگەیەكی نوێ بۆ واقیع، فیلمە فانتازیاكان دەتوانن خەیاڵ بەكاربهێنن بۆ پێشكەشكردنی ڕوانگەیەكی نوێ یان جیاواز لە جیهانی ڕاستەقینە و ئەوەی تێیدا ڕوودەدات، فیلمە فانتازیاكان بە وێناكردنی جیهانە نامۆكان دەتوانن بە شێوەیەكی ناوازە ڕۆشنایی بخەنە سەر پرسە ئاڵۆزەكان.

چوارەم- دروستكردنی دیمەنی خەیاڵی، دەتوانرێت خەیاڵ بە شێوەیەكی كاریگەر لە سینەمادا بەكاربهێنرێت بۆ دروستكردنی جیهانێكی بینراوی سەرسوڕهێنەر و خەیاڵی، كە بینەر سەرسام دەكات، فیلمەكانی وەك “لابیرینتی پان” و “شێوەی ئاو” لە نووسینی گیلەرمۆ دێل تۆرۆ نموونەی گەورەن بۆ بەكارهێنانی خەیاڵ بۆ دروستكردنی ڕێكخستنی ناوازە و نوقمكەر لە ڕووی بینراوەوە كە بینەران دەگوازنەوە بۆ كایەیەكی جیاواز.

 پێنجەم- گەڕان بەدوای تەوەرە ئاڵۆزەكان و هەستەكان، لە ڕێگەی چاویلكەی خەیاڵەوە، سینەماكاران دەتوانن بە شێوەیەك قووڵ ببنەوە بۆ ناو بابەت و هەستە ئاڵۆزەكان كە بە قووڵی دەنگدانەوەی هەبێت لەگەڵ بینەران.  فیلمەكان بە بەكارهێنانی توخمە خەیاڵیەكان دەتوانن مێتافۆر بۆ پرسە جیهانییە ڕاستەقینەكان، ململانێ كەسییەكان و تەحەددیاتی كۆمەڵایەتی دابین بكەن، بۆ نموونە فیلمی “خۆری ئەبەدی ”  یان (men in black – پیاو لە جلی ڕەشدا)لە دەرهێنانی F. Gary Gray بە شێوەیەكی سوریال و خەیاڵی بەدواداچوون بۆ خۆشەویستی و یادەوەری و ئاڵۆزییەكانی پەیوەندییەكان دەكات.

شەشەم- پاڵنانی سنووری چیرۆكگێڕان، چیرۆكگێڕانی خەیاڵی لە سینەمادا ڕێگە بە سینەماكاران دەدات سنووری گێڕانەوەی ئاسایی پاڵ بنێن و تاقیكردنەوە لەسەر پێكهاتە ناهێڵییەكان و گێڕەرەوەی باوەڕپێنەكراو و پێچ و پەنای مێشك چەمانەوەی بكەن. فیلمەكانی وەك “Mulholland Drive” لە نووسینی دەیڤید لینچ تەحەدای بینەران دەكەن كە لە دەرەوەی سندوقەكە بیربكەنەوە و سروشتی واقیع بخەنە ژێر پرسیارەوە، بانگهێشتیان دەكەن بۆ ئەوەی بەشداری ئەزموونێكی بینینی چالاكتر و خۆڕاگریتر بكەن.

لە كۆتاییدا، بەكارهێنانی خەیاڵ لە سینەمادا نەك هەر وەك ئامرازێكی بەهێز بۆ داهێنان كاردەكات بەڵكو سینەماكاران دەتوانن گێڕانەوەی ناچاركەر دروست بكەن و هەست و سۆزی بەهێز وروژێنن و دیدگایەكی تازە بۆ جیهانی دەوروبەریان پێشكەش بە بینەران بكەن، بە بەكارهێنانی هێزی خەیاڵ، سینەماكاران دەتوانن بینەران بگوازنەوە بۆ كایەی نوێ و ورووژێنەر و ئیلهامیان پێبدەن بۆ گەڕان بەدوای ئەگەرە بێسنوورەكانی چیرۆكگێڕان.

بەكورتی بەكارهێنانی خەیاڵ لە سینەمادا دەتوانێت ڕێگە بۆ داهێنانی هونەری بێسنوور بكاتەوە و ڕێگە بە دەرهێنەران بدات ئەزموونی سینەمایی ناوازە بگەیەننە بینەر.

ئ.م

ئەم وتارە ڕاوبۆچوونى تایبەتى نووسەر خۆیەتى.