ئازادە ڕەش.. دەنگی شۆڕش و عەشق و بەرخۆدان

سلێمانی

لە تەمەنێکی کەمی منداڵیدا دەبێتە پێشمەرگە، لەوێوە دەست بە کار و  خەباتی شاخ دەکات وکارەهونەرییەکانی تێکەڵ بە ئازاری گەلەکەی و شۆڕش و شاخ دەکات ، گۆرانی دەچڕێت و خەیاڵەکانی دەکات بە هۆنراوە و ئاواز، ئەو کەسەش ئازادە ڕەشە.

ئازاد کەریم عەلی ناسراو بە ئازادە ڕەش لە ساڵی ١٩٦٧ لە گوندی نەمەڵ لە شارەدێی شێخ هۆمەری شارەزوور لەدایک بووە، گەرمیان و کوێستانیان کردووە تا دواجار لەگەرمیان نیشتەجی بوون، خوێندنی سەرەتایی هەر لەو گوندە تەواو کردووە، ساڵی ١٩٧٩ بە ماڵەوە  چوونەتە سلێمانی لە منداڵییەوە حەزی لەکاری هونەری بووە.

 وەک خۆی باسی دەکات، جاران ئامرازەکان زۆر کەم بوون، لە لادێیەکەی  ئەواندا، ڕادیۆ زۆر کەم هەبووە و دەڵێت: باوکم یەکێک بوو لەوانەی زۆربەی کات ڕادیۆ هەبوو لە زۆربەی شوێنەکانەوە دەیهێنا ساغی دەکردنەوە، لەو کاتەدا چەند ڕادیۆیەکی کوردی  هەبوو  بەغداد و تاران و کرماشان و سنە ڕۆژانە گۆرانی کوردیان پەخش ئەکرد، من بەردەوام حەزم لە گۆرانی کاماشانییەکان هەبوو حیکمەتی لوڕ نەژاد و ڕەسایی سەقایی هەبووگوێم لەودەنگانە ئەگرت و ئەم ووتەوە تاوایلێهات لەگەل گۆرانیدا ژیام تاچوومە ناو دنیایی هونەر.

سەبارەت بەدەست کردن بەکاری هونەری، هونەرمەند ئازادە ڕەش  باس لەوە دەکات، لەساڵی ١٩٩٢لەگەڵ تیپی مۆسیقایی شنروێ پێکەوە یەکان گیربوون و پێکەوە تیپەکان دروستکردووە کە لە کارەساتی هەڵەبجە توانایان نەمابوو، دواتر تیپەکەیان دروست کردەوە و ئەو بووە بە ئەندامێکی کارای ئەو تیپە، کە هەریەکە لە وشیار حەمە فەرەج و ئازاد ساڵح و مامە عەزە و ئاراسی تێدابووە و بەناوی تیپی شنروێ تا ئێستاش بەردەوامە تیپەکە .

ئەو هونەرمەندە ڕوونیدەکاتەوە کە لە دوای کۆڕەوەکەی ساڵی ١٩٩١ گەلی باشوور، بارەگایان چووە شەقلاوە کۆنگرەی ئەدیبان و نووسەران لەوێ سازکردوە، هەر لەوێش گۆرانییەکی ووتووە، گۆرانی باران بارانەی بێژەنی کامکار هونەرمەند خالید دلێر ووتی: ئەم دەنگە دەنگی هونەری دەنگی ناو مۆسیقاو  دەنگی پێشمەرگایەتیە و چەک نییە ئەبێت بێتەوە من بتبەم بۆ تیپی مۆسیقای سلێمانی، لەگەڵ ئەواندا پەیوەندی دروست لەگەڵیاندا دەست بەگۆرانی ووتن بکەیت، ووردە ووردە کوردستان بەرەو ئازادیی و بوژاندنەوە دەچیت.

ئازادە ڕەش بەمجۆرە بەردەوام دەبێت لە قسەکانى: تیپی شنروێ لەدوای ساڵی ١٩٩٢ بەشداری یەکەمین فێستیڤاڵی هەڵەبجەی شەهیدمان کرد  لەباغەکەی هەڵەبجە سازکرد، دواتر شەش بەرهەمان لای مامۆستا ئەنوەر قەرەداغی  و پۆڵا سدیق و  یەکەم تیپ بووین بەرهەمی نوێمان تەلەفیزۆنی گەلی کوردستان  یەکەم  تیپ بووین بەرهەمان بوو چووە ناو خەڵکەوە، هاوکات  یەکەم بەرهەمی منیش بوو ئەوکاتە لە کەشکۆڵ  دیاری بەرنامەبوو، گۆرانی شەماڵ بیشەنەیی من بوو  کاک ووشیار فەرەج  وئاری حسێن فەرەج بوو پێکەوە شەش بەرهەمان تۆمار کرد.

ڕوونیشدەکاتەوە،  ئەو کاتە ڕادیۆ هەبوو  وتەلەفیزۆنی گەلی کوردستان   دواتر تەلەفیزۆنی هەرێم و  سۆسیالست  بەرهەماکانی تیپەکەی ئەوانیان پەخش دەکرد،  بەوجۆرە چووە ناوخەڵک بڵاوکرایەوە ،بەسەر یەکەوە تۆمار کرد لەناو خەڵکدا ڕەنگدانەوەی باشی هەبوو، لەساڵی ١٩٨٣ دوو بەرهەمی تری بەناوی بەلەنجە تۆمارکرد.

 دواتر لە فێستیڤاڵی ساڵانەی هەڵەبجە بەشداری کردوە، چەندین کۆڕاڵی گەورەیان سازکردووە و تیپی مۆسیقایی شنروێ لەشانی تیپی مۆسیقایی سلێمانی یەکێک بوو لەباشترینەکان وە باشترین مۆسیقا ژەنەکانی تیدابوو تیپی مۆسیقایی سلێمانی هاوکاریان دەکرد.

ئەو هونەرمەندە وەک پێشمەرگە بەرگری لەخاک و خۆڵی کوردستان کردوە و دەڵێت: لە ژیانی سیاسیمدا  لەساڵی ١٩٨١پەیوەندیم کرد بەشەهید کەریم سێ تاڵانی سەر بەهەرێمی پێنجی ناوچەی شارەزوور بوو بەشدار بووم وەک پێشمەرگە  دواترلە تەشکیلەی پێشمەرگەکاندا لەناوچە بچوکترین پێشمەرگە بووم ڕەوانەی سەرکردایەتی کرام مامۆستا موحسین عەلی لەناوچەی ڕێکخستنی قەرەداغ ووتیان دەبێت تۆ ساڵێک لەسەرکردایەتی بیت گەورە بیت ئینجا بێیتە و خوارەوە، ژیانی پێشمەرگایەتیم درێژەپێدا ژیانی پێشمەرگایەتی باشم بڕییوە و سوودم لەزۆر شت وەرگرت لەڕووی پەروەردەیی و فکری زۆر شت فیربووم دواتر گەڕامەوە ناوچەیی قەرادغ و بەشداربووم

 هەروەها ئەو باس لەوە دەکات، تا ساڵی ١٩٨٦ لە شاخ هاووەتە خوارەوە بۆ ناوشار، لە چالاکی بانقی سلێمانی بەشداربووە و دواتر ئیخباری کراوون لەگەڵ چەند هاوڕێیەکی تردا دەستگیر کراوە و ماوەی دوو ساڵ و سێ مانگ لە ژێر ئەشکەنجەدا بوون لە زیندان، تا ماوەیەکی زۆر، دواتر لێبووردنی گشتیی دەرکراوە و بەر لێبوردنەکە کەوتووە.

ئەو وتیشی: دوای ئازادبوونمان  هاتینەوە سلێمانی بەسەر ووڵاتێکی وێراندا کارەساتی ئەنفال ڕوویدابوو و خەڵکێکی زۆر ئاوارە ببوو، کیمیابارانی هەڵەبجە دروستت ببوو وڵاتێکی بێ ئیش و نان و بێ ئاو دروست ببوو، هەندێکمان بەفیراریی ماینەوە  هەتا پێش  ڕاپەڕین، ئەو کاتەی دەرفەت ڕەخسا بۆ ڕاپەرین، ئێمەش  ئەو کۆمەڵە گەنجەی کە نزیکەی ١٠٠پێشمەرگە دەبووین کۆمەڵەی ڕەنجدەران و ئاڵایی شۆڕش و ڕیکخرا، ڕۆژانە هەموومان ئاگامان لەیەکتری هەبوو تا نزیکەی ڕاپەرین و بانگەواز بۆ شانەیی چەکدار هەموومان کۆمیتەیی هاوبەشی شووراکانمان و شانە چەکدارەکانمان درووستکرد.

ئەو بەردەوام دەبێت لە گێڕانەوەى چیرۆکی ژیانى پێشمەرگایەتییەکەى خۆی و باس لەوە دەکات، سەرانسەری سلێمانی ئێمە هەماهەنگیمان پیکەوە هەبوو تا٧/٣ڕتاپەڕین دەست پیبکەین، ئێمە کلیلی دەست پێکردنەکە بووین، لە گەڕەکی خەبات و فولکەی دەستتاڕەکەوە دەستمان پێکرد توانیمان ڕۆژێکی مێژوویی جوان بۆ سلێمانی تۆماربکەین و کۆتایی بەو زوڵم و زۆریە بهێنین کە چەندین سالە بەسەر خەڵکی کوردستان هاتبوو.

وەک هونەرمەند ئازادە ڕەش دەڵێت: ئامانجمان لەخەبات کردن بەدەست هێنانی ئازادیی و دیموکراسی بۆ گەلی کورد.

پەیوەست بە هونەری ئێستای کوردییەوە، هونەرمەند ئازادە رەش رەشبینی خۆی دەرەبڕێت سەبارەت بە کاریگەری هونەری بیگانە لەسەر هونەری کوردی و پێیوایە، هونەریی کوردیی بەتایبەتی سینەما و گۆرانی ومیوزیک  کاریگەریی تەواویان لەسەر دۆخ و ژیان وکەلتوور و فەرهەنگی کورد هەیە، دوای ڕاپەڕین تەوژمێکی زۆر باشی هونەری و کەلتووری هەبوو لە وڵاتەکە، ویستیان فەرهەنگی کوردیی بسڕنەوە تێکەل بەفەرهەنگی بیانی دەرەوەی بکەن بەتایبەتی وتورک دەورێکی باڵای هەبوو، بەهۆی دەست وپێوەندەکانی لێرە هونەرو کەلتوورو فەرهەنگی  وهونەر ومۆسیقا بەلاڕێدا برا.

 ئەو لەسەر کاریگەری هونەر و دراما تورکییەکان بەمجۆرە قسە دەکات و دەڵێت: بەدرێژایی مێژوو توورکی ڕەگەز پەرست ئاڕاستەیی وابووە دژی نەتەوەکانی تر خەبات بکات دەسەڵات و بوونی خۆیی فەرز بکات بەسەر هەموو ناوچەکە و نەتەوەکانی تردا کورد کەمە نەتەوە نەبووە نەتەوەیەکی گەورەو گران بووە،  خاوەنی هێزی سەربازیی و سەرکردەیی زۆر بووە، تورکیا بەدرێژایی ئەوەی چەندین ساڵ کە وویستوویەتی هێرشی درۆنی وئاسمانی بکات زەرەری لە فەرهەنگ و کەلتووری داوە چەندین کەناڵ دانراوە بۆ سڕینەوەی ئەو فەرهەنگە جوانەی هەمان بووە.

لەکۆتاییدا ئازادە ڕەش نیگەرانە و ڕایگەیاند: زۆرن ئەوانەی وەک سەربازی وون بەشێکی گرنگ بوون لە شۆڕش و دەسکەوتەکان، بەڵام وەک پێویست ئاوڕیان لینەدراوەتەوە.

هـ.ح